مکوندی

مکوندی، یا طایفه مکوند، طایفه‌ای از ایل بختیاری است، که با توجه به ساختار اجتماعی بختیاری، از شاخه چهارلنگ و از باب کیان ارثی (یا کیانرسی) می‌باشد. این طایفه در بخش‌هایی از استان خوزستان سکونت دارند.

پیشینه

مکوندی‌ها قریب به چهار قرن پیش (اواخر قرن دهم، تا اوایل قرن یازدهم ه. ق) به سرزمین بختیاری (محل سکونت فعلیشان) عزیمت نموده، و در آن زمان (قرن دهم ه. ق) یکی از قدرتمندترین طوایف بختیاری محسوب می‌شدند.

در اواخر قرن دهم و اوایل قرن یازدهم میلادی، طایفه مکوند به همراه برخی طوایف دیگر، از جمله: ممبینی، بتوندی، گتوندی، تمبی و گلگیری، به دعوت یکی از علمای معروف کهگیلویه به نام میرعلی اسماعیلی، برای حمایت از نواده دروغین شاه سلطان حسین صفوی، یعنی صفی میرزا، جهت جنگ وارد دهدشت شدند.

تقسیمات

طایفه مکوند شامل تیره‌های زیر می‌باشد:

پیر کلی: محل سکونت آنها روستای مهسنبلی می باشد.

• کاید: سمت کلانتری طایفه مکوندی را عهده دار بوده‌اند. محل سکونتشان در روستای جارو، رود زرد، کاید رفیع و دره خرزره می‌باشد.
• کپنبور: محل سکونت این تیره روستاهای دیمه و طوله است.
• کله‌ای: این تیره در روستای شاه‌نشین سکونت دارند.
• کاردآهن: محل سکونت این تیره روستای آب‌لشکر سفلی می‌باشد.
• بوالفریسی: یا ابوالفارسی، این تیره در شاه‌نشین و پاپر سکونت داشته‌اند.
• کاداری: این تیره در روستای قلعه گاری یا قلعه گبری ساکن بوده‌اند.
• چهاربنیچه: این تیره در منطقه سی میلی ساکن می‌باشند.
• اولاله: یا اولاد له. محل سکونت این تیره روستای سرتیوک سفلی و سرتیوک علیا است.
• دشمن‌زیاری: محل سکونت این تیره روستای مه سنبلی و پربیکس می‌باشد.
• کته بری: محل سکونت این تیره روستای گور کرد است.
• تنبی: محل سکونت این تیره روستای آب لشکر وسطی می‌باشد.

محل زندگی

مکوندی‌ها در این مدت، با طوایفی چون زنگنه، ممبینی، گلگیری و کردزنگنه هم‌جوار بودند، لذا وصلت‌های متعددی بین آنها صورت گرفته است. برخی از دست نوشته‌ها و اسناد حاکی از آن است، که جایگاه اولیه طایفه مکوند، در سردسیر، حدود دژسپید ممسنی و گرمسیر آنها در ماهور میلاتی، قلعه گل و قلعه جلادکان بوده. (ناحیه‌ای در نزدیکی شمال سردشت زیدون).

این قوم که در منطقه به خوشنامی و حسن رفتار معروفیت دارند در هشتاد کیلومتری شرق اهواز و در سایه صبحگاهی کوهساران آسماری و کوهپایه‌های مکوند و مابین دو شهر نفتی مسجد سلیمان و هفتکل به زیبایی روزگار می‌گذرانند. بعداز کمتر از یکصد و پنجاه سال پیش که خان بختیاری قسمتی از خاک مکوند در هفتکل (طوف سفید یا دشت بهار) را به مهاجران قشقایی داد، ترکهای قشقایی نیز به یکی از همسایگان غربی این طایفه تبدیل شدند.

هنری فیلد در کتاب مردم شناسی می‌گوید: شیرالی‌ها در سال ۱۲۵۶ه. ق از بهبهان به طرف رامهرمز کوچیده و در ناحیه جانکی گرمسیر مستقر شدند.

جهانگیر قائم مقامی در مجله یادگار و مجله ژاندارمری می‌نویسد:

مکوندی‌ها بین قرن دهم و یازدهم ه. ق از منطقه ممسنی به این حدود مهاجرت کرده.

جستارهای وابسته

• ممبینی
• چهارلنگ
• مردم بختیاری

منابع

• افشار سیستانی، ایرج. تاریخ خوزستان، اهواز
• عکاشه، اسکندر. تاریخ ایل بختیاری، تهران، ۱۳۶۵