داغستان
جمهوری داغستان Республика Дагестан |
|||
---|---|---|---|
جمهوری | |||
|
|||
سرود: سرود ملی جمهوری داغستان | |||
جایگاه جمهوری داغستان بر روی نقشه فدراسیون روسیه |
|||
مختصات: ۳۴°۰۶′ شمالی ۴۶°۵۳′ شرقی / ۳۴.۱۰۰° شمالی ۴۶.۸۸۳° شرقیمختصات: ۳۴°۰۶′ شمالی ۴۶°۵۳′ شرقی / ۳۴.۱۰۰° شمالی ۴۶.۸۸۳° شرقی | |||
کشور | روسیه | ||
منطقه فدرالی | قفقازی شمالی | ||
منطقه اقتصادی | قفقازی شمالی | ||
بزرگترین شهر | ماخاچ کالا (مخاچ قلعه) | ||
تأسیس | ٢٠ ژانویه ١٩٢١ | ||
مرکز | مخاچ قلعه | ||
حکومت | |||
• نوع | جمهوری خودمختار | ||
• رئیس جمهور نخست وزیر |
محمد سلام محمدف عطاء بشیرویچ علیف |
||
مساحت | |||
• جمهوری | ۵۰٬۳۰۰ کیلومتر مربع (۱۹٬۰۰۰ مایل مربع) | ||
رتبهٔ منطقه | ۵۲ ام | ||
جمعیت (۲۰۱۰) | |||
• جمهوری | ۲٬۹۱۰٬۲۴۹ | ||
• رتبه | ۱۲ام | ||
• تراکم | ۵۸/کیلومتر مربع (۱۵۰/پا) | ||
• منطقهٔ شهری | ۴۵٫۲٪ | ||
• روستایی | ۵۴٫۸٪ | ||
نژاد | |||
منطقهٔ زمانی | MSD (یوتیسی ۴+) | ||
کد ایزو ۳۱۶۶ | RU-DA | ||
پلاک خودرو | ۰۵ | ||
زبانهای رسمی |
آواری، آذری، چچنی، دارگوا، کومیک، لاکی، لزگی، نوقایی، روتول، تاباساری، تاتی قفقاز، تساخور |
||
واحد پول | روبل | ||
وبگاه | www.e-dag.ru |
جمهوری داغِستان (به روسی: Респу́блика Дагеста́н, Respublika Dagestan) یکی از ۲۲ جمهوری خودمختار فدراسیون روسیه است که در سواحل غربی دریای خزر و در قسمت شرقی ناحیه قفقاز واقع شده است. مرکز و بزرگترین شهر آن مَخاچقلعه نام دارد که در سواحل دریای خزر بنا شده است. پس از شهر مخاچقلعه، شهر دربند مهمترین شهر این جمهوری به حساب میآید. داغستان دو میلیون و ۹۰۰ هزار نفر جمعیت دارد. بیشینه مردم داغستان از اقوام مختلف قفقازی هستند، به واسطه حضور گروههای قومی بسیار گوناگون در این سرزمین بهجز زبان روسی، بیش از ۳۰ زبان محلی نیز در داغستان صحبت میشود. نام داغستان از کلمات «داغ» که در زبانهای ترکی به معنای کوه است و «ستان» که در زبانهای ایرانی به معنای «جای یا سرزمین» است، ترکیب شدهاست.
بخش جنوبی جمهوری داغستان را کوهها و دامنههای کوه قفقاز اشغال کردهاند، در بخش شمالی آن، جلگه پیرامونی خزر قرار دارد. از بخش مرکزی جمهوری، رودهای تِرک و سولاک عبور میکنند. دو رود اصلی آن که در کوه جریان دارند، سولاک در شمال و سامور در جنوب است. رشتهکوههای سنگاووی و آندییسکی، مرزهای طبیعی داغستان را تشکیل میدهند.[۱]
شهر دربند داغستان قرنها شمالیترین نقطه ایران و دژ مرزی شاهنشاهی ایران بهشمار میآمد و شاهنشاهان ایران برای استوارتر ساختن این مرز، ایرانیان زیادی را از داخله کشور به منطقه دربند کوچاندند. در آن دوره، بخشهایی از داغستان روند ایرانیشدن جمعیت و فرهنگ خود را تجربه کردند. پس از فتح ایران توسط اعراب، عربها نیز همین رویه را پیش گرفته و اعراب زیادی به دربند وارد شده و اسلام را در داغستان گسترش دادند. داغستان از مناطقی بود که در پی امضای عهدنامه گلستان از ایران جدا شد.[۲] از دهه نود میلادی به اینسو، داغستان در مقاطعی شاهد خیزش اسلامگراها، جداییطلبان و همچنین درگیری قومی بوده است. بیشتر خشونتهای اخیر در داغستان توسط گروه جهادگرایان اسلامی موسوم به «جماعت شریعت» انجام شده که خواهان تأسیس یک امارت اسلامی در داغستان هستند.[۳] گروههای صوفی در داغستان هوادار ادامه حکومت سکولار در این منطقه هستند و این باعث وجود تنش میان آنها و گروههای سلفی شده که چندی است در داغستان ریشه دواندهاند.
محتویات
تاریخچه داغستان[ویرایش]
دوران نفوذ ایرانی[ویرایش]
پیوستن آلبانیای قفقاز به ایران در زمان حکومت شاپور یکم ساسانی صورت گرفت و بنابر اطلاعات موجود داغستانیها در لشکرکشیهای فرمانروایان ساسانی و به ویژه شاپور دوم شرکت میکردند. به تدریج دین زرتشتی در داغستان گسترش یافت و ایرانیان استحکاماتی را در داغستان ساختند که یکی از آنها شهر دربند و دیوار دفاعی طویل و معروف دربند میباشد.[۱] شهر دربند به عنوان بخشی از داغستان گذرگاه ورود آلانها، خزرها، و سایر اقوام بیابانگرد به ایران بودهاست. بنابر این حکومتهای ایرانی در روزگار باستان برای حفاظت از ایران حاکمان ویژهای در این منطقه برمیگماردند.[۴] پس از ساخت دیوار حفاظتی دربند، مهاجرت مردم ایران به این شهر آغاز شد. طبق اطلاعات اثر معروف دربندنامه، سه هزار خانوار از مناطق داخل ایران به دربند منتقل شدند و بر پایهٔ آختینامه، انوشیروان ۶۰ خانوار و ۳۰۰ نفر سپاهی به قلعهای در نزدیکی روستای آختی منتقل ساخت.[۱]
در سده چهارم میلادی هونها نوار ساحلی داغستان در شمال دربند را تصرف کردند. در این سده، شهرهای نسبتاً بزرگی در امتداد ساحل بهوجود آمد نظیر دربند، سَمَندَر، و زرهگران (کوباچی).[۵]
دوران نفوذ عرب[ویرایش]
داغستان از ۶۶۴ میلادی پیوسته مورد حمله اعراب قرار میگرفت. مردم منطقه با کمک خانات خزر تا اندازهای موفق به مقاومت در برابر حمله اعراب شدند.[۵] در نیمه اول قرن هشتم (در زمان خلافت هشام)، اعراب موفق شدند پایگاهی در دربند ایجاد کنند. این منطقه در سدههای چهارم و پنجم به دولت آلبانیا تعلق داشت که مسیحیت در مناطق ساحلی و کوهستانی آن اشاعه داشت. وقتی اعراب اسلام را عرضه کردند، تعدادی از قبایل مانند کاتیاکها، لکها و تبرسرانیها اسلام را پذیرفتند، اما گرویدن همه این اقوام به اسلام، تا سده شانزدهم و پس از آن به طول انجامید.[۶]
اعراب مسلمان برای محافظت از خلافت عربی در مقابل حملات خزرها، در دربند استحکاماتی بنا کردند. عناوین تعدادی از مناطق مسکونی که تا کنون نیز باقی مانده است گواه نقاط دفاعی در دربند است. در اینجا میتوان از محمدیه، اغلبی و دیگر عناوین نام برد. علاوه بر آن اعراب، مهاجران شرق مسلمان را در تمام منطقه ساکن کردند. به نوشته تاریخنگاران در دوران مختلف در دربند و داغستان جنوبی، دهها هزار خانواده از عراق و شام و دیگر نواحی جهان عرب در آنجا ساکن شده بودند. در خود دربند ۲۴ هزار جنگجوی عرب با خانوادههایشان ساکن شده بودند[۷]
نادرشاه و داغستان[ویرایش]
داغستان از نظر جغرافیایی در شمالیترین بخش متصرفات حکومت صفوی قرار داشت. پس از سقوط حکومت صفویه، این سرزمین توسط روسها و عثمانیها اشغال شد. پیوندهای مذهبی بین اغلب ساکنان داغستان با عثمانی موجب روابط گسترده آنها با یکدیگر شد. این مسئله بعدها در عصر نادرشاه یکی از دلایل سیاستهای جنگی نادر در برابر حاکمان داغستان بود. نادرشاه برای تسلط کامل بر داغستان سه بار به این ایالت لشکرکشی کرد. با وجود این که وی در ظاهر به پیروزیهایی دست یافت، اما به طور کامل نتوانست داغستانیها را مغلوب کند. علت ناکامیهای نادر علاوه بر شرایط کوهستانی و سخت منطقه، روابط پنهانی و حمایت عثمانی از حاکمان داغستان به دلیل منافع عثمانی و روسیه در داغستان بود. از مهمترین پی آمدهای این هجوم، شکست نادر در برابر کوهنشینان لزگی و آغاز ناکامیهای وی در سایر مناطق ایران بود. نحوه برخورد ظالمانه نادر نقش زیادی در گرایشهای بعدی مردم داغستان به روسیه و عثمانی داشت، به طوری که داغستانیها از حاکمیت ایران بر داغستان آزرده شدند.[۴]
قیام شیخ شامل[ویرایش]
روسها پس از تصرف داغستان با قیام شیخ شامل داغستانی روبهرو شدند. او رهبر جنبش اسلامی داغستان در قرن سیزدهم هجری/ نوزدهم میلادی و از قوم «آوار» بود که در روستای کوهستانی گمری واقع در شمال شرق داغستان در ۱۲۱۲ ق/ ۱۷۹۷ به دنیا آمد. تولد شیخ شامل تولد همزمان است با روی کار آمدن دومین شاه قاجار یعنی فتحعلیشاه. شاه ایران که در دو جنگ پی در پی کل منطقه شمال رود ارس را به روسها واگذار کرده بود دیگر توان مبارزه نداشت و پس از آن الحاق مجدد این منطقه به ایران آرزویی بیش نبود، ولی اهالی منطقه قفقاز و از جمله سردار آنان شیخ شامل به نبرد علیه روسها ادامه دادند. جنگهای سی و پنج ساله وی از مهمترین رویدادهای این منطقه است. سرانجام این مقاومت شیخ به دلیل خستگی مردم شمال قفقاز، برتری کمی نیروی روسها و برتری کیفی تسلیحات آنان و حمایت نکردن قدرتهای همسایه (ایران و عثمانی) درهم شکست. مرگ شیخ شامل در ۲۵ ذیقعده ۱۲۸۷ در مدینه عربستان اتفاق افتاد، ولی مقاومتهای کوچک منطقهای همچنان ادامه داشت هرچند روسها منطقه قفقاز و جنوب آن تا مرز ایران را فتح کرده بودند.[۸]
پیشینه ادبی[ویرایش]
روند اسلامی شدن که در داغستان چند قرن- از قرن هفتم تا قرن شانزدهم – ادامه داشت، با رواج زبان عربی و فرهنگ کتابت عربی همراه بود. این امر انگیزهای بود برای ساخت مکتبخانهها و مدارس و یادگیری زبان قرآن و رواج ادبیات قرآنی. این دوره به چند مرحله تقسیم میشد. مرحله اول - قرون دهم تا پانزدهم که در آن زمان اسلام در داغستان رواج یافت؛ و همراه با دین اسلام، زبان عربی نیز در آنجا ریشه دواند. در این مرحله، دستنوشتههایی از شرق عربی به داغستان رسیدند. اما همزمان، داغستانیها، نه تنها به مطالعه این دستنوشتهها میپرداختند، بلکه آنها را رونویسی میکردند. بطور موازی یک مرحله دیگر جریان داشت: از قرن دهم داغستانیها، دستنوشتههای خاص خود را به زبان عربی خلق کردند.[۷] زبان نوشتاری میانجی بین اقدام مختلف داغستان در دورهای زبان عربی بود.
اما از سوی دیگر در داغستان، نگارش به زبانهای بومی منطقه ریشه ژرفی ندارد، به طوری که تا قرن هفدهم از وجود کتابخانه در داغستان ذکری به میان نیامدهاست. در سده نوزدهم بواسطه توجه شایان به مذهب و فعالیت فرقه نقشبندیه علاقه به سواد و کتابت و به خصوص قرائت متون مذهبی در داغستان فزونی گرفت. از قرار معلوم آوارها نخستین قوم داغستانی بودند که به فکر وضع خط افتادند و در سده هفدهم دو نوع خط برای زبان خود پدید آوردند که یکی بر مبنای الفبای عربی و دیگری الفبای مخصوص آواری بود. با وجود این، کاربرد این خطها اندک بود. به تاسی از اوارها قوم لاق در سده هجدهم، و قموق و درغه و لزگی در قرن نوزدهم زبان خود را به قید خط عربی درآوردند و آثار محدودی تألیف نمودند. زبان ترکی قموقی که به دلیل نفوذ قموقها در قرن نوزدهم اعتباری یافته بود، در ابتدای حکومت شوروی به عنوان زبان ارتباطی سراسر داغستان نامزد شد، اما در این راه هرگز توفیقی بدست نیاورد.[۹]
جغرافیا[ویرایش]
جمهوری داغستان در کوهستان قفقاز شمالی واقع شده و جنوبیترین بخش فدراسیون روسیه را تشکیل میدهد. مساحت داغستان ۵۰٬۳۰۰ کیلومتر مربع است. داغستان در امتداد دریای خزر در حدود ۴۰۵ کیلومتر خط ساحلی دارد.
بیشتر سطح داغستان از مناطق کوهستانی تشکیل شدهاست و رشتهکوه قفقاز بخش جنوبی داغستان را پوشانده است. بلندترین نقطه داغستان کوه بازاردوز با ۴۴۷۰ متر ارتفاع است که در مرز با جمهوری آذربایجان قرار دارد. جنوبیترین نقطه روسیه در هفت کیلومتری جنوب قله بازاردوز واقع شدهاست. از دیگر کوههای مهم داغستان میتوان به دیکلوسمتا (۴٫۲۸۵ متر)، کوه آدالا-شوخگلمیر (۴٫۱۵۲ متر) و کوه دیولتیداغ (۴٫۱۲۷ متر) اشاره کرد.
گروههای قومی[ویرایش]
اقوام گوناگونی در داغستان میزیند. بر اساس سرشماری سال ۲۰۰۲ روسیه، قفقازیهای شمالشرق (از جمله آوارها، دارگین، لزگیها) حدود ۷۵٪ جمعیت داغستان را تشکیل میدهند. اقوام ترکتبار شامل قُموقها، نوغایها و آذربایجانیها حدود ۲۰٪ جمعیت، روسها حدود ۵٪ و بقیه اقوام کمتر از ۰/۵٪ کل جمعیت داغستان را تشکیل میدهند.
سرشماری ۱۹۲۶ | سرشماری ۱۹۳۹ | سرشماری ۱۹۵۹ | سرشماری ۱۹۷۰ | سرشماری ۱۹۷۹ | سرشماری ۱۹۸۹ | سرشماری ۲۰۰۲ | |
---|---|---|---|---|---|---|---|
آوارها | ۱۷۷٬۱۸۹ (۲۲٫۵٪) | ۲۳۰٬۴۸۸ (۲۴٫۸٪) | ۲۳۹٬۳۷۳ (۲۲٫۵٪) | ۳۴۹٬۳۰۴ (۲۴٫۵٪) | ۴۱۸٬۶۳۴ (۲۵٫۷٪) | ۴۹۶٬۰۷۷ (۲۷٫۵٪) | ۷۵۸٬۴۳۸ (۲۹٫۴٪) |
دارگینها | ۱۲۵٬۷۰۷ (۱۶٫۰٪) | ۱۵۰٬۴۲۱ (۱۶٫۲٪) | ۱۴۸٬۱۹۴ (۱۳٫۹٪) | ۲۰۷٬۷۷۶ (۱۴٫۵٪) | ۲۴۶٬۸۵۴ (۱۵٫۲٪) | ۲۸۰٬۴۳۱ (۱۵٫۶٪) | ۴۲۵٬۵۲۶ (۱۶٫۵٪) |
قموقها | ۸۷٬۹۶۰ (۱۱٫۲٪) | ۱۰۰٬۰۵۳ (۱۰٫۸٪) | ۱۲۰٬۸۵۹ (۱۱٫۴٪) | ۱۶۹٬۰۱۹ (۱۱٫۸٪) | ۲۰۲٬۲۹۷ (۱۲٫۴٪) | ۲۳۱٬۸۰۵ (۱۲٫۹٪) | ۳۶۵٬۸۰۴ (۱۴٫۲٪) |
لزگیها | ۹۰٬۵۰۹ (۱۱٫۵٪) | ۹۶٬۷۲۳ (۱۰٫۴٪) | ۱۰۸٬۶۱۵ (۱۰٫۲٪) | ۱۶۲٬۷۲۱ (۱۱٫۴٪) | ۱۸۸٬۸۰۴ (۱۱٫۶٪) | ۲۰۴٬۳۷۰ (۱۱٫۳٪) | ۳۳۶٬۶۹۸ (۱۳٫۱٪) |
لکهای داغستانی | ۳۹٬۸۷۸ (۵٫۱٪) | ۵۱٬۶۷۱ (۵٫۶٪) | ۵۳٬۴۵۱ (۵٫۰٪) | ۷۲٬۲۴۰ (۵٫۱٪) | ۸۳٬۴۵۷ (۵٫۱٪) | ۹۱٬۶۸۲ (۵٫۱٪) | ۱۳۹٬۷۳۲ (۵٫۴٪) |
تاباساریها | ۳۱٬۹۱۵ (۴٫۰٪) | ۳۳٬۴۳۲ (۳٫۶٪) | ۳۳٬۵۴۸ (۳٫۲٪) | ۵۳٬۲۵۳ (۳٫۷٪) | ۷۱٬۷۲۲ (۴٫۴٪) | ۷۸٬۱۹۶ (۴٫۳٪) | ۱۰۱٬۱۵۲ (۴٫۳٪) |
نوغایها | ۲۶٬۰۸۶ (۳٫۳٪) | ۴٬۶۷۷ (۰٫۵٪) | ۱۴٬۹۳۹ (۱٫۴٪) | ۲۱٬۷۵۰ (۱٫۵٪) | ۲۴٬۹۷۷ (۱٫۵٪) | ۲۸٬۲۹۴ (۱٫۶٪) | ۳۸٬۱۶۸ (۱٫۵٪) |
روتولها | ۱۰٬۳۳۳ (۱٫۳٪) | ۲۰٬۴۰۸ (۲٫۲٪) | ۶٬۵۶۶ (۰٫۶٪) | ۱۱٬۷۹۹ (۰٫۸٪) | ۱۴٬۲۸۸ (۰٫۹٪) | ۱۴٬۹۵۵ (۰٫۸٪) | ۲۴٬۲۹۸ (۰٫۹٪) |
آغولها | ۷٬۶۵۳ (۱٫۰٪) | ۶٬۳۷۸ (۰٫۶٪) | ۸٬۶۴۴ (۰٫۶٪) | ۱۱٬۴۵۹ (۰٫۷٪) | ۱۳٬۷۹۱ (۰٫۸٪) | ۲۳٬۳۱۴ (۰٫۹٪) | |
ساخورها | ۳٬۵۳۱ (۰٫۴٪) | ۴٬۲۷۸ (۰٫۴٪) | ۴٬۳۰۹ (۰٫۳٪) | ۴٬۵۶۰ (۰٫۳٪) | ۵٬۱۹۴ (۰٫۳٪) | ۸٬۱۶۸ (۰٫۳٪) | |
روسها | ۹۸٬۱۹۷ (۱۲٫۵٪) | ۱۳۲٬۹۵۲ (۱۴٫۳٪) | ۲۱۳٬۷۵۴ (۲۰٫۱٪) | ۲۰۹٬۵۷۰ (۱۴٫۷٪) | ۱۸۹٬۴۷۴ (۱۱٫۶٪) | ۱۶۵٬۹۴۰ (۹٫۲٪) | ۱۲۰٬۸۷۵ (۴٫۷٪) |
آذربایجانیها | ۲۳٬۴۲۸ (۳٫۰٪) | ۳۱٬۱۴۱ (۳٫۳٪) | ۳۸٬۲۲۴ (۳٫۶٪) | ۵۴٬۴۰۳ (۳٫۸٪) | ۶۴٬۵۱۴ (۴٫۰٪) | ۷۵٬۴۶۳ (۴٫۲٪) | ۱۱۱٬۶۵۶ (۴٫۳٪) |
چچنها | ۲۱٬۸۵۱ (۲٫۸٪) | ۲۶٬۴۱۹ (۲٫۸٪) | ۱۲٬۷۹۸ (۱٫۲٪) | ۳۹٬۹۶۵ (۲٫۸٪) | ۴۹٬۲۲۷ (۳٫۰٪) | ۵۷٬۸۷۷ (۳٫۲٪) | ۸۷٬۸۶۷ (۳٫۴٪) |
سایر | ۴۳٬۸۶۱ (۵٫۶٪) | ۵۲٬۰۳۱ (۵٫۶٪) | ۶۱٬۴۹۵ (۵٫۸٪) | ۶۳٬۷۸۷ (۴٫۵٪) | ۵۷٬۸۹۲ (۳٫۶٪) | ۵۸٬۱۱۳ (۳٫۲٪) | ۲۵٬۸۳۵ (۱٫۰٪) |
مذهب[ویرایش]
مطابق با نتایج سرشماری سال ۲۰۱۲ میلادی، مسلمانان ۸۳٪ از کل جمعیت داغستان را تشکیل میدهند. مسلمانان داغستان عمدتاً سنی مذهب هستند؛ البته در سواحل دریای خزر و به خصوص در داخل و اطراف شهرستان دربند، جمعیت شیعیان از سنیها بیشتر است. حدود ۲٫۴ درصد از مردم داغستان به کلیسای ارتدکس روسیه اعتقاد دارند. حدود ۱ درصد خود را مسیحی (البته غیر وابسته به فرقهای خاص از مسیحیت) اعلام نمودهاند. حدود ۲ درصد گفتهاند که به پاگانیسم (باورهای قبیلهای چندخدایی) اعتقاد دارند. حدود ۹ درصد بیان داشتهاند که مذهبی نیستند و این در حالی است که ۲ درصد خود را بیخدا معرفی نموده و ۰٫۶ درصد نیز در خصوص مذهب خود سکوت کردهاند.[۱۲]
ورزش[ویرایش]
داغستانیها به شوخی میگویند که داغستان باید با توجه به جمعیت خود در رتبهٔ اول جدول مدالهای المپیک قرار داشته باشد. حرفی که چندان هم بیراه نیست. در دو المپیک ۲۰۰۴ آتن و ۲۰۰۸ پکن ورزشکاران داغستانی در دو رشتهٔ کشتی آزاد و بوکس ۶ مدال طلا، ۳ نقره و چهار برنز دریافت کردهاند. کشتی در این منطقه ریشه تاریخی دارد. این منطقه در طول تاریخ شاهد تهاجمات متعددی بوده که باعث تکامل کشتی و هنرهای رزمی در آن شدهاست. اغلب پسرهای داغستانی از اوان کودکی دفاع از خود را میآموزند و هیچ مراسمی در داغستان بدون مسابقهٔ کشتی انجام نمیشود. علاوه بر کشتی ورزشکاران داغستانی در رشتههای رزمی، تیراندازی با تپانچه و تیروکمان نیز در زمرهٔ ورزشکاران برتر دنیا قرار دارند.[۱۳]
نگارخانه[ویرایش]
جستارهای وابسته[ویرایش]
منابع[ویرایش]
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ داغستان موجود است. |
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ روزنامهٔ اطلاعات، شنبه ۱۹ اردیبهشت ۱۳۸۸، ۸ مه ۲۰۰۹، شماره ۲۴۴۶۳
- ↑ فاطمی، حمید: عهدنامه گلستان و جدایی مناطق قفقاز از ایران ۲۰۰ ساله شد. در: رادیو فردا. ۱۳۹۲/۰۸/۰۱
- ↑ Russia’s Dagestan: Conflict Causes. International Crisis Group Europe Report N°192. 3 June 2008.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ یوسف جمالی، محمدکریم: هجومهای نادرشاه به داغستان و پیامدهای آن. در نشریه: مسکویه: زمستان ۱۳۸۸- بهار ۱۳۸۹ , دوره ۴ , شماره ۱۲ ; از صفحه ۲۱۱ تا صفحهٔ ۲۳۶.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ Beliaev, Edward, and Oksana Buranbaeva. 2006. Dagestan. New York: Marshall Cavendish Benchmark. p.17
- ↑ آکینر، شیرین، اقوام مسلمان اتحاد شوروی، ترجمه: علی خزاعیفر، آستان قدس رضوی، ۱۳۶۶ش. ص۱۵۱.
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ اولین مسلمانان در خاک روسیه. در: صدای روسیه. ۱ ژانویهٔ ۲۰۱۲.
- ↑ فرهمند، جلال: درخواست کمک ملاحسین شامل از احمدشاه. در ماهنامه بهارستان. شماره ۲۶. ص۵.
- ↑ برجیان، حبیب: «ترکیب قومی قفقاز»، ایرانشناخت (فصلنامه انجمن ایرانشناسان کشورهای مشترکالمنافع و قفقاز)، شماره ۱۰ (پاییز ۱۳۷۷).
- ↑ Arena – Atlas of Religions and Nationalities in Russia. Sreda.org
- ↑ 2012 Survey Maps. "Ogonek", № 34 (5243), 27/08/2012. Retrieved 24-09-2012.
- ↑ http://sreda.org/arena
- ↑ Edward Beliaev, Oksana Buranbaeva, Dagestan, Volume 24 of Cultures of the world, Marshall Cavendish, 2005, ISBN 0-7614-2015-0, P 112
- مشارکتکنندگان ویکیپدیا، «Dagestan»، ویکیپدیای انگلیسی، دانشنامهٔ آزاد (بازیابی در ژوئن ۲۰۱۵).
- مشارکتکنندگان ویکیپدیا، «North Caucasian Federal District»، ویکیپدیای انگلیسی، دانشنامهٔ آزاد (بازیابی در ژوئن ۲۰۱۵).
|
این یک مقالهٔ خرد روسیه است. با گسترش آن به ویکیپدیا کمک کنید. |