مهاجرت هندوآریایی‌ها

Archaeological cultures associated with Indo-Iranian migrations (after EIEC).

در دست ترجمه

مهاجرت آرییایان به منطقه هندو ایرانی

فرضیه مهاجرت و کوچ اقوام آریایی که گاهی به آنها ایندو ایرانی نیز گفته می شود مربوط به داستان مهاجرت اقوام آریایی یا اقوام سفید پوست در دوره ماقبل تاریخ از مناطقی در شمال شرق اروپا و شمال غرب دریای کاسپی به داخل فلات ایران و غرب و جنوب دامنه رشته کوههای هیمالیا و کشمیر و فلات حوزه تمدن رود سند(پاکستان) می باشد. با توجه به سوء استفاده نازی ها از قوم و یا نژاد آریایی امروزه بیشتر از واژه کوکیژیا(قفقازی) بجای نژاد آریایی استفاده می شود. یکی از نمادهای مهم آریایی سواستیکا یا صلیب شکسته است که از آن به عنوان نماد و سمبل خورشید(ایزد) استفاده می کرده ند.

Cluster of Indus Valley Civilization site along the course of the Indus River in پاکستان. See this for a more detailed map.

. genetic Vedic religion, rituals, poetics, as well as some aspects of social organization and گردونه technology. According to Shaffer, archaeological evidence for a mass population movement, or an invasion of South Asia in the pre- or proto- historic periods, has not been found.

انسان شناسی فیزیکی

بر اساس بررسی های اسکلت انسانهای یافته شده موضوع مهاجرت آریاییان بررسی شده است

سناریوهای متعدد

گردنبند یافت شده در تپه مارلیک با نشان آریایی صلیب شکسته. نگهداری شده در موزه ملی ایران

دربارهٔ خاستگاه آریاییان - که در نوشته‌های کهن اوستا از آن با نام ایرانویج یاد شده - چند دیدگاه طرح شده‌است:

early 2nd millennium introduction of the chariot to India is consistent with the overall picture of the spread of this innovation (Mesopotamia 1700, China 1600, N Europe 1300).

نوشتار اصلی: Andronovo culture

یکی از این دیدگاه‌ها می‌گوید که آریاییان نزدیک به هشت‌هزار سال پیش در جنوب سیبری و در اطراف دریاچهٔ آرال می‌زیستند که با مهاجرتی که به سوی جنوب داشتند بخشی به هند و فلات شرقی ایران(خراسان بزرگ) و بخشی نیز به طرف کوه‌های قفقاز حرکت کرده‌اند که قوم‌های ماد و پارس از کوه‌ها گذشتند و در اطراف دریاچهٔ ارومیه ماندگار شدند و بخش دیگری به سمت اروپا حرکت کردند. دیگر دیدگاه‌ها آناتولی؛ آذربایجان؛ قفقاز و... را خاستگاه نخست این قوم می‌داند. تازه‌ترین دیدگاه را در این باره جهانشاه درخشانی طرح کرده‌است. وی خاستگاه این قوم را بستر کنونی خلیج فارس می‌داند که در دوران یخبندان بی آب بوده و پس از بالا آمدن آبهای دریای آزاد آریاییان، به تدریج به فلات ایران و پهنه‌های میانرودان تا فلسطین کوچ کرده‌اند و تمدن‌های آغازین آن سرزمین‌ها را بنیاد گذارده‌اند. بر پایهٔ همین دیدگاه پهنه‌های شمالی نمی‌توانسته‌اند خاستگاه آریاییان بوده باشند زیرا هوای سرد دوران یخبندان امکان زیست در آن مناطق را نمی‌داده‌است.

همین دیدگاه نشان می‌دهد که برای نمونه پارسیان و هخامنشیان پیش از رفتن به سوی انشان در کرمان و حوالی آن حضور داشته‌اند.

زبانشناسی و مشترکات هند و ایرانی

نوشتار اصلی: هندوایرانی

Indo-European isoglosses, including the centum and satem languages (blue and red, respectively), augment, PIE *-tt-> -ss-, *-tt-> -st-, and m-endings.

باتوجه به اینکه لهجه محلی میتانی مربوط به قبیله هوری می‌تواند مدارکی دال بر وجود متکلمان هندوآریایی در سال ۱۵۰۰ قبل از میلاد در منطقه میانرودان را یافت؛ به نظر می‌رسد متکلمان این لهجه از قوانین زبان هندوآریایی در زبان خود استفاده کرده‌اند. هندوآریایی‌هایی را که با تمدن ودیک گره خورده‌اند، گاهی آریایی‌های ودیک می‌نامند. متکلمین فعلی زبان‌های هندوآریایی در بخش وسیعی از مناطق شمالی شبه قاره هند زندگی می‌کنند. تنها شاخه‌ای از زبان‌های هندوآریایی که درخارج از شبه قاره هند و هیمالیا قرار دارند زبان رومایی است که زبان کولیان اروپا است. همچنین از کلمه "آریاً به عنوان اسم دختر و اسم پسر در بسیاری از زبان‌های ایرانی و هندی استفاده می‌شود. همچنین نام خانوادگی آریا به صورت آرورا هم به کار می‌رود.

انسان شناسی ژنتیکی

در سالهای پیشین موسسه نشنال جغرافی پژوهش های ارزشمندی پیرامون مهاجرت ها بر اساس انسان شناسی ژنتیکی انجام داده است بر اساس پژوهش های موسسه نشنال جغرافی و تلویزیون نشنال جغرافی انسان های اولیه 50 میلیون سال قبل از شرق آفریفا وارد دریای سرخ و خلیج فارس - شده‌اند و از آنجا به سایر مناطق پراکنده شده‌اند..

متن های تاریخی

کتاب ریگ ودا

وداها نام کتاب مقدس هندو ها است

Geography of the ریگ‌ودا, with river names; the extent of the Swat and Cemetery H cultures are indicated.

. ریگ ودا (Rigveda = یکی از چند کتاب ودا) کتاب مقدس هندوان و اوستا کتاب دینی زردشتیان، هر دو از باستانی‌ترین آثار مکتوب اقوام آریایی هستند. از نوشته‌های این هردو کتاب دینی، به ویژه اوستا این معنی به روشنی خود را می‌نمایاند که خاستگاه نخستین خانمان‌های آریایی در پهنه‌ی خوارزم، سند، بلخ، هرات، مرو، و ... میان بلندی‌های پامیر و سواحل شرق دریای مازندران (= دریای کاسپین) گسترده بوده است. در این میان دودمان‌هایی به سوی غرب رفتند و در پهنه‌ی اروپا مسکن گزیدند و دودمان‌هایی به سمت جنوب سرازیر شدند، از سند گذشتند و در هند نشتسند. اما دودمان‌هایی نیز دل از نخستین نیاخاک باستانی نکندند، بلکه به تدریج رو به جنوب و غرب خاستگاه خود،در گستره‌ای که بعد به نامشان «ایـران زمین» خوانده شد گسترش یافتند؛ از سیر دریا تـا حاشیه‌ی جنوب خلیج‌فارس و از سند تـا فرات. در قطعاتی از سرودهای ودایی که قبل از ورود اقوام آریایی هند به شبه قاره سروده شده و فضای زمانی چندین قرنی دوران مهاجرت از نغمه‌های آن به خوبی پیداست، نمادهایی وجود دارند که شاخصه‌های جغرافیایی هستند. در بخشی از فضای داستانی ـ اساطیری نخستین سرودهای ودایی، می‌توان محیط جغرافیایی خوارزم و فرارود را به عنوان میدان حماسی‌ترین نبردهای پهلوانی قهرمانان مشترک ایرانی و هندی شناسایی کرد. همان‌گونه که این نخستین سرزمین ورجاوند آریایی، در اصیل‌ترین و آرمانی‌ترین حماسه‌های ملی تاریخ داستانی ایـران نیز که اساس آن‌ها هم بر روایات دینی و ملی آریایی ماقبل زردشتی استوار است،جایگاهی بس بلند دارد و میدان اصلی رزم و نام‌آوری پهلوانان پیکار جوی ایرانی است. در پاره‌ای از قطعات متاخرتر سرودهای ودایی دوران مهاجرت که صورت تاریخی‌تری دارند، اقوام آریایی هند پس از ترک نخستین سرزمین نیاکانی که دشت‌هایی در دامنه‌های آن سوی کوه‌ها (در سمت شمال) یاد شده‌اند، در حالی که پیوسته بـا جنگ جویان سرزمین‌های پیش‌رو در نبرد هستند، از گذرگاه‌های کوهستانی به سوی دره رود سند ره می‌سپارند. امروز در این که «گذرگاه خیبر» یکی از اصلی‌ترین معابر در مسیر مهاجرت اقوام آریایی هند به سوی جنوب و سرزمین پاکستان امروزی بوده است، جای تردید وجود ندارد.

متن های زرتشتی و اوستایی

متن کتابهای مقدس در خصوص مهاجرت اقوام آری مطالبی نوشته‌اند که به این مطالب بیشتر از بعد میثولوژی نگاه می شود.

آریائیان (در نقشه به صورت منطقهٔ ایرانیان و هندوآریائیان نشان داده شده) در محدودهٔ پراکنش اصلی هندواروپائیان. در این نقشه تمایز زبانی سَتِم (قرمز) و کنتوم (آبی) در میان زبان‌های هندواروپایی نشان داده شده‌است.

سخن اوستا درباره‌ی خاستگاه اقوام آریایی، نام و موضع جغرافیایی آن بسیار روشن‌تر از اشارات غیر صریح ودایی است. خاستگاه اقوام آریایی در اوستا «آریاویج»(= ائیرینه ویجه) خوانده شده است که به معنی سرزمین آریایی است. در "وندیداد"، فرگردیکم، نام شانزده سرزمین آریایی آمده است. ائیریه ویجه، سوغده (=سغد)، مورو (=مرو)، باخذی (=بلخ)، نیسایه(=نسا یا نیشابور)، هرایوه (=هرات)، ویه کرته (=کابل)، اورو(=اورغنج در ازبکستان)، وهرکان (=هیرکانیا = گرگان باستانی در شرق دریای مازندران)، هرهواتی (=رخج ) و به طور کلی تمام سرزمین‌های حوزه رود هیلمند (=هلمند = هیرمند) و رغه (=ری) و چخره (=شاهرود) و ورنه (=گیلان) و هپته هیندو(=پنجاب)و رنها (=سرزمینی در قفقاز) . این سرزمین‌ها، نخستین منزلگاه‌های اقوام آریایی هستند. آریاویج سرزمین اصلی و کشت ورهای پیرامون در «وندیداد» بـا توجه به گسترش محیط جغرافیایی آن‌ها در پهنه‌ی ایـران شرقی، که یکی پس از دیگری از شمال به جنوب دنباله‌ی طبیعی سرزمین خوارزم می‌باشند. شک نیست که دودمان‌های آریایی، پس از ترک نخستین سرزمین نیاکانی در خوارزم، در قسمتی از مسیر طولانی مهاجرت خود به سوی جنوب و دره‌ی رود سند، که به تدریج و منزل به منزل انجام می‌شد، زمانی دراز هم‌چنان در کنار آن دسته از دودمان‌های آریایی (=ایرانی) که ایـران شرقی و همینطور ایران غربی (مهاجرت مادها و پارس ها) تـا حوزه رود هیرمند را منزلگاه‌های خود ساخته بودند، طی طریق می‌کردند. بنابراین می‌توان گفت که دودمان‌های آریایی در نخستین مرحله مهاجرت از خوارزم، پیش از آن که متوجه سرزمین سند شوند، تـا قرن‌ها در منزلگاه‌های آریایی مشرق ایـران بـا دودمان‌های ایرانی در یک جا «بود و باش» داشتند. حتی دور نیست اگر گفته شود که دودمان‌های آریایی هند در آغاز پیکره‌ی شرقی‌تر دودمان‌های ایرانی را در مشرق ایـران زمین تشکیل می‌دادند. اما این هم خانمانی، سرانجام پس از زمانی طولانی بر اثر بعضی پیشآمدهای تاریخی، به ویژه بـا تحول بنیادینی که بـا ظهور زردشت در باور دینی دودمان‌های آریایی ایـران شرقی رخ نمود و سبب طرد خدایان کهن آریایی از سوی بخشی از آنان شد، به پایان آمد. در نتیجه، باورمندان آیین کهن به ناچار هم‌خانمانان آریایی خود را در مشرق ایـران ترک کردند و در دومین مرحله مهاجرت خود، به سرزمین‌های آن سوی رود سند رفتند. به یقین، ظهور زردشت، اقوام آریایی را در مناطق اولیه‌ی گسترش آیین مزدایی، از خوارزم تـا سیستان، به دو گروه بزرگ دودمانی، هندی و ایرانی، نخست در دو سوی مرز باورهای دینی و سپس مرزهای جغرافیایی تقسیم کرد. آنان که در فلات ایران مانذگار شدند و خانمان آریایی خود را پاس داشتند و به ترک آن راضی نشدند، ایرانی و آنان که ترک خانمان کردند و از آب سند گذشتند، هندی (= سندی) خوانده شدند.[۱] .

ودیک هندویی

متن پوراناس

دی پارتای (حزب) تندیس نئوکلاسیک آرنو برکر در ۱۹۳۹، که در جلوی ورودی صدارت عظمای رایش سوم طراحی شده توسط آلبرت اشپر قرار داشت، در برگیرنده ایده‌آلهای نژاد برتر آریایی رایش سوم بود، و دی پارتای تجسم فیزیکی روح حزب ملی سوسیالیست کارگران آلمان بود. نازیها که معتقد به به‌نژادی یا نژاد برتر بودند سعی کردند یک نژاد برتر آریایی نوردیک یا ابر نژاد بیافرینند.

همچنین نگاه شود به

• نژاد برتر
• وداها

• The Arctic Home in the Vedas by B G Tilak
• هندوآریان
• آریایی
• آریایی
• آریانا
• آریاورته
• زبان‌های هندوآریایی

• هندوایرانیان
• زبان‌های هندوایرانی

• تمدن آمودریا
• فرهنگ آندرونوو
• کورگان

• Genetics and archaeogenetics of South Asia
• آریاییان بومی

کتابها و ارجاع ها

• خط سیر مهاجرت اقوام آریایی در سروده های ودایی و یشت ها.ویسنده: مرادبیگی،عبدالله

نشریه: علوم انسانی » گزارش » دی و بهمن 1379 - شماره 119 [۲]

• Allchin, F. Raymond (1995), The Archaeology of Early History South Asia: The Emergence of Cities and States, Cambridge University Press .
• Anthony, David; Vinogradov, Nikolai (1995), "Birth of the Chariot", Archaeology 48 (2): 36–41 .
• Bamshad, Michael; et al. (2001), "Genetic Evidence on the Origins of Indian Caste Populations", Genome Res. 11 (6): 994–1004, doi:10.1101/gr.GR-1733RR, PMC 311057, PMID 11381027. 
• Blench, Roger; Spriggs, Matthew, eds. (1997), Archaeology and Language, I: Theoretical and Methodological Orientations, London: Routledge .
• edited by Johannes Bronkhorst & Madhav M. Deshpande. (1999), Bronkhorst, J.; Deshpande, M.M., eds., Aryan and Non-Aryan in South Asia: Evidence, Interpretation, and Ideology, Department of Sanskrit and Indian Studies, Harvard University, ISBN 1-888789-04-2 
• Bryant, Edwin (2001), The Quest for the Origins of Vedic Culture: The Indo-Aryan Migration Debate, Oxford University Press, ISBN 0-19-513777-9 .
• Bryant, Edwin F.; Patton, Laurie L., eds. (2005), The Indo-Aryan Controversy: Evidence and inference in Indian history, London: Routledge, ISBN 0-7007-1463-4 .
• Cavalli-Sforza, Luigi Luca (2000), Genes, Peoples, and Languages, New York: North Point Press .
• Chakrabarti, D.K. The Early use of Iron In India. Dilip K. Chakrabarti.1992. New Delhi: The Oxford University Press.
• Chakrabarti, D.K. 1977b. India and West Asia: An Alternative Approach. Man and Environment 1:25-38.
• Chaubey et al. (2007), "Peopling of South Asia: investigating the caste-tribe continuum in India", BioEssays 29 (1): 91–100, doi:10.1002/bies.20525, PMID 17187379 .
• Dhavalikar, M. K. 1995, "Fire Altars or Fire Pits?", in Sri Nagabhinandanam, Ed V Shivananda and M. K. Visweswara, Bangalore.
• Diakonoff, Igor M.; Kuz'mina, E. E.; Ivantchik, Askold I. (1995), "Two Recent Studies of Indo-Iranian Origins", Journal of the American Oriental Society (Journal of the American Oriental Society, Vol. 115, No. 3) 115 (3): 473–477, doi:10.2307/606224, JSTOR 606224 .
• Elst, Koenraad (1999), Update on the Aryan Invasion Debate, New Delhi: Aditya Prakashan, ISBN 81-86471-77-4 .
• Erdosy, George, ed. (1995), The Indo-Aryans of Ancient South Asia: Language, Material Culture and Ethnicity, Berlin/New York: Walter de Gruyter, ISBN 3-11-014447-6 .
• Fortson, Benjamin W. IV (2004), Indo-European Language and Culture: An Introduction, Oxford: Blackwell, ISBN 1-4051-0316-7 .
• Hock, Hans (1991), Principles of Historical Linguistics, Walter de Gruyter 
• Holloway, Ralph L. (November 2002), "Head to head with Boas: Did he err on the plasticity of head form?", Proc. Natl. Acad. Sci. USA 99 (23): 14622–14623, Bibcode:2002PNAS...9914622H, doi:10.1073/pnas.242622399, PMC 137467, PMID 12419854. 
• Jamison, Stephanie W. (2006), "Review of [[#CITEREFBryantPatton2005|Bryant & Patton (2005]])", Journal of Indo-European Studies 34  .
• Kivisild, T.; S. Rootsi, M. Metspalu, S. Mastana, K. Kaldma, J. Parik, E. Metspalu, M. Adojaan, H.-V. Tolk, V. Stepanov, M. Gölge, E. Usanga, S. S. Papiha, C. Cinnioglu, R. King, L. Cavalli-Sforza, P. A. Underhill, and R. Villems (February 2003), "The Genetic Heritage of the Earliest Settlers Persists Both in Indian Tribal and Caste Populations", American Journal of Human Genetics 72 (2): 313–332, doi:10.1086/346068, PMC 379225, PMID 12536373.  .
• Kochhar, Rajesh (2000), The Vedic People: Their History and Geography, Sangam Books 
• Kuz'mina, E. E. (1994), Откуда пришли индоарии? (Whence came the Indo-Aryans), Moscow: Российская академия наук (Russian Academy of Sciences) .
• Lal, B.B., (1984) Frontiers of the Indus Civilization.1984.
• Lal, B.B., (1998) New Light on the Indus Civilization, Aryan Books, Delhi 1998
• Lal, B.B. 2005. The Homeland of the Aryans. Evidence of Rigvedic Flora and Fauna & Archaeology, New Delhi, Aryan Books International.
• Lal, B.B. 2002. The Saraswati Flows on: the Continuity of Indian Culture. New Delhi: Aryan Books International
• Mallory, J.P. (1989), In Search of the Indo-Europeans: Language, Archaeology, and Myth, London: Thames & Hudson, ISBN 0-500-27616-1 .
• Mallory, J. P.; Mair, Victor H. (2000), The Tarim Mummies: Ancient China and the Mystery of the Earliest Peoples from the West, London: Thames & Hudson, ISBN 0-500-05101-1 .
• Pargiter, F.E. [1922] 1979. Ancient Indian Historical Tradition. New Delhi: Cosmo.
• Parpola, Asko (1998), "Aryan Languages, Archaeological Cultures, and Sinkiang: Where Did Proto-Iranian Come into Being and How Did It Spread?", in Mair, The Bronze Age and Early Iron Age Peoples of Eastern and Central Asia, Washington, D.C.: Institute for the Study of Man, ISBN 0-941694-63-1 
• Parpola, Asko (2005), "Study of the Indus script", Transactions of the 50th International Conference of Eastern Studies, Tokyo: The Tôhô Gakkai, pp. 28–66 .
• S.R. Rao. The Aryans in Indus Civilization.1993
• Reich, David; Kumarasamy Thangaraj, Nick Patterson, Alkes L. Price, and Lalji Singh (24 September 2009), "Reconstructing Indian population history", Nature 461 (7263): 489–494, Bibcode:2009Natur.461..489R, doi:10.1038/nature08365, PMC 2842210, PMID 19779445, retrieved 2009-10-02. 
• Sahoo, Sanghamitra; et al. (January 2006), "A prehistory of Indian Y chromosomes: Evaluating demic diffusion scenarios", PNAS 103 (4): 843–848, Bibcode:2006PNAS..103..843S, doi:10.1073/pnas.0507714103, PMC 1347984, PMID 16415161. 
• Sapir, Edward (1949), Mandelbaum, David G., ed., Selected Writings in Language, Culture, and Personality, University of California Press (published 1985), ISBN 0-520-01115-5 .
• Sengupta, S.; et al. (2006-02-01), "Polarity and temporality of high-resolution y-chromosome distributions in India identify both indigenous and exogenous expansions and reveal minor genetic influence of Central Asian pastoralists", Am J Hum Genet. (The American Society of Human Genetics) 78 (2): 201–221, doi:10.1086/499411, PMC 1380230, PMID 16400607, retrieved 2007-12-03. 
• Sharma, S.; Saha A, Rai E, Bhat A, Bamezai R. (2005), "Human mtDNA hypervariable regions, HVR I and II, hint at deep common maternal founder and subsequent maternal gene flow in Indian population groups", J Hum Genet. 50 (10): 497–506, doi:10.1007/s10038-005-0284-2, PMID 16205836. 
• Talageri, Shrikant G. (2000), The Rigveda: A Historical Analysis, New Delhi: Aditya Prakashan, ISBN 81-7742-010-0, retrieved May 2007 .
• Talageri, Shrikant G. (1993), Aryan Invasion Theory and Indian Nationalism, ISBN 81-85990-02-6 .
• Thapar, Romila. 1966. A History of India: Volume 1 (Paperback). ISBN 0-14-013835-8
• Trautmann, Thomas (2005), The Aryan Debate, Oxford University Press, ISBN 0-19-566908-8 .
• Thomason, Sarah Grey; Kaufman, Terrence (1988), Language Contact, Creolization, and Genetic Linguistics, University of California Press (published 1991), ISBN 0-520-07893-4 .
• Tikkanen, Bertil (1999), "Archaeological-linguistic correlations in the formation of retroflex typologies and correlating areal features in South Asia", in Blench, Roger; Spriggs, Matthew, Archaeology and Language, IV: Language Change and Cultural Transformation, London: Routledge, pp. 138–148 .
• Wells, Spencer (2002), The Journey of Man: A Genetic Odyssey, Princeton University Press, ISBN 0-691-11532-X .
• Witzel, Michael (1999), "Substrate Languages in Old Indo-Aryan (Ṛgvedic, Middle and Late Vedic)" (PDF), Electronic Journal of Vedic Studies 5 (1) .
• Witzel, Michael (2006), "Rama's realm: Indocentric rewritings of early South Asian archaeology and history", in Fagan, Garrett G., Archaeological Fantasies: How Pseudoarchaeology Misrepresents the Past and Misleads the Public, London/New York: Routledge, pp. 203–232, ISBN 0-415-30592-6 .

پیوند به بیرون

• The Myth of Aryan Invasion Theory
• Famous Personalities on Aryan Invasion Theory
• Witzel, Michael: The Home of the Aryans
• `What is Aryan Migration Theory ?' by Vishal Agrawal
• Agarwal, Vishal: Is There Vedic Evidence for the Indo-Aryan Immigration to India? (pdf)
• Thapar, Romila: The Aryan question revisited (1999)
• Kazanas, Nicholas homepage Articles by Nicholas Kazanas
• Elst, Koenraad: Update on the Aryan Invasion Theory - K. Elst's Online book, Articles, Book reviews

Archaeology

• Cache of Seal Impressions Discovered in Western India
• Central Asia 2000-1000BC (Metmuseum.org)
• Lal, B.B.: The Homeland of Indo-European Languages and Culture: Some Thoughts By Archaeologist B.B. Lal
• Danino, Michel: The Indus-Sarasvati Civilization and its Bearing on the Aryan Question Article by Michel Danino
• Agrawal, D.P.: The Indus Civilization = Aryans equation: Is it really a Problem? By D.P. Agrawal (pdf)

Genetics

• Genetic Evidence on the origins of Indian Caste Population, Genome Research, 2001
• A prehistory of Indian Y chromosomes: Evaluating demic diffusion scenarios, PNAS paper, 2006
• Polarity and Temporality of High-Resolution Y-Chromosome Distributions in India Identify Both Indigenous and Exogenous Expansions and Reveal Minor Genetic Influence of Central Asian Pastoralists, AJHG paper, 2006
• Peopling of South Asia: investigating the caste-tribe continuum in India

Religious and political aspects

• A Tribute to Hindusim - compilation
• Frawley, David: The Myth of the Aryan Invasion

Related Video

• The Story of India - BBC