تنوین

الفبای فارسی ا ب پ ت ث ج چ ‌ ح خ د ذ ر ز ‌ ژ س ‌ ش ص ض ط ظ ع غ ف ق ک گ ل م ن و ه ی حروف دیگر ء آ اً هٔ ة

تنوین از نشانه‌های ثانویهٔ الفبای فارسی برگرفته از الفبای عربی است.

سه نوع تنوین در زبان عربی وجود دارد که وارد زبان فارسی شده‌است:

1. تنوین نصب، اً، ـاً، مانند: ظاهراً، واقعاً، استثنائاً، ابتدائاً
2. تنوین رفع، ــٌـ، مانند: مضافٌ‌الیه، مقسومٌ‌علیه، مفعولٌ‌به
3. تنوین جرّ، ــٍـ، مانند: بعبارةٍ‌اُخری

از این میان، تنوینِ نصب شیوعِ بسیار بیشتری دارد.

نوشتن «ن» به‌جای تنوین

نخستین بار صادق هدایت در کتاب وغ‌وغ ساهاب به‌جای «تنوینِ نصب» از حرف «نون» استفاده کرد. از آن‌جا که کل کتاب طنز است و در سایر کارهای هدایت دیگر دیده نمی‌شود، به‌نظر برخی از صاحب‌نظران او از سرِ شوخی و طنز این جابه‌جایی را انجام داده‌بوده‌است، اما بعدها در بین نویسندگان رواج پیدا کرد. ناصر وثوقی اولین کسی بود که در مجلهٔ اندیشه و هنر این موضوع را به‌طور و جدی و پی‌گیر مورد استفاده قرار داد.

داریوش آشوری مخالف استفاده از نون به‌جای تنوین است: او می‌گوید: «این شیوه هیچ مشکلی را حل نمی‌کند و تنها بر ابهام خط فارسی می‌افزاید. زیرا با نشانهٔ سنتی می‌توان اصل عربی این نشانه و نقش قیدساز آن را در جمله بازشناخت، اما با این شیوهٔ تازه چیزی می‌شود شبیه هر "ن" پایانیِ دیگر در خط و زبان فارسی.»

جستارهای وابسته

• واژه‌های غیرعربی و تنوین

منابع

• دستور خطّ فارسی، مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی. چاپ پنجم. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، ۱۳۸۵. شابک ‎۳-۱۳-۷۵۳۱-۹۶۴ http://www.persianacademy.ir وب‌گاه. 
• آشوری، داریوش. «داستان تنوین». در پُرسه‌ها و پرسش‌ها. تهران: نشر آگه، ۱۳۸۹. ص۳۸۵. ISBN 964-329-195-2.