ولایت کاپیسا
مختصات: ۳۵°۰۰′ شمالی ۶۹°۴۲′ شرقی / ۳۵.۰° شمالی ۶۹.۷° شرقی
| ولایت کاپیسا |
|
|---|---|
 |
|
| اطلاعات کلی | |
| نام رسمی : | ولایت کاپیسا |
| کشور : | افغانستان  |
| مردم |
|
| جمعیت | ۴۰۶٬۲۰۰ نفر[۱] |
| تراکم جمعیت: | ۱۹۵ نفر بر کیلومتر مربع |
| زبان‌های گفتاری: | فارسی |
| جغرافیای طبیعی |
|
| مساحت: | ۱۸۴۲ کیلومتر مربع |
کاپیسا ولایتی در شمال شرقی افغانستان است. مساحت این ولایت ۱۸۴۲ کیلومتر مربع است و جمعیت آن در سال ۲۰۰۹ حدود ۳۶۵ هزار نفر برآورد شده‌است. کاپیسا کوچکترین ولایت افغانستان است اما بیشترین تراکم جمعیتی را پس از کابل دارد. مرکز ولایت کاپیسا شهر محمود راقی است و بیشتر مردم این ولایت به ترتیب از اقوام تاجیک، پشتون، پشه‌ای و نورستانی هستند.
محتویات
واحدهای اداری[ویرایش]
این ولایت دارای واحدهای اداری زیر است:
- محمود راقی (مرکز ولایت و شهرداری (شاروالی) کاپیسا)
- شهرستان (ولسوالی) کوهستان ۱
- شهرستان (ولسوالی) کوهستان ۲
- بخشداری (علاقه داری) کوه‌بند
- شهرستان (ولسوالی) نجراب
- شهرستان (ولسوالی) تگاب
- بخش اله‌سای
پیشینه[ویرایش]
پیشینه کاپیسا به دوران کنشکای بزرگ امپراتور کوشانی و همچنان دوران بودایی یونان باختری می‌رسد که کاپیسا در آن زمان به عنوان پایتخت تابستانی کنشکا انتخاب شده بود.
خمزرگر یکی از مرکزهای مهم آیین بودایی بوده و دو تندیس یافت‌شده بودا که از نشانه‌هایش آتش زبانه می‌کشد و از کف پایش آب فوران می‌کند از موری خمزرگر و دومی از سنجن بدست آمده‌است.
بگرام به محل شهر قدیمی در افغانستان اطلاق می‌شود که مورخان چینی آن را کیپیش و جغرافی‌نگاران یونانی کاپیسا یاد کرده‌اند. خرابه‌های آن در شصت کیلومتری جنوب غربی کابل واقع است و بین بستر رودخانه و باریک آب قرار دارد. در جلگه کاپیسا یا کوه دامن و بخصوص در برج عبدالله که آن را قلعه شاهی نامیده‌اند، توسط موسیو فوشه و مسیوها گن فرانسوی حفریاتی شده و آثار زیادی از تمدن بودایی در آن محل بدست آمده‌است. هیوئن تسنگ زائر چینی در خاطرات خود می‌نویسد که کاپیسا رویهمرفته دارای صد معبد و ششهزار شمن (راهب) بودایی بوده‌است.[۲]
کورش بزرگ (۵۳۰ - ۵۸۰ ق م) بنیان‌گذار حکومت هخامنشیان، از طریق گدروزیا به سرزمین هند حمله‌ور شد، اما تنها موفق به تصرف پاروپامیساده که بین هندوکش و رخج قرار داشت شد. پلینی چنین گزارش می‌کند که شهر مشهور کاپیسا (بگرام) در این حملات با خاک یکسان شد.[۳]
براساس گفتهٔ تاریخ‌نویسان چینی رئیس قبیله کوشان در سال‌های ۳۹ تا ۲۷ ق. م. کیو-تسیو-کیو نام داشت که پس از پیروزی بر چهار قبیلهٔ دیگر خود را کوشان‌شاه خواند. کیو-تسیو-کیو یا کوجولا کره کردفیزس پس از تصرف همهٔ ایالت بلخ با سپاه خود از هندوکش گذشت و نواحی کابل و کاپیسا را گشود و پس از آن تا کنارهٔ چپ رود سند پیش رفت و این سرزمین‌ها را از دست آخرین پادشاهان سکائی، جانشینان گندفر به درآورد و بنیاد شاهنشاهی کوشانی را در مشرق استوار کرد.[۴]
گروه طالبان در ۱۱ مهر ۱۳۷۵ ولایت کاپیسا را بدون مقاومتی تصرف کردند. این ولایت پس از گفتگوهای طالبان با فرماندار کاپیسا سقوط کرد.[۵]
جغرافیا[ویرایش]
از سوی شرق کاپیسا ولایت لغمان، در سمت غرب آن ولایت پروان، شمال آن ولایت پنجشیر و بطرف جنوب آن ولایت کابل قرار دارد. دریای (رودخانه) پنجشیر از شمال به سوی جنوب و جنوب شرق در جریان بوده، ولایت کاپیسا را از ولایت پروان جدا می‌سازد. کوه‌های سنجن، خمزرگر، ریگروان، بولغین و شیرخان‌خیل در این ولایت قرار گرفته‌اند.
اقلیم کاپیسا سرد و خشک معتدل است. میانگین سالانه بارندگی آن در حدود ۴۰۰ میلی‌متر می‌باشد. حیوانات وحشی مانند شغال، خرس قهوه‌ای، کفتار خطدار و پلنگ در ارتفاعات کوهبندها و کوه‌های نجراب زیست دارند.
خاک کاپیسا از خاک‌های چمنی و دشتی ترکیب گردیده‌است و منابع معدنی در ولایت کاپیسا عبارت است از ابرک، آهن و بریلیم.
آبیاری در این ولایت به وسیله جوی‌هایی صورت می‌گیرد که از رودخانه پنجشیر، رود شتل و رودخانهٔ غوربند سرچشمه می‌گیرند. نهرهای بزرگ این ولایت که در ولسوالی‌های مرکزی آن قرار دارد عبارت از نهر خواجه، نهر رزاق، نهر ریگروان و نهر افغان می‌باشد.
فراورده‌های کشاورزی در این ولایت عبارت از گندم، جو، جواری (ذرت)، برنج، پنبه و میوه‌های انگور، انار، توت، زردآلود، خربوزه و تربوز است و زعفران از اقلام مهم تجارتی در این ولایت محسوب می‌شود. بیشتر مردم کاپیسا کشاورز و مالدار (دامدار) هستند و حیوانات اهلی از قبیل گاو، گوسفند و بز را نگهداری می‌نمایند.
مردم[ویرایش]
.jpg)
مردم کاپیسا از اقوام تاجیک، پشتون (غلزایی) و پشه‌ای (پشه‌ای‌ها گاهی بخشی از پشتوها طبقه‌بندی می‌شوند) و نورستانی (قبایل کاتا و) هستند که اکثریت جمعیت کاپیسا را تاجیک‌ها تشکیل می‌دهد و به زبان‌های فارسی، پشتو، پشه‌ای و پراچی صحبت می‌کنند.
منازل مردم این سرزمین بشکل دیوار خشتی، سقف چوبی، دیوار سنگی و سقف چوب‌پوش ساخته می‌شود.
فرهنگ[ویرایش]
بر اساس آمار سال ۲۰۰۷ در این ولایت ۲۰۲۹ مسجد، ۹۹ مدرسه و مرکز آموزشی، ۲ بیمارستان و ۳۵ کلینیک بهداشتی درمانی و یک دانشگاه به نام دانشگاه البیرونی فعال است.[۶] این دانشگاه که در ولسوالی کوهستان واقع است و توسط احمد شاه مسعود ساخته شده، دوره‌هایی را در رشته‌های کشاورزی، مطالعات اسلامی، مهندسی، پزشکی و ادبیات ارائه می‌کند.
در گذشته یک کارخانه نساجی و سینما نیز در این ولایت وجود داشت که در دوران جنگ شوروی در افغانستان از میان رفتند.
جستارهای وابسته[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- ↑ AREU "The Afghan Research Newsletter" Issue 25. April/May 2010
- ↑ مشکور، محمد جواد: تحقیقی در تاریخ ادیان: دین بودا در ایران باستان. در: نشریه: «بررسی‌های تاریخی» تیر ۱۳۴۶ - شماره ۸
- ↑ خادمی ندوشن، فرهنگ: مروری کوتاه بر تاریخ شرق ایران از دوره هخامنشیان تا مرگ اسکندر. در نشریه: «دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران» زمستان ۱۳۸۱ - شماره ۱۶۴ (علمی-پژوهشی). ص۴۸۳.
- ↑ مولایی افغانستانی، محمد سرور: کوشانیان در شاهنامه فردوسی. در نشریه: «یغما» تیر ۱۳۵۴ - شماره ۳۲۲.
- ↑ ملکی، قاسم: گاه‌شمار: رویدادهای کشورهای مستقل مشترک‌المنافع در پاییز ۱۳۷۵. در نشریه: «مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز» زمستان ۱۳۷۵ - شماره ۱۶
- ↑ Kapisa Program for culture and conflict studies
 |
ویکی‌سفر یک راهنمای سفر برای ولایت کاپیسا دارد. |
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ ولایت کاپیسا موجود است. |
پیوند به بیرون[ویرایش]
|
||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||
