پیروزان

نقشه استان ساسانی آسورستان و مناطق پیرامون آن.

پیروز خسرو یا پیروزان اشراف زادهٔ قدرتمند ایرانی بود که در طول جنگ داخلی ساسانیان کنترل بسیاری از کارهای کشور را در دست داشت. وی در نبرد نهاوند کشته شد.

جنگ داخلی ساسانیان

پیروز در سال ۶۲۸ به عنوان توطئه‌گر علیه خسرو پرویز شناخته شد. او رهبری جناح پارسی‌ها را به عهده داشت در حالی که فرخ هرمز خاندان اسپهبد رهبری خاندان پهلوی (اشکانی) را عهده دار بود. پس از سرنگونی خسرو پرویز، شیرویه بر تخت نشست و پیروز به عنوان وزرگ فرمذار (وزیر بلندبالای ساسانی) انتخاب شد. او تمام برادران شیرویه را اعدام کرد.

شیرویه با امپراتوری روم شرقی صلح کرد و توانست تمام مناطق از دست رفته را دوباره بازپس گیرد.

مدتی بعد جناح‌های پارسی و پهلوی وارد درگیری شدند که موجب تقسیم منابع داخلی کشور شد و بعد از آن طاعون ویران کننده‌ای بیش از نیمی از جمعیت غرب ایران را کشت.

یک سال بعد شهربراز با ۶٬۰۰۰ مرد جنگی به سوی تیسفون راهی شد و این شهر را محاصره کرد. البته وی قادر به تصرف شهر نبود بنابراین با پیروزان و اسپهبد نامدار پیمان دوستی بست. شهربراز باکمک این دو فرمانده نیرومند تیسفون را تصرف کرد و به شاهنشاهی ایران رسید. وی همچنین اردبیل، مهرآدور گوشنسب و بسیاری دیگر از اشراف‌زادگان را کشت.

چهل روز بعد شهربراز به وسیلهٔ فرخ هرمز همسر بوراندخت دختر خسروپرویز کشته شد.

حمله اعراب به ایران

در حملهٔ اعراب به ایران، بهمن جادویه و اندرزگر در جنگ ولجه با اعراب درگیرشدند و در آن جنگ شکست خوردند.

درجنگ قادسیه پیروزان به عنوان فرمانده نیروهای عقب سپاه ایران حضور داشت. ایرانیان در قادسیه شکست خوردند و بسیاری از چهره‌های سرشناس مانند رستم فرخزاد و بهمن جادویه کشته شدند. سپس اعراب تیسفون را محاصره کردند.

پیروزان به همراه جمعی از فرماندهان و سپاهیان زنده مانده در بابل تجمع کردند و تصمیم به راندن سپاه اعراب گرفتند که بازهم ناکام ماندند.

تیسفون به سرعت به دست اعراب افتاد و پیروزان به جلولا گریخت و شروع به جمع‌آوری سپاهی دیگر کرد. او بار دیگر در جنگ جلولا با اعراب درگیر شد که بار دیگر شکست خورد و مهران رازی دیگر سردار ایرانی کشته شد.

پیروزان سپس به کردستان گریخت و اشراف ساسانی را جمع کرد. او بار دیگر در نبرد نهاوند شکست خورد و در آن جا کشته شد.

منابع