عرفی شیرازی
مولانا محمد بن خواجه زین‌الدین علی بن جمال‌الدین شیرازی ملقب به جمال‌الدین و متخلص به عرفی از مشاهیر و شعرای قرن دهم هجری قمری در شیراز است. البته میان تذکره‌نویسان و تاریخ‌نویسان درباره نام دقیق او اختلاف نظر زیادی وجود دارد.
به کمال فضل و دانش و لطیفه‌گویی و حاضرجوابی معروف است و طرزی مخالف مسلک قدما در شعر در پیش گرفته و غالباً در اثر کثرت تشبیهات و استعارات او، اصل مقصود در شعرش مبهم می‌ماند. چند بار به هندوستان رفته و در دربار اکبر شاه هندی تقرب یافته‌است.
به علت این که چند بار ابوالفیض و برادرش علامی را که هر دو از اکابر هند بودند در مقام مناظره محکوم ساخته بود آن دو کینه و عداوت او را سخت به دل گرفتند.
شعر مشهور عرفی[ویرایش]
عرفی قصیده رائیه‌ای پرداخته که مطلع آن این است:
| نیافتم که فروشند بخت در بازار | جهان بگشتم و دردا که هیچ شهر و دیار |
این قصیده شامل یکصد و هشتاد بیت است که برخی نیز به جوابگویی او برخاسته‌اند.
از رباعیات او یکی این است:
| زاهد به فریب مرد و زن مشغول است | صوفی به عمارت بدن مشغول است | |
| عاشق به هلاک خویشتن مشغول است | دانا به کرشمه سخن مشغول است |
درگذشت[ویرایش]
عرفی در سال ۹۹۹ در سن سی و شش سالگی درگذشت و جنازه او را از لاهور به نجف اشرف انتقال دادند. در قصیده زیر عرفی آرزوی خود را اینگونه بیان می‌کند:
| به کاوش مژه از گور تا نجف بروم | اگر به هند به خاکم کنی و گر به تتار |
جستارهای وابسته[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- عرفی شیرازی نوشته دکتر عابد علی خان، برگرفته از نشریه ادبیات و زبانها، هلال، فروردین ۱۳۴۵، شماره ۵۴.
- عرفی شیرازی نوشته عابد علی خان رئیس دانشکده دیال لاهور، نشریه ادبیات و زبانها، هلال، اردیبهشت ۱۳۳۲، شماره۳
- تاریخ و سبب مرگ عرفی شیرازی نوشته دکتر عابد علی خان استاد دانشگاه کراچی، نشریه ادبیات و زبانها، وحید، خرداد ۱۳۴۶، شماره ۴۲.
