ترکمنی (خط لاتین: türkmençe - سیریلیک: түркмен) زبان مردم ترکمن و زبان ملی کشور ترکمنستان است. ترکمنی از زبان‌های آلتایی و از شاخه اغوز خانواده زبان‌های ترکی است و گویشوران به این زبان بیشتر در ترکمنستان و شمال شرقی ایران و نواحی شمالی افغانستان سخن می‌گویند.
ترکمنی از خانواده زبان‌های آلتایی و از گروه زبان‌های ترکی جنوب غربی (اوُغوز) و زیر گروه زبان‌های اوُغوز شرقی است. ترکمنی با زبان‌های تاتاری کریمه و سالار و ترکی استانبولی، آذربایجانی و ازبکی مرتبط است. ترکمن‌ها و گویندگان بیشتر این زبان‌ها تاحدودی زبان یکدیگر را می‌فهمند. زبان ترکمنی را می‌توان حد واسط زیرمجموعه‌های غربی (ترکی استانبولی و ترکی آذربایجان) با زیرمجموعه‌های شرقی (ترکی قزاقی، ازبکی، قرقیزی و اویغوری) زبان ترکی دانست. به عنوان مثال برخی از کلماتی که در ترکی استانبولی و ترکی آذربایجان باهم تفاوت دارند را می‌توان به هردو فرم آن در زبان ترکمنی یافت. مثال: تمام شد (غوتاردی=زبان آذری و ترکمنی، توکندی = زبان استانبولی و ترکمنی)، ظهر (گون اوُرتا=زبان آذری و ترکمنی، اؤیله= زبان استانبولی و ترکمنی) و ... یک ترکمن می‌تواند به راحتی زبان‌های مختلف ترکی را فرابگیرد اما به دلیل گویش دشوار ترکمنی، یادگیری مکالمات ترکمنی اندکی دشوار است. در زبان ترکمنی سین با حرف ث تلفظ می‌شود و ز به صورت ظ. هیچ کلمه‌ای در ترکمنی با حرف ر شروع نمی‌شود؛ و زبان ترکمنی دارای ۱۸ مصوت کوتاه و بلند است که از این حیث جزو دشوارترین زبان‌های جهان قرار می‌گیرد. در زبان ترکمنی نوشتاری حرف ف وجود ندارد ولی در عامیانه ف را تلفظ می‌کنند و در نوشتار در اکثر موارد به جای فرف ف، پ می‌نویسند. مثلا فارسی را «پارسچا» می‌نویسند.[نیازمند منبع]
ضمن آنکه حروفی که از بینی ادا می‌شوند و در شیوه‌های ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی معاصر حذف گردیده‌اند در ترکی ترکمنی کاربرد وسیع دارند. این حروف مانند «ـنگ» در گروه ترکی اغوز شرقی نیز به صورت گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند.
ترکمنی مانند دیگر زبان‌های آلتایی یک زبان پیوندی است. افعال بی‌قاعده کمی دارد و کلمات مذکر و مؤنث ندارد و ساختار جمله به شکل فاعل + مفعول + فعل (از راست به چپ) است.
ترکمنی در ایران و افغانستان با خط عربی نوشته می‌شود. در کشور ترکمنستان تا سال ۱۹۲۸ خط عربی و سپس خط لاتین جایگزین آن شد و در سال ۱۹۴۰ خط سریلیک جای آن را گرفت. در ۱۹۹۱ خط لاتین بر پایه خط ترکی (استانبولی) جایگزین خط سریلیک شد.[۲] این زبان در ایران به خط عربی نوشته می‌شود.
مختومقلی فراغی از بزرگترین شاعران زبان ترکمنی است. نوشته‌های این شاعر قرن هجدهمی در مرحله میان زبان جغتای کلاسیک و ترکمنی امروزین قرار دارند. از دیگر شعرای ترکمن می‌توان به محمد ولی کمینه، دولت محمد آزادی، مسکین قلیچ ، ملانفس ، ذلیلی ، امیرعلی شیرنوایی و از شاعران معاصر ستارسوقی،منصور طبری، عبدالقهار صوفی راد و نازمحمد پقه در ایران و کریم قربان نفس و قربان نظر عزیزف در ترکمنستان اشاره نمود." بِردی کِربابایِف" پدر داستان نویسی نوین ترکمنستان است. رمان او با نام انسان ثابت قدم (= گام قاطع،Qati adim) نخستین رمان ترکمن محسوب می شود.خود نویسنده اشاره کرده است که ۲۰ سال از عمر خودش را صرف نوشتنِ این رمان کرده است. کِربابایِف فعالیت ادبی خود را از سال ۱۹۲۳ میلادی آغاز کرد و بیش از ۳۰ اثر ادبی در ژانرهای مختلف به چاپ رسانید؛ چند نمایشنامه،اشعار کوتاه و بلند،فیلمنامه،چندین اثر منثور و همچنین ترجمه آثاری از پوشکین، لرمانتوف، گوگول، تولستوی و ماکسیم گورکی،به زبان ترکمنی از او بر جای مانده‌است.
ترکمنستان
