چهارشنبهسوری
این مقاله نیازمند بازنویسی است. برای راهنمایی بیشتر به کپیکاری مراجعه کنید. در پایان، پس از بازنویسی این الگوی پیامی را بردارید. |
چهارشنبهسوری | |
---|---|
نام رسمی | جشن چهارشنبهسوری یا جشن چهارشنبه پایان سال |
برپایی توسط | ایران، افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان، جمهوری آذربایجان، اقلیم کردستان، در میان ایرانیتباران در سایر کشورها |
جشنها | برافروختن آتش پرش از روی آتش قاشقزنی آجیل مشکلگشای فالگوش شکاندن کوزه آتشبازی |
چهارشنبهسوری که با نامهای جشن چهارشنبه پایان سال و شب چهارشنبه سرخ نیز شناخته میشود[۱] یکی از جشنهای ایرانی است که در شب واپسین چهارشنبهٔ سال (از غروب سهشنبه) برگزار میشود و اولین جشن از مجموعه جشنها و مناسبتهای نوروزی است.
این جشن در نزد ایرانیان قبل از اسلام در روز خاصی انجام نمیگرفت و معمولاً در اواخر زمستان در حالی که زمین درحال گرم شدن بود انجام میشد، ولی پس از اسلام و حمله اعراب این جشن به آخرین چهارشنبه سال موکول میشد. زیرا چهارشنبه در نزد اعراب روزی نحس و شوم بود.[۲]
محتویات
پیشینه[ویرایش]
ریشهشناسی[ویرایش]
واژهٔ «چهارشنبهسوری» از دو واژهٔ چهارشنبه — نام یکی از روزهای هفته — و سور به معنای جشن و شادی ساخته شده است.[۳] طبق آیین باستان در این روز آتش بزرگی برافروخته میشود که تا صبح زود و برآمدن خورشید روشن نگه داشته میشود[۴] که این آتش معمولاً در بعد از ظهر زمانی که مردم آتش روشن میکنند و از روی آن میپرند، آغاز میشود و در زمان پریدن میخوانند: «زردی من از تو، سرخی تو از من». این جمله نشانگر مراسمی برای تطهیر و پاکسازی مذهبی است که واژه «سوری» به معنی «سرخ» به آن اشاره دارد.[۵] به بیان دیگر مردم خواهان آن هستند که آتش تمام رنگ پریدگی و زردی، بیماری و مشکلاتشان را بگیرد و بجای آن سرخی و گرمی و نیرو به آنها بدهد. چهارشنبهسوری جشنی نیست که وابسته به دین یا قومیّت افراد باشد و در میان بیشتر ایرانیان رواج دارد.
ایران باستان[ویرایش]
یکی از جشنهای آتش که در ایران باستان برای پیش درآمد یا پیشواز نوروز برگزار میشده و آمیزهای از چند آیین گوناگون است، جشن سوری بوده است. سوری به یک معنی سرخی است و اشاره به سرخی آتشی است که در این روز میافروختهاند. در تاریخ بخارا آمدهاست: «چون امیر سدید منصور بن نوح به ملک نشست، هنوز سال تمام نشده بود که در شب سوری چنانکه عادت قدیم است آتشی عظیم افروختند.» این آتش را در شب سوری که همزمان با روزهای «بهیژک» یا «پنچهٔ دزدیده» بود برای گریزاندن سرما و فراخوانی گرما، آن هم بیشتر بر روی بامها میافروختند که هم شگون داشته و هم به باور پیشینیان، تنورهٔ آتش و دود بر بامها، فروهر درگذشتگان را به خانههای خود رهنمون میکرده است.
به دیگر سخن این آتشافروزی بر بام خانهها، آخرین گام از آیینهای «گاهنبار پنجه» یا ده روز پایان سال است. این ده روز را ده روز فروردیان یا فروردیگان میگویند که دربرگیرندهٔ پنجه کوچک (پنج روز نخست -اشتاد روز تا اناران- از ماه اسفند در گاهشماری زرتشتی، برابر با بیست و پنجم اسفند ماه بنا به گاهشمار رسمی کشور) و پنجه بزرگ (پنجهٔ دزدیه، پنج روز پایان سال) میباشد.[۶]
چند روز پیش از نوروز مردمانی به نام آتشافروزان که پیامآور این جشن اهورایی بودند به شهرها و روستاها میرفتند تا مردم را برای این آیین آماده کنند. آتشافروزان، زنان و مردانی هنرمند بودند که با برگزاری نمایشهای خیابانی، دست افشانیها، سرودها و آوازهای شورانگیز به سرگرم کردن و خشنود ساختن مردمان میپرداختند؛ آنها از هفت روز پیش از نوروز تا دو هفته پس از نوروز با پدید آمدن تاریکی شامگاه، در تمامی جایهای شهر و ده آتش میافروختند و آن را تا برآمدن خورشید روشن نگاه میداشتند. این آتش، نماد و نشانهٔ نیروی مهر و نور و دوستی بود. هدف آتشافروزان برگرداندن نیروی فزاینده و نیک به مردمان برای چیره شدن بر غم و افسردگی بود. همین هدف مهمترین دلیل برپایی جشن سده در میانه زمستان هم هست.[۷]
آیین آتشافروزی پیش از نوروز به گونههای دیگر در نزد مردمان دیگر کشورها نیز پدیدار میشود، آریاییان قفقاز هنوز در این شب هفت توده آتش میافروزند و از روی آن میجهند.[نیازمند منبع] بنا به آیینی کهن در سوئد، شبی را که «والبوری» خوانده میشود به عنوان آغاز بهار میشمارند و در آن آتشی بزرگ افروخته و پیرامون آن به جشن و شادی میپردازند. همچنین نمونه دوردستی از آتشافروزی نوروزی را در نزد مردم روستاهای جنوب کشور رومانی گزارش کردهاند.[نیازمند منبع]
آیین آتشافروزی تا روزگار ما بر جای مانده و نام «چهارشنبه سوری» بر خود گرفتهاست. در ایران باستان بخشبندی هفته به گونه امروزی (شنبه تا پنجشنبه و جمعه) نبوده و در گاهشماری ایرانیان هر یک از ۳۰ روز ماه نامی ویژه داشتهاست (امرداد، دی بآذر، آذر، …، سروش، رشن، فرودین، ورهرام،... ، شهریور، سپندارمزد، خورداد و …). «هفته» ریشه در ادیان سامی دارد، که باور داشتند خداوند، جهان را در ۶ روز آفرید و روز هفتم به استراحت پرداخت و آفرینش پایان یافت؛ و از همین رو روز هفتم را به زبان یهودی شنبد یا شنبه نامیدهاند که به معنی فراغت و آسایش است. بخشبندی روزها به هفته از یهود به عرب و از اعراب به ایرانیان رسیدهاست. اعراب دربارهٔ هر یک از روزهای هفته باورهایی داشتهاند؛ برای نمونه اینکه چهارشنبهٔ هر هفته روز شومی است.[۷]
منوچهری دامغانی هم اینگونه به این باور اشاره میکند:
چهارشنبه که روز بلاست باده بخور | به ساتکین میخور تا به عافیت گذرد |
یادکرد در شاهنامه[ویرایش]
در شاهنامهٔ فردوسی اشارههایی دربارهٔ بزم چهارشنبهای در نزدیکی نوروز وجود دارد که نشاندهندهٔ کهن بودن این جشن است. مراسم سنّتی مربوط به این جشن ملّی، از دیرباز در فرهنگ سنّتی مردمان ایران زنده نگاه داشته شدهاست.[۸]
جشن نبرد با تاریکی[ویرایش]
جشن «سور» از گذشته بسیار دور در ایران زمین مرسوم بودهاست که جشنی ملی و مردمی است و «چهارشنبه سوری» نام گرفتهاست که طلایهدار نوروز است.[۹]
در ایران باستان در پایان هر ماه جشن و پایکوبی با نام سور مرسوم بودهاست و از سوی دیگر چهارشنبه نزد اعراب «یوم الارباع» خوانده میشد و از روزهای شوم و نحس بشمار میرفت و بر این باور بودند که روزهای نحس و شوم را باید با عیش و شادمانی گذراند تا شیاطین و اجنه فرصت رخنه در وجود آدمیان را نیابند.[۹][۱۰]
در آیین زرتشتی[ویرایش]
کتایون مزداپور، نویسنده و پژوهشگر زرتشتی، دربارهٔ ارتباط چهارشنبهسوری با آیین زرتشتی چنین مینویسد:[۱۱]
جشنها و آیینهای ایرانی به همه ایرانیان تعلق داشتهاند و دارند. بسیاری از آنها به دوران پیش از مهاجرت آریاییان به این سرزمین بازمیگردند و خیلی از آنها هرگز زرتشتی نبودهاند، مثل چهارشنبه سوری.
آیینهای چهارشنبهسوری[ویرایش]
افروختن آتش[ویرایش]
عنصر بنیادین آیین جشن چهارشنبه سوری، عنصر آتش است. در مناطق گوناگون ایران در شب چهارشنبه سوری گاه سه کپه آتش (به نشانه سه پند بزرگ ایرانیان باستان: اندیشه نیک و کردار نیک و گفتار نیک[۱]) و یا هفت کپه آتش (به نشانه هفت امشاسپندان) فراهم میکنند[۱۲]
قاشقزنی[ویرایش]
در این رسم دختران و پسران جوان، چادری بر سر و روی خود میکشند تا شناخته نشوند و به در خانهٔ دوستان و همسایگان خود میروند. صاحبخانه از صدای قاشقهایی که به کاسهها میخورد به در خانه آمده و به کاسههای آنان آجیل چهارشنبهسوری، شیرینی، شکلات، نقل و پول میریزد. آیین قاشقزنی احتمالاً نشات گرفته از این عقیده است که ارواح نیک درگذشتگان در رستاخیز آخر سال به میان زندگان بازگشته و به شکل افرادی که رویشان پوشیده است به خانه بازماندگان سر میزنند و زندگان برای یادبود و برکت به آنان هدیهای میدهند.[۱۳] در زند اوستا آمده است که پنج روز آخر سال تا روز پنجم فروردین اورمزد دوزخ را خالی میکند و ارواح رها میشوند. قاشق زنی استفادهٔ ارواح از زبان بدنی به جای زبان گفتاری است.[۱۴]
فالگوشی و گرهگشایی[ویرایش]
یکی از رسمهای چهارشنبهسوری است که در آن دختران جوان نیت میکنند، پشت دیواری میایستند و به سخن رهگذران گوش فرا میدهند و سپس با تفسیر این سخنان پاسخ نیت خود را میگیرند.[نیازمند منبع]
آجیل مشکلگشا[ویرایش]
در گذشته پس از پایان آتشافروزی، اهل خانه و خویشاوندان گرد هم میآمدند و آخرین دانههای نباتی مانند: تخم هندوانه، تخم کدو، پسته، فندق، بادام، نخود، تخم خربزه، گندم و شاهدانه را که از ذخیره زمستان باقیمانده بود، روی آتش مقدس بو داده و با نمک تبرک میکردند و میخوردند. آنان بر این باور بودند که هر کس از این معجون بخورد، نسبت به افراد دیگر مهربانتر میگردد و کینه و رشک از وی دور میگردد. امروزه اصطلاح نمکگیر شدن و نان و نمک کسی را خوردن و در حق وی خیانت نورزیدن، از همین باور سرچشمه گرفتهاست.[نیازمند منبع]
چهارشنبه سوری در شهرها و استانهای گوناگون ایران[ویرایش]
شیراز[ویرایش]
اَفروختن آتش در معابر و خانهها، فالگوشی، اسپند دود کردن، نمک گرد سر گرداندن. در موقع اسفند دودکردن و نمک گردانیدن، وردهای مخصوصی وجود دارد که زنان میخوانند. در گذشته قلمرو چهارشنبه سوری در شیراز صحن بقعه شاه چراغ بودهاست و در آنجا توپ کهنهای است، که مانند توپ مروارید تهران زنان از آن حاجت میخواهند.[۱۵] زنان در گذشته در حمامی که آب آن از رودخانه سعدیه میآمد در این روز استحمام میکردهاند. (به جهت رفع بلاها و گشوده شدن بخت دختران)
شهرهای کُردنشین[ویرایش]
در شهرهای کردنشین ایران، در عصر این روز آتش بر بالای کوهها افروخته میشود و دختران و پسران کرد دور آتش حلقه زده و دست به دست هم با خواندن آوازها و سرودهای ملی و باستانی خود، رقص کردی را اجرا میکنند و این روز را به رسم نیاکان خود پاس میدارند.[۱۶]
اصفهان و قزوین[ویرایش]
افروختن آتش در معابر، کوزه شکستن، فالگوشی، گرهگشایی و غیره کاملاً متداول است و تمام آن آدابی که در تهران معمول است در قزوین و اصفهان نیز رواج دارد.[۱۵] قزوینیها در این شب دختران دم بخت را با جارو از خانه بیرون میرانند تا بختشان در سال جدید باز شود. همچنین مردم این شهر در این شب بیشتر اشکنه میخورند.
مراسم قاشق زنی و شب نشینی و دور همی و آجیل خوردن و قصه گویی در قزوین رواج دارد.
تبریز[ویرایش]
آتشبازی و گرهگشایی از قدیم معمول بودهاست. آتش افروختن در این اواخر متداول شدهاست. در گذشته به جای آتش افروختن و پریدن از روی آن صبح روز چهارشنبه کودکان و جوانان از روی آب روان پریده و جمله «آتیل ماتیل چرشنبه بختیم آچیل چرشنبه» را میگفتند. آجیل و میوه خشک خوردن از ضروریات است و ترک نمیشود اگر دوست یا مهمان و تازهواردی داشته باشند باید حتماً شب چهارشنبهسوری خوانچهای از آجیل خام و میوه خشک برای او بفرستند.
در تبریز آبپاشی از بام خانهها بر سر عابرین نیز رایج است که از آداب دوران ساسانیان بوده و هنوز در میان ارمنیان و زرتشتیان ایران معمول است که در یکی از جشنهای خود بر یکدیگر آب میریزند.[۱۷]
اهواز[ویرایش]
در اهواز نیز مانند بیشتر نقاط ایران در آخرین سهشنبه شب سال برگزار میشود. این مراسم معمولاً با حوادثی نظیر آتشسوزی و آسیبدیدگیهای جسمی نیز همراه است.[۱۸] این مراسم بیشتر در زیتون کارمندی و کارگری، کیانپارس، شهرک نفت و طالقانی، شرکتکنندگان بیشتری دارد و بهمین خاطر معمولاً در مسیرهای منتهی به این نواحی محدودیتهای ترافیکی چند ساعته درنظر گرفته میشود.[۱۹] از دیگر آئینهای چهارشنبه سوری که در اهواز اجرا میشود مراسم قاشقزنی میباشد که بیشتر کودکان به آن میپردازند.[۲۰]
لرستان[ویرایش]
در لرستان این مراسم مانند دیگر مناطق ایران با روشن کردن آتش آغاز شده و روشن کردن آتش در ارتفاعات و غلتاندن آن به کمک وسیلههایی به پایین مرسوم است.[نیازمند منبع]
خراسان[ویرایش]
در استان خراسان و شهر مشهد و خراسان جنوبی مردم در قدیم در شب چهارشنبه سوری هیزم آتش میزنند. نام این هیزمها عبارت است از چرخه، خار و اسپند. اسپند دود کردن و یا اسپند (اسفنج) به داخل آتش ریختن از آداب مردم خراسان در تمام جشنها و مناسبتها است. در داخل آتش اسپند نمک میریزند که حالت ترقه و انفجار دارد.[نیازمند منبع]
در خراسان رضوی و شهرهای غرب این استان مانند سبزوار چند رسم دیگر هم هست از جمله انداختن یک گوی بزرگ در آتش. به این ترتیب که با هیزم یک گوی بزرگ درست میکنند و آن را آتش میزنند و از بلندی روی زمین پرتاب میکنند و همزمان میخوانند «غم برو شادی بیا، محنت برو روزی بیا». رسم دیگر مراسم علفه (alafeh) است.[۲۱] علفه نام موادی بوده است که پادشاهان برای پذیرایی از سفیران و همراهان آنان مصرف میکردهاند.[۲۲] این رسم ریشه در عقاید کهن خراسانیان دارد که معتقد بودهاند در چهارشنبه سوری روح مردگان آزاد است و به سوی اقوام خود میآید؛ بنابراین مردم برای خوشامد درگذشتگانشان، حلوا یا نوعی نان روغنی بنام چلپک را با یک کاسه آب روی پشت بام میگذارند. یک نان روغنی دیگر هم در روستاهای سبزوار میپزند و آن را در تمام روستا پخش میکنند و مردم با خوردن آن برای روح درگذشتگان فاتحه میخوانند. البته رسم علفه در اغلب شهرهای خراسان از جمله شیروان هم جاریست. رسم دیگر مردم در غرب خراسان رضوی کوزه شکستن بوده است. مردم ظرفهای کهنه و کوزههای جرمگرفته را به پشت بام میبردند و میشکستند. البته نوع دیگر این رسم این است که مقداری نمک به نشانه بدبختی و مقداری زغال به نشانه سیاهروزی و مقداری و یک سکه را به نشانه تنگدستی در یک کوزه میریزند و کوزه را به یکی از اعضای خانواده میدهند که از بالای بام به کوچه بیندازد و بگوید: «درد و بلای خنه (خانه) را ریختم در کوچه». این سنت برای دفع بلاها از خانواده اجرا میشود و نشانه امید مردم به خوشبختی و موفقیت در سال آینده است.[۲۳]
تهران[ویرایش]
حاجت خواهی از توپ مروارید[ویرایش]
توپ مروارید، یک توپ نظامی بزرگی واقع در میدان ارگ تهران قدیم، روبروی نقارهخانه قدیم. وجه تسمیه این توپ معلوم نیست اما برخی (کتیرائی، ۱۳۷۸) علت نامگذاری را چند رشته مروارید ذکر کردهاند که به دهانه توپ آویزان بودهاست. نوشته حک شده روی توپ نام سازنده آنرا اسماعیل اصفهانی و سال ساخت آنرا ۱۲۳۳ (به امر فتحعلی شاه قاجار (حکومت: ۱۲۱۲–۱۲۵۰)) ذکر کردهاست. این توپ هم اکنون جلوی ساختمان شماره هفت وزارت امور خارجه (باشگاه افسران پیشین) قرار دارد.
این توپ در فرهنگ عامه حائز اهمیت بودهاست به نحوی که در دوران قاجار خرافات بسیاری پیرامون آن شکل گرفت و مردم برای گرفتن حاجتهای خود به آن توسل میجستند. رواج خرافاتی از این قبیل، باعث شده بود عدهای از زنان و دختران، به نیت حاجت روایی و بخت گشایی به دورش جمع شوند و به آن دخیل ببندند، بخصوص در شبهای بیست و هفتم ماه رمضان و شبهای قدر. درشب چهارشنبه سوری نیز زنان و دختران پول و شیرینی و کله قند به نگهبانان توپ میدادند تا در اجرای مراسمشان آزاد باشند.[۲۴]صادق هدایت کتاب توپ مرواری را در انتقاد از خرافات رایج میان مردم دربارهٔ این توپ با توجه به اوضاع سیاسی و اجتماعی آن دوره نوشت.
نوروز و چهارشنبه سوری در خارج از ایران[ویرایش]
ایرانیان بیرون از ایران به ویژه در اروپا و آمریکا و کانادا چند دهه است که جشنهای نوروزی را از جمله چهارشنبه سوری بصورت گروهی برگزار میکنند.[۲۵]
از دوره بوش روسای جمهور آمریکا هر سال پیام نوروزی برای ایرانیان میفرستند. در روز چهارشنبه سوری ۱۳۹۳ برای اولین میشل اوباما در مراسم سفره نوروزی کاخ سفید سخنرانی کرد[۲۶][۲۷] و باراک اوباما در پیام خود گفت:
«با درود، نوروزتان مبارک و پیروز.
هفته پیش همسر من میشل کمک کرد تا در اینجا نوروز را جشن بگیریم.
این جشن بزرگداشتی بود برای فرهنگهای گوناگون، غذا، موسیقی و دوستی جوامع مهاجری که هر روزه خدمات فوقالعادهای در ایالات متحده ارائه میکنند.»[۲۸][۲۹][۳۰]
وضعیت کنونی[ویرایش]
نسل جدید ایران از آیینهای این جشن شناخت چندانی ندارد.[۳۱]
برخی معتقدند در سالهای اخیر چهارشنبهسوری با حرکت به سوی خشونت، تحریف و استحاله شدهاست و از اصالت خود فاصله گرفتهاست.[۳۱][۳۲] امروزه، استفاده از مواد محترقه و آتشزا که بعضاً دستساز و خطرناک هستند بسیار رایج است و جایگزین آیینهای کهن شدهاست.[۳۱][۳۲] در چند سال گذشته، این شب همواره دارای آمار آسیبدیدگی و گاهی دارای تلفات جانی بودهاست.[۳۳] به عنوان مثال در سال ۱۳۸۹ طبق گفته رئیس اورژانس کشور، ۵ فوتی و ۱۵ معلولیت در حوادث این مراسم رخ داد.[۳۴]
برگزاری چهارشنبهسوری با آلودگی صوتی، آسیب به تابلوها و دیوارهای شهر و ایجاد فضایی خشونتآمیز و تنشزا همراه است به طوری که برخی شهروندان از رفتوآمد در خیابانها بیم دارند.[۳۱]
کشتهها و مصدومان[ویرایش]
همهساله شهروندانی از ایران در اثر انفجارهای ناخوشایند مربوط به این جشن، کشته یا مصدوم میشوند. گزارشها حاکی است چهارشنبه سوری سال ۹۵ خورشیدی، ۲ کشته و ۲۱۱ مجروح —از جمله ۱۵ قطع عضو— بر جای گذاشته است.[۳۵] یکی از کشتهها نوجوان ۱۴ سالهای از تهران و دیگری جوان ۲۳ سالهای از بهارستانِ اصفهان بوده است. همچنین یک مرد ۲۷ ساله در تهران هنگام ساخت مواد منفجرهٔ دست ساز براثر انفجار، دو دست و دو پای خود را از دست داد.[۳۶]
منتقدان چهارشنبهسوری[ویرایش]
جشن آتش در واقع پیش درآمد جشن نوروز است که نوید دهنده رسیدن بهار و تازه شدن طبیعت است. کوروش نیکنام، موبد زرتشتی و پژوهشگر در اینباره میگوید: «ما زرتشتیان در کوچهها آتش روشن نمیکنیم و پریدن از روی آتش را زشت میدانیم».[۳۷]
در سالهای اخیر، رسانههای ایران توجّه زیادی به خطرات احتمالی ناشی از استفاده از مواد آتشزا و انفجاری نشان میدهند.[۳۸]
جهانگیر اوشیدری موبد موبدان ایران مینویسد: «شک نیست که افتادن این آتشافروزی به شب آخرین چهارشنبه سال، پس از اسلام است، چه، ایرانیان باستان شنبه و آدینه نداشتند. چون روز چهارشنبه نزد اعراب روز شوم و نحسی بود لذا برای رفع نحسی اقداماتی میکردند؛ بنابراین چهارشنبه سوری جزو جشنهای ایران باستان نیست.»[۳۹]
سید علی خامنهای رهبری ایران نیز بارها این مراسم را نکوهش کردهست. او در سخنرانی نوروزی خود در حرم رضوی به سال ۱۳۷۸ ضمن تقدیر و ستایش مراسم عید نوروز، چهارشنبهسوری را نکوهش کرد. وی قرینهای برای اثبات مدعای خود آورد و گفت که دستگاههای تبلیغاتی بیگانه [در آن سال] برای سال تحویل چیز زیادی نگفتند ولی برای چهارشنبهسوری همه صحبت کردند و این درست نقطهٔ مقابل اسلام است.[۴۰] وی همچنین در دیدار با جمعی از کارگردانان در سال ۱۳۸۵ از ایشان خواست که ارزشهای ملی و دینی را تقویت کنند و افزود: «وقتی ارزش ملی میگوییم ذهن نباید فوراً به سمت چهارشنبهسوری برود. ارزش ملی یعنی احساس استقلال یک ملت، استقلال فرهنگی»[۴۱] در اسفندماه سال ۱۳۸۸، او در پاسخ به سؤالی دربارهٔ مراسم چهارشنبهسوری، این مراسم را «مستلزم ضرر و فساد» دانست و خواستار اجتناب ازآن شد.[۴۲]
مرتضی مطهری آتشبازی چهارشنبهسوری را «از آن احمقها» میدانست.[۴۳] ناصر مکارم شیرازی از مراجع تقلید شیعه نیز آتشبازی چهارشنبهسوری را «حرام»، «یک سنت خرافی» و «اسراف در مال» خوانده است.[۴۴] عبدالله جوادی آملی از دیگر مراجع تقلید شیعه نیز چهارشنبه سوری را «خلاف عقل و شرع و سنتی پوچ و سیئه» دانسته و افزود که ترقه بازی، «اتلاف مال بوده و حرام» است.[۴۵] احمد خاتمی، امام جمعه موقت تهران نیز گفتهاست که «چهارشنبهسوری در شأن ملت ایران نیست»[۴۶] و نیز «دشمنان میخواهند با پراهمیت جلوه دادن نمادهای ملی نسبت به جلوههای دینی، دین را در جامعه کمرنگ کنند، آنها با بزرگ کردن چهارشنبهسوری، نوروز و نظایر اینها میخواهند به این هدف نایل شوند».[۴۷] سردار محسن حسنخانی فرمانده انتظامی آذربایجان شرقی معتقد است جشنهای چهارشنبه آخر سال باید محل محور باشند نه محله محور و خیابان محور.[۴۸]
جستارهای وابسته[ویرایش]
- نوروز
- سیزده بدر
- شکستن لنگ سیزده
- دروغ اول آوریل
- جشنهای ایرانی
- جشنهای ایران باستان
- جشن یلدا
- جشن تیرگان
- جشن سده
- جشن مهرگان
پانویس[ویرایش]
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ «سنت از آتش پریدن». رادیو ایران، ۲۳ اسفند ۱۳۹۰. بازبینیشده در ۱۴ آوریل ۲۰۱۵.
- ↑ اوشیدری، جهانگیر. دانشنامه زرتشت. مرکز. صفحه 333.
- ↑ سعید نفیسی، شماره ۱۱ سال اول و شماره یک سال دوم مجله مهر.
- ↑ Persian Mirror, (LINL)
- ↑ Massoume Price, Chahar Shanbeh Soori, The Fire Festicval of Iranian Peoples
- ↑ فرشته رفیعزاده: چهارشنبه سوری؛ پژوهش مردمشناسی در زمینه جشنهای آتش در سرزمینهای ایرانی
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ هاشم رضی: جشنهای آتش
- ↑ «آداب شب چهارشنبه سوری». پیام آشنا. بازبینیشده در ۱۳ مارس ۲۰۰۷.
- ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ مصطفوی، ۱۳۷۰
- ↑ بیبیسی فارسی (یکی از آئینهای سالانه ایرانیان چهارشنبه سوری)
- ↑ مجله هفت آسمان، شماره ۲۵، بهار ۱۳۸۴، صفحهٔ ۱۸
- ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ «درایی از کهن کاروان هزارهها: چهارشنبه سرخ». ماهنامه ایرانیان ادمونتون، ۱۲ فروردین ۱۳۹۰. بازبینیشده در ۱۴ آوریل ۲۰۱۵.
- ↑ حسین میرزایی. «آیین نوروزی و کارکردهای آن». انسانشناسی و فرهنگ، نوروز ۱۳۹۳. بازبینیشده در ۱۰ فروردین ۱۳۹۴.
- ↑ بهار مختاریان. «نمادشناسی نوروز». بازبینیشده در ۱۰ فروردین ۱۳۹۴.
- ↑ ۱۵٫۰ ۱۵٫۱ لغت نامه دهخدا بخشهایی از تحقیق سعید نفیسی
- ↑ ابتکارنیوز - مراسم چهارشنبه سوری و کردستان
- ↑ لغت نامه دهخدا بخشهایی از تحقیق سعید نفیسی
- ↑ «حوادث چهارشنبه آخر سال در برخی استانها» (فارسی). شبکه خبری زمان. بازبینیشده در ۱۹ اوت ۲۰۱۱.
- ↑ «محدودیتهای ترافیکی چهارشنبه آخر سال در" خوزستان "» (فارسی). خبرگزاری آریا. بازبینیشده در ۱۹ اوت ۲۰۱۱.
- ↑ «آداب چهارشنبه سوری» (فارسی). بازبینیشده در ۱۹ اوت ۲۰۱۱.
- ↑ مراسم علفه در شیروان
- ↑ علفه - لغت نامه دهخدا
- ↑ آداب و رسوم چهارشنبهسوری در غرب خراسان رضوی
- ↑ سوسن فرهنگی. «توپ مروارید». دانشنامه جهان اسلام. بازبینیشده در ۲۶ اسفند ۱۳۹۰.
- ↑ «جشن نوروز ایرانیان مقیم آلمان در یکی از هتلهای برلین برگزار شد». ایرنا، ۹/۰۱/۱۳۹۳.
- ↑ «اوباما باز هم پیام نوروزی داد». فارس، ۹۳/۱۲/۲۸.
- ↑ «واکنشها به پیام نوروزی اوباما». فرارو، ۱ فروردین ۱۳۸۸.
- ↑ «The First Lady Celebrates Nowruz at the White House». The Obama White House.
- ↑ «پیام نوروزی پرزیدنت اوباما به مناسبت نوروز ۱۳۹۴». USAdar Farsi.
- ↑ «میشل اوباما و تبریک نوروز به زبان فارسی». احساسات فرهنگی.
- ↑ ۳۱٫۰ ۳۱٫۱ ۳۱٫۲ ۳۱٫۳ ناصر توسلی نیکخو. «سنت چهارشنبهسوری به چهارشنبهستیزی مبدل گردیده». روزنامه مردمسالاری، ش. ۳۱۵۵ (۲۲ اسفند ۱۳۹۱).
- ↑ ۳۲٫۰ ۳۲٫۱ «تاریخچه چهارشنبه سوری». پارسینه، ۲۶ اسفند ۱۳۹۱. بازبینیشده در ۲۲ اسفند ۱۳۹۲.
- ↑ «تلفات چهارشنبهسوری اعلام میشود». جام جم آنلاین، ۲۳ اسفند ۱۳۸۹. بازبینیشده در ۲۲ اسفند ۱۳۹۲.
- ↑ رئیس اورژانس کشور هشدار داد: 5 فوتی و 15 معلولیت در حوادث چهارشنبه آخر سال 89
- ↑ http://fararu.com/fa/news/266188/تصاویر-مصدومان-چهارشنبه-سوری-امسال
- ↑ http://kayhan.ir/fa/news/100294
- ↑ چهارشنبه سوری، (BBC)
- ↑ «چهارشنبه سوری پریدن از روی حادثه». سایت آفتاب. بازبینیشده در ۱۳ مارس ۲۰۰۷.
- ↑ اوشیدری، جهانگیر. دانشنامه زرتشت. مرکز. صفحه 333 زیل عنوان "سور".
- ↑ «بیانات در دیدار زائرین و مجاورین حرم مطهر رضوی». پایگاه اطلاعرسانی حضرت آیتالله العظمی خامنهای، ۱ فروردین ۱۳۷۸.
- ↑ «بیانات در دیدار جمعی از کارگردانان سینما و تلویزیون». پایگاه اطلاعرسانی حضرت آیتالله العظمی خامنهای، ۲۳ خرداد ۱۳۸۵.
- ↑ [۱] جرس: رهبر جمهوری اسلامی هم خواستار اجتناب از چهارشنبه سوری شد
- ↑ Tehran blues: how Iranian youth rebelled against Iran's founding fathers. Kaveh Basmenji. 2005. ISBN 0-86356-582-4 pp.73
- ↑ نظر آیتالله مکارم شیرازی درباره چهارشنبه سوری، گرداب
- ↑ آیتالله العظمی جوادی آملی: چهارشنبه سوری خلاف عقل و شرع است
- ↑ «احمد خاتمی: «چهارشنبه سوری در شأن ملت ایران نیست»». دویچهوله فارسی، ۴ مارس ۲۰۱۱. بازبینیشده در ۸ فروردین ۱۳۹۲.
- ↑ «احمد خاتمی: اوباما، بزرگترین دشمن ایران اسلامی است/ایجاداختلاف بین مسوولان فتنه دشمنان است». خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، ۳ اسفند ۱۳۹۱. بازبینیشده در ۸ فروردین ۱۳۹۲.
- ↑ «فرمانده انتظامی آذربایجان شرقی:مخالف شادی مشروع نیستیم». خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، ۲۶ اسفند ۱۳۹۳. بازبینیشده در ۲۶ اسفند ۱۳۹۳.
منابع[ویرایش]
- رضی، هاشم. «بخش ششم: جشن سوری-چهارشنبهسوری». در گاهشماری و جشنهای ایرانی باستان. چاپ سوم. تهران: بهجت، ۱۳۸۴. ISBN 964-6671-37-3.
- آوای دل
- مصطفوی، آناهیتا (۱۳۷۰)، «چهارشنبه سوری»، ایران شناسی، سال اول شماره ۳و ۴ اسفند ۱۳۷۰، فروردین ۱۳۷۱، صفحه ۴–۸)
- چهارشنبهسوری؛ آتشهای 'شادیبخش اهریمنکش'
- نوروز و آیینهای مختلف آن - گذشته و اکنون [۲]
- چهارشنبه سوری در دانشنامه ایرانیکا
پیوند به بیرون[ویرایش]
- اوباما:نوروزتان پیروز: از دریای کاسپی تا شیراز تا خلیج فارس جشن نوروز را تبریک میگویم [۳]
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ چهارشنبهسوری موجود است. |
|
|
|
|