موسیقی مروگی
| موسیقی در ایران | |
|---|---|
| تاریخ | |
| پیش از اسلام | هخامنشیان • اشکانیان • ساسانیان |
| پس از اسلام | سلجوقیان • ایلخانان • مروگی • صفویان |
| معاصر | قاجار • پهلوی • مجاز و غیرمجاز • لس‌آنجلسی • زیرزمینی |
| موسیقی سنتی ایرانی | |
| آواز • سازها • ردیف • مقام • گوشه • دستگاه • بداهه | |
| دیگر سبک‌ها | |
| پاپ • رپ • راک • سمفونیک • جاز • متال • کرال | |
| نواحی | |
| آذربایجانی • ایلامی • باصری • بختیاری • بخشی‌های خراسان شمالی • بلوچی • بندری • ترکمنی • جنوبی • خراسانی • علوانیه • قزوینی • کردی • کرمانی • گیلکی • لری • مازندرانی • همدانی | |
| دینی | |
| زرتشتی • نوروزخوانی • تعزیه • رمضان • صلوات‌خوانی • مداحی | |
موسیقی مروگی، مرویگی یا مورگی نوع خاصی از موسیقی است که نام خود را از شهر مرو گرفته و در قرن‌های ۱۲ و ۱۳ هجری در بخارا به وجود آمده.[۱]
تاریخچه[ویرایش]
مرو قدمتی دارد به قدمت تاریخ، نام آن در کتیبه‌های هخامنشی، متون یونانی، شاهنامه و دیگر منابع اسلامی بسیار آمده‌است. اسامی ای چون ام القری، مادر شهر‌های عجم، مرو شایجان و شایگان نشانه اهمیت تاریخی آن است.[۲] این شهر به خاطر قرار گرفتن در مسیر تجارت شرق و غرب مهاجران بسیاری را در طول تاریخ پذیرفته‌است.[۳] با این همه در نخستین سال‌های سلطنت قاجار در پی حمالات پی در پی حاکمان منقیت بخارا مرو به کلی ویران شد[۴] و امروزه جای آن را شهر کوچکی به نام ماری در ترکمنستان گرفته‌است.[۵]
اخراج ایرانیان[ویرایش]
شاهمرادخان حاکم منقیت بخارا پس از ویران کردن مرو، ایرانیان مرو را به اجبار به بخارا کوچ داد اما به آن‌ها اجازه ورود به بخارا را نداد. آن‌ها نیز بیرون از دروازه‌های بخارا سکونت گزیدند و کوچه خاص ایرانی‌ها را بنیاد نهادند. با گذشت سال‌ها همین مردم وارد بخارا شدند و موسیقی خود را نیز وارد بخارا کردند. چون اینان از مرو آمده بودند بخاراییان به موسیقی شان مرویگی می‌گفتند. کم کم این موسیقی جای خود را در تمامی مراسم بخاراییان باز کرد [۶]. آوازخوانان مروگی بیشتر رباعیات می‌خواندند.[۷] در زمان شوروی اما این موسیقی به حاشیه رفت. در حدود سال ۱۹۵۰ میلادی دانشمند تاجیک نظام نورجانف به بخارا سفر کرده درباره مروگی تحقیق می‌کند و آثار باقی مانده از آن را گردآوری می‌کند. در سال ۲۰۰۶ میلادی در فیلارمونی بخارا دسته موسیقی مروگی ایجادشد. این دسته نخستین اجرایش را در شهر تاشکند انجام داده و تا به امروز به کار خود ادامه داده‌است.[۸] همچنین در زمان شوروی خوانندگان معروف تایجیک مانند شریف جورایف و عبدالله نظریف از اصلوب تحریر شده مروگی استفاده می‌کردند. امروزه نیز خوانندگان پاپ تاجیک از عنصر‌های این موسیقی استفاده می‌کنند.[۹]
ویژگی ها[ویرایش]
این موسیقی بسیار شاد است.[۱۰] ساز اصلی این موسیقی همانند موسیقی سنتی تاجیکان دف است اما نحوه سراییدن مروگی خوان‌ها به موسیقی سنتی ایران شبیه تر است.[۱۱] در این موسیقی رباعیات حزن انگیز مردمی رفته رفته به بداهه سرایی‌های شاد تبدیل می‌شود و رقصندگان پای کوبان وارد می‌شوند. در گذشته رقصندگان تنها مردان جوان بودند اما امروزه تنها زنان اند که می‌رقصند.[۱۲][۱۳]
پیوندبه بیرون[ویرایش]
جستارهای وابسته[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- ↑ ترانه‌های مرویگی در دوشنبه (بی بی سی فارسی)
- ↑ مرو در تاریخ ایران (جغرافیای تاریخی مرو نوشته مهدی سیدی)، توان طولابی، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، شماره ۱۲۴، صفحه ۷۰
- ↑ مرویانه، نواهای ناشنیده
- ↑ مرو در نخستین دهه‌های حکومت قاجار، فیض الله بوشاسب گوشه، پژوهشنامه تاریخ، شماره ۹
- ↑ مرویانه، نواهای ناشنیده
- ↑ مروگی در دوشنبه (رادیو آزادی)
- ↑ مرویانه، نواهای ناشنیده
- ↑ مروگی در دوشنبه (رادیو آزادی)
- ↑ مروگی در دوشنبه (رادیو آزادی)
- ↑ مروگی در دوشنبه (رادیو آزادی)
- ↑ مرویانه، نواهای ناشنیده
- ↑ مرویانه، نواهای ناشنیده
- ↑ مروگی در دوشنبه (رادیو آزادی)
