زبان ترکی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
پرش به: ناوبری، جستجو
«ترکی» به اینجا تغییرمسیر دارد. برای روستایی با این نام، ترکی (کوهرنگ) را ببینید.
ترکی استانبولی
Türkçe
بیان [ˈtyɾct͡ʃɛ] ( )
زبان بومی در: ترکیه، ایران، بلاروس، مقدونیه, قبرس شمالی, یونان,[۱] جمهوری آذربایجان,[۲] کوزوو, رومانی، عراق[۳]
تعداد گویشوران
۶۲ تا ۸۰ میلیون  (بدون تاریخ)[۴]
تُرکی
  • اُغوز
    • اُغوز غربی
      • ترکی استانبولی
شکل‌های اولیه
ترکی عثمانی
  • ترکی استانبولی
شکل‌های استاندارد
گویش‌ها
لاتین (الفبای ترکی استانبولی)
ترکی استانبولی بریل
وضعیت رسمی
زبان رسمی در
 ترکیه
 جمهوری ترک قبرس شمالی (به رسمیت شناخته شده توسط ترکیه)
 قبرس
 کوزوو (لغو در سال ۱۹۹۹)[۵]
زبان اقلیت
شناخته‌شده در
 جمهوری مقدونیه (به رسمیت شناخته شده)
 رومانی (به رسمیت شناخته شده)[۶]
تنظیم‌شده توسط فرهنگستان زبان ترکی استانبولی
کدهای زبان
ایزو ۶۳۹-۱ tr
ایزو ۶۳۹-۲ tur
ایزو ۶۳۹-۳ tur
زبان‌شناسی part of ۴۴-AAB-a
این نوشتار شامل نمادهای آوایی آی‌پی‌ای است. بدون پشتیبانی مناسب تفسیر، ممکن است علامت‌های سوال، جعبه یا دیگر نمادها را جای نویسه‌های یونی‌کد ببینید.

ترکی استانبولی (به ترکی استانبولی: Türkçe و یا Türkiye Türkçesi) یکی از زبان‌های شاخه جنوب غربی یا گروه اوغوز، زبان‌های ترکی است که ۸۳،۰۰۰،۰۰۰ نفر در سراسر جهان به عنوان زبان نخست یا دوم با آن سخن می‌گویند[۷][۸][۹][۱۰] این زبان رایج‌ترین زبان از شاخۀ زبان‌های ترکی می‌باشد. جغرافیای آن شامل ترکیه و قبرس شمالی و قسمت‌های کوچکی در عراق، یونان، بلغارستان، جمهوری مقدونیه، کوزوو، آلبانی و دیگر قسمت‌های شرقی اروپا را شامل می‌شود. سالانه جمعیت بسیاری نیز از ترکیه به غرب اروپا و بویژه آلمان مهاجرت می‌کنند که موجب تکلم ترکی در آن مناطق می‌گردد.

ریشهٔ زبان ترکی را می‌توان در آسیای مرکزی جست. با گسترش قلمرو امپراتوری عثمانی این زبان که زبان رسمی آن‌ها بود اصلاحات بسیاری می‌یافت. آتاتورک (اولین رییس جمهور ترکیه) در سال ۱۹۲۸، الفبای عثمانی را با الفبای آوایی لاتین جایگزین نمود و کلمات بیشمار عربی، فارسی و... را از این زبان حذف نمود.[۱۱]

الفبای ترکی استانبولی[ویرایش]

آتاترک و تدریس نمادین ۲۹ حرف جدید ترکی در شهر سینوپ ۱۹۲۸ میلادی

الفبای ترکی استانبولی، از بیست و نه حرف از حروف لاتین تشکیل شده است. که با تغییرات جزئی بصورت الفبای ترکی در آمده است. تغییر خط و جایگزینی حروف لاتین به جای حروف عربی با قانون شماره ۱۳۵۳ که در سال ۱۹۲۸ میلادی به تصویب رسید و مقرر گردید که حروف الفبای عربی، از مجموعه سازمانی الفبا و زبان کشور ترکیه نسخ و به جای آن ۲۹ حرف از حروف لاتین جایگزین گردد. بدین طریق سیستم نوشتاری ترکیه از ترکی عثمانی به ترکی لاتین (Latince yazılan türkçe) تغییر یافت.[۱۲] این حروف عبارتند از:

A a, B b, C c, Ç ç, D d, E e, F f, G g, Ğ ğ, H h, I ı, İ i, J j, K k, L l, M m, N n, O o, Ö ö, P p, R r, S s, Ş ş, T t, U u, Ü ü, V v, Y y, Z z

گفتنی است که همخوان H در زبانهای ترکی وجود نداشته[۱۳] و بخش بزرگی از واژگانی که این همخوان در آنها بکار رفته وامواژه اند[۱۴] و در بقیه نیز بر اثر تغییرات زبانی این همخوان به آنها افزوده شده است.[۱۵]

واژه نامه[ویرایش]

منابع[ویرایش]

  1. "The Muslim Minority of Greek Thrace". 
  2. Taylor & Francis Group (2003). Eastern Europe, Russia and Central Asia 2004. Routledge. p. 114. ISBN 978-1-85743-187-2. Retrieved 2008-03-26. 
  3. Encyclopaedia Britannica, Expo 70 Edition Vol 12, p.529
  4. Nationalencyklopedin "Världens 100 största språk 2007" The World's 100 Largest Languages in 2007
  5. "Kosova: Turkish Becomes Official Language". 2006-09-25. Retrieved 2013-01-11. 
  6. "Recognized Minority Languages of Romania". Conventions.coe.int. Retrieved 2011-11-03. 
  7. European Commission (2006). "Special Eurobarometer 243: Europeans and their Languages (Survey)"
  8. Katzner
  9. Turkish Language Program" , Syracuse University"
  10. Ethnologue report for Southern
  11. مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا، «[:en:Turkish_language Turkish_language]»، ویکی‌پدیای انگلیسی، دانشنامهٔ آزاد.
  12. کاشغری در دیوان اللغه می گوید: در ترکی حرف ه جایگاهی ندارد، بخش دوم، باب فعالل، منقوصات
  13. کاشغری در دیوان اللغه می گوید: در ترکی حرف ه جایگاهی ندارد، بخش دوم، باب فعالل، منقوصات
  14. http://tdid.ege.edu.tr/files/dergi7s1.pdf
  15. کاشغری مثال اوهی(جغد) را می آورد که در اصل اوکی بوده است

جستارهای وابسته[ویرایش]