جمالالدین واعظ اصفهانی
شناسنامه | ||
---|---|---|
نام کامل | سید جمالالدین واعظ اصفهانی | |
لقب | صدرالواعظین | |
نسب | صدر جبل عامل | |
زادروز | ۱۲۷۹ ق | |
زادگاه | همدان، ایران | |
تاریخ مرگ | ۱۳۲۶ ق | |
محل مرگ | بروجرد، ایران | |
آرامگاه | بروجرد | |
فرزندان | محمدعلی جمالزاده | |
پیشه | خطیب و سیاستمدار | |
|
سید جمالالدین واعظ اصفهانی ملقب به صدرالواعظین و صدرالمحققین (۱۲۷۹ قمری - ۱۳۲۶ ق) از رهبران جنبش مشروطه ایران و پدر محمدعلی جمالزاده، نویسندهٔ ایرانی بود.[۱]
محتویات
پیشینه[ویرایش]
جمالالدین به خاندان صدر تعلق داشت که تبار لبنانی داشتند و در اصفهان مقیم بودند. در یک سالگی پدرش را از دست داد و همراه مادرش به تهران و سپس به شیراز رفت اما در بیست سالگی به اصفهان برگشت و وارد فعالیتهای سیاسی و فرهنگی گردید. با اوجگیری عدالتخواهی و مشروطهطلبی مردم به تهران آمد و در آنجا اقامت گزید.
مشروطه و به توپ بستن مجلس[ویرایش]
جمالالدین در جریان مشروطه به مشهورترین واعظ تهران تبدیل شد و سخنرانیهای او خشم محمدعلی شاه را برانگیخت. نام سید جمال الدین واعظ به همراه ملکالمتکلمین، میرزاجهانگیرخان، سید محمدرضا مساوات در لیست چهارنفری بود که محمدعلی شاه قبل از بتوپ بستن مجلس، درخواست تبعید آنها را از ایران کرده بود. جمالالدین واعظ همراه با ملک المتکلمین رهبریِ گروههای بزرگی از مشروطهگرایان را به عهده داشت.[۲]
دستگیری و کشته شدن[ویرایش]
در سال ۱۲۸۷ خورشیدی (۱۳۲۶ قمری)، محمدعلیشاه قاجار پس از آن که با مشروطهخواهان و مجلس از در مخالفت درآمد، مرکز فرماندهی خود را در باغشاه قرار داد، شاه با این کار میخواست از شهر بیرون رفته و در باغشاه لشکر بیاراید و به آسانی با مشروطه نبرد کند.
محمدعلیشاه دستخطی بدین شرح داد:
«جناب اشرف مشیرالسلطنه، چون هوای تهران گرم و تحملش بر ما سخت بود از اینرو به باغشاه حرکت فرمودیم، پنجشنبه ۴ جمادی الاولی، عمارت باغشاه.»
سپس هشت تن از آزادیخواهان را فراخواند که شش تن آنان بدین شرح نام برده میشوند: جهانگیرخان صور اسرافیل، سید محمدرضا مساوات شیرازی، ملک المتکلمین، سید جمالالدین واعظ اصفهانی، بهاءالواعظین و میرزا داودخان. ولی مجلس با این درخواست مخالفت داشت و سرانجام در اثر ایستادگی و سرپیچی از فرمان شاه، مجلس به توپ بسته شد، وکلا از مجلس پراکنده شدند، سید عبدالله بهبهانی و ملک المتکلمین و میرزا جهانگیرخان و چند تن دیگر را سربازان دستگیر کردند و به باغشاه بردند. در باغشاه ملکالممتکلمین و میرزا جهانگیرخان را به قتل رساندند.[۳]
جمالالدین واعظ اصفهانی پس از واقعه بمباران مجلس با لباس مبدل و به قصد رفتن به نجف راهی همدان شده و به مظفرالملک که یکی از دوستان وی بود پناهنده گردید ولی وی به او خیانت نموده و اورا به بروجرد فرستاد و به دستور محمدعلیشاه قاجار توسط حاکم بروجرد در این شهر کشته شد. از جرمهای او مشارکت در نگارش کتابچه ضد استبدادی «رؤیای صادقه» بود.[۴]
گرایش مذهبی[ویرایش]
اگرچه هما ناطق واعظ را از رهبران ازلی مشروطیت ایران میداند،[۵] ولی سید جمالالدین نیز مانند بسیاری از شخصیتهای برجسته دیگر آن دوران از اتهام بابی بی نصیب نماند و این تهدیدی بود تا صدای مخالفی از کسی شنیده نشود. در مقابل، دفاع عملی علمای بزرگ حوزههای تهران و نجف از آنان، تأثیر این توطئه را خنثی میکرد.[۶]
آثار[ویرایش]
لباس التقوی از آثار اوست. پارهای از سخنرانیها او در روزنامهای به نام الجمال چاپ شد.
آرامگاه[ویرایش]
آرامگاه او در بروجرد به نام جمالیه معروف است.[۷]
جستارهای وابسته[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- ↑ ویکیپدیای انگلیسی، نسخهٔ ۸ اوت ۲۰۰۷.
- ↑ ملکزاده م، تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، تهران. ۱۳۷۱.انتشارات علمی. ص ۷۰۵ و ۸۲۱ شابک =۹۶۴-۳۷۲-۰۹۲-۶
- ↑ از تاریخ مشروطهٔ کسروی ص 658
- ↑ هفتهنامهٔ تابان
- ↑ ناطق، هما(1362)؛ «انجمنهای شورایی در انقلاب مشروطیت»، مجله الفبا، شماره 4.
- ↑ محسن کمالیان. «گفتگویی با استاد خسروشاهی دربارهٔ آقا سید جمال الدین واعظ اصفهانی». بازبینیشده در اول دسامبر ۲۰۱۴.
- ↑ وبگاه جامع گردشگری و معرفی بروجرد
|