هادئن

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
پرش به: ناوبری، جستجو


زمان‌بندی زمین‌شناسی
 پیدازیستی (فانروزوئیک)   نوزیستی (سنوزوئیک)  کواترنری
نئوژن
پالئوژن
 میانه‌زیستی (مزوزوئیک)  کرتاسه
ژوراسیک
تریاسه
 دیرینه‌زیستی (پالئوزوئیک)  پرمین
کربونیفر
دوونین
سیلورین
اردویسین
کامبرین
 نهان‌زیستی  (پرکامبرین) پیشین‌زیستی (پروتروزوئیک)
نخست‌زیستی (آرکئن)
پیشازیستی (هادئن)

هادئن این دوران شامل حدفاصل بین پیدایش منظومهٔ خورشیدی تا قدیمی‌ترین سنگ‌های شناخته‌شده در سطح زمین است. احتمالاً در ۱۰۰ میلیون سالِ ابتدای این دوران، زمین و سایر سیاراتِ منظومه خورشیدی شکل گرفته‌اند. پوستهٔ زمین در این دوران تشکیل شد و به ضخامت آن افزوده شده‌است.
به عقیدهٔ دانشمندان، در اواخر این دوران، اقیانوس‌های بزرگ، دشت‌های بی‌آب‌وعلف، رشته کوه‌ها، جلگه‌ها‌، رودخانه‌ها‌، آتشفشان‌ها‌، ابرهای متراکم و بادهای شدید وجود داشته‌است.
هادئن (به انگليسی: Hadean) اولين اَبَردوران از بزرگ‌اَبَردورانِ پريكامبريَن (به انگلیسی: Precambrian) و قبل از دوران اركیَن (به انگلیسی: Archean) است. اين دوران با شروع شكل‌گیری زمين در حدود ۴٫۵ ميليارد سال پيش شروع شد و حدود ۴ ميليارد سال پيش به‌پايان رسيد. نام هادئن از هادس (به انگلیسی: Hades)، خدای جهانِ مردگانِ یونان قدیم گرفته شده كه شايد به‌دلیل شرايط بسيار داغ و دهشتناک سطح زمين در آن دوران (ناشی از فوران‌های متناوب آتشفشانی، سطح مذاب در برخی قسمت‌های زمين و برخورد اجزای ديگرِ منظومهٔ شمسی) باشد.
در اين دوران، برخوردی كه منجر به جدا شدن ماه از زمين شد صورت پذيرفت. اين برخورد منجر به ايجاد اتمسفری از بخارات سنگی شد كه سيارهٔ جوان زمين را احاطه کرد. اين اتمسفر در طول دوهزار سال به آرامی ميعان شد و مجدداً به زمين بازگشت و بخارات فرّارتری نظير دی‌اکسید کربن و هيدروژن و بخار آب را در اتمسفر باقی گذارد.
با وجود دمای بیش از ۲۳۰ درجه‌ایِ سطح زمين، به‌دلیل فشار بالای اتمسفر، دی اكسید كربن، اقیانوس‌های آب مایع همچنان در سطح زمين وجود داشت. واكنش‌های زمين‌شناختی و جذب دی‌اكسيد كربن توسط اقيانوس‌ها به‌مرور باعث كاهش دی‌اكسيد كربن و اثر گازهای گلخانه‌ای و تبديل زمين به سياره‌ای بسيار سردتر شد كه شرايط را برای تشكيل صفحات سنگیِ جامد و احتمالاً حيات بر روی سطح زمين مهيا نمود.

منابع[ویرایش]

  • صفحهٔ متناظر انگليسی ويكی‌پديا
  • اطلاعات عمومی ۲۰۰۰ پیام نوین، نوشتهٔ سیدجمال حیدری، جلد اول.