مشگین‌شهر
| مشگین‌شهر خیاو |
|
|---|---|
 |
|
| کشور |  ایران |
| استان | اردبیل |
| شهرستان | مشگین‌شهر |
| بخش | مرکزی |
| نام(های) دیگر | خیاو |
| نام(های) قدیمی | میمند، خیاو، وراوی، بیشکین |
| مردم | |
| جمعیت | ۶۶٬۸۸۳ تن در سال ۱۳۹۰[۱] |
| تراکم جمعیت | ۴۴۵۸ نفر بر کیلومتر مربع |
| جغرافیای طبیعی | |
| مساحت | ۱۵ کیلومتر مربع |
| ارتفاع از سطح دریا | ۱۴۰۰ متر |
| اطلاعات شهری | |
| شهردار | سیامک مظلومی |
| تأسیس شهرداری | ۱۳۱۵[۲] |
| پیش‌شماره تلفنی | ۰۴۵ |
| وبگاه | فرمانداری مشگین‌شهر شهرداری مشگین‌شهر |
| شناسهٔ ملی خودرو | ایران ۹۱ ق |
مِشگین‌شهر یکی از شهرهای استان اردبیل در ایران است. این شهر در بخش مرکزی شهرستان مشگین‌شهر قرار دارد.[۳]
محتویات
مردم[ویرایش]
جمعیت این شهر بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۰، برابر با ۶۶٬۸۸۳ تن است.[۱] مردم این شهر مسلمان و ۱۰۰٪ شیعه دوازده‌امامی می‌باشند و به زبان ترکی آذربایجانی سخن می‌گویند.[۴]
جغرافیا[ویرایش]
مشکین‌شهر با مرکز استان ۹۰ کیلومتر فاصله داشته و در ارتفاع ۱۴۰۰ متری از سطح دریا قرار دارد.[۵]
وجه تسمیه[ویرایش]
نام قدیمی و اصلی این شهر خیاو است.
شهر خیاو (خیوو=Xiyov یا خیاو=Xiyav) در دوره‌هایی در تاریخ اسلام، میمند نام داشته. در روزگار سلجوقیان و اتابکان آذربایجان آن را وراوی می‌نامیدند. در سال ۱۰۶۴ میلادی بعد از حمله سلطان آلپ‌ارسلان به گرجستان و تسلیم شدن حاکم آنجا، بعضی امرای گرجستانی اسیر و سپس مسلمان شدند. یکی از این امرا بیشکین بود که سلطان آلپ‌ارسلان این شهر را به وی بخشید و بعد از آن به نام وی خوانده شد.[۶][۷] این نام بعدها توسط مردم محل به صورت میشگین تلفظ شد. در دوره حکومت رضاشاه، در سال ۱۳۱۶ خورشیدی، به فرمان وی نام خیاو به مشگین‌شهر تغییر یافت.[۸] ریزآبه‌های سبلان (ساوالان) به سوی خیاو می‌آیند و این منطقه سفره‌های زیرزمینی خوبی دارد. واژه خیاو در زبان‌های ایرانی حالت محل پرآب و پردرخت و محل گذر از میان آب و درخت را تداعی می‌کند. رودخانهٔ مشگین‌شهر که امروزه قره‌سو نام دارد نیز در قدیم اندرآب نام داشته.[۹]
در گذر تاریخ[ویرایش]
در پیرامون مشگین‌شهر سنگ‌نبشته‌ای منسوب به شاپور دوم ساسانی وجود دارد. سنگ‌نبشته مشگین‌شهر در ۱۵۰ متری غرب کهنه قلعه در کمرکش ارتفاع غربی درهٔ نوروز یاماجی در درون باغ نوروز قرار دارد. این سنگ‌نبشته امروزه به خاطر ویرانگری گنج‌جویان تقریباً از میان رفته‌است ولی نوشته‌های آن بررسی و ترجمه شده‌است. مضمون این نوشته در مورد فرمان و تاریخ ساخت کهنه قلعه است که به فرمان نرسه‌هرمزد نوشته شده‌است.[۱۰]
سکه‌های به دست آمده از منطقه، متعلق به چند دوره تاریخی و بیشتر مربوط به زمان اتابکان آذربایجان است.
حمدالله مستوفی در سال ۷۴۰ هجری خیاو را اینگونه ذکر کرده است: خیاو قصبه‌ای است در قیلی کوه سبلان افتاده است و چون سبلان در شمال اوست هوایش رو به گرمی مایل است. آبش از کوه جاری است. باغستان اندک دارد حاصلش غله بیشتر بوده، مردمش اکثراً موزه دوز و چوخاگر هستند حقوق دیوانی اش دو هزار دینار است.
خیاو در دوره صفویه گرفته به گونه‌ای که، یکی از اولاد شیخ صفی شیخ حیدر حاکم و والی منطقه مشگین و برزند مغان در یکی از دره‌ها به دست مردی به اسم شیروان شاه قره‌باغی کشته شد.
در زمان ناصرالدین شاه، حاکمی به نام حسنعلی خان وارد مشگین‌شهر شد و به شرارت‌ها پایان داد. با آغاز مبارزات مردم در راه کسب مشروطیت، روسیه تزاری هرج و مرج طایفه‌های شاهسون را به صلاح و صرفه خود ندید و به درخواست حکومت استبدادی وقت، در صدد سرکوب طایفه‌های شاهسون برآمد. چهار لشکر روسی از چهار طرف به سوی خیاو حرکت کردند. ژنرال مدداوف از اردبیل و دالماچوف از تبریز، طوایف شاهسون را محاصره و پس از زد و خوردها و مقاومت شدید، آن‌ها را وادار به تسلیم کردند. سپس همه دارایی شاهسون‌ها تقسیم شد. این سال را ایلات، مبدأ و مأخذ تاریخی قرار می‌دهند که در میان آواره‌ها و چادرنشین‌ها به بولگی ایلی یا سال تقسیم مشهور است.[۱۱]
بر اساس آمار کلی تا سال ۱۳۹۲ در شهرستان مشگین شهر بیش از ۶۰۰ اثر یادمانی و تاریخی به ثبت رسیده است.
در مشروطیت[ویرایش]
از مبارزان معروف راه مشروطیت ایران در خیاو، می‌توان به ملا امام‌وردی اشاره کرد که به دار آویخته شد. او با جلوگیری از یورش طوایفی از عشایر شاهسون از غارت شهرهای همجوار نقش بسیار مهمی در پیروزی و به ثمر رساندن نهضت قیام مشروطیت ایفا کرد. او که با سران مشروطه اردبیل ارتباط تنگاتنگ داشته در جریان بازگشت از جلسه سران مشروطه به مشگین، شبانه به وسیله مزدوران حاکم وقت، به نام امیر معزز دستگیر و به تبریز انتقال یافته و در پشت نارین قلعه بدار آویخته شد.[۱۲][۱۳][۱۴]
صنایع دستی[ویرایش]
در شهرستان مشگین شهر هنرهای دستی دارای قدمت و اصالت قابل توجهی بوده است. بیشتر صنایع دستی منطقه را بافته‌های داری تشکیل می‌دهند که از مهمترین این صنایع می‌توان به قالی بافی، گلیم بافی و جاجیم بافی اشاره نمود. علاوه بر این بافته‌ها، سفالگری نیز از صنایع دستی این شهرستان محسوب می‌شود.
آب و هوا[ویرایش]
براساس تقسیم‌بندی کوسن، این شهرستان دارای چهار اقلیم مدیترانه‌ای گرم و خشک، مدیترانه‌ای معتدل، استپی سرد و کوهستانی سرد است. طول ماه‌های خشک و نیمه‌خشک و یخبندان آن پنج تا هشت ماه است و میزان بارندگی سالانه آن به طور متوسط ۳۰۰ میلی‌متر است. قسمت عمده پوشش گیاهی آن را استپی، درمنه، ممرز، بلوط و تنگرس تشکیل می‌دهد.[۱۵]
 آب و هوای مشکین‌شهر در سال ۲۰۱۴ |
|||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ژانویه | فوریه | مارس | آوریل | مـــــه | ژوئـن | ژوئیـه | اوت | سپتامبر | اکتبـر | نوامبر | دسامبر | سـال | |
| گرم‌ترین C° |
۱۳٫۲ | ۱۵ | ۱۷ | ۲۴٫۸ | ۲۷٫۶ | ۳۳٫۶ | ۳۱٫۶ | ۳۶ | ۲۸٫۶ | ۲۱٫۴ | ۱۴٫۸ | ۱۳٫۶ | ۳۶
|
| سردترین C° |
-۸٫۴ | -۱۷٫۵ | -۹ | -۱۰ | ۸٫۴ | ۸ | ۱۲٫۸ | ۱۴٫۶ | ۷٫۶ | -۱٫۴ | -۵٫۴ | -۵٫۴ | -۱۷٫۵ |
| بارش mm |
۵ | ۱۲٫۲ | ۵۸٫۵ | ۱۵٫۴ | ۴۵٫۳ | ۴۳٫۸ | ۱۲ | ۶ | ۲۱٫۴ | ۶۰٫۶ | ۲۱٫۳ | ۳۱٫۸ | ۳۳۳٫۳
|
| منبع: پورتال سازمان هواشناسی کشور[۱۶] ۲۶ مرداد ۱۳۹۴ | |||||||||||||
گردشگاه‌ها[ویرایش]
- پل معلق مشکین‌شهر، بطول ۳۶۵ متر طولانی‌ترین پل معلق پیاده‌رو در ارتفاع ۸۰ متری از رودخانه خیاو[۱۷]
- سبلان (ساوالان)
- پارک جنگلی مشگین‌شهر
- شیروان دره‌سی
- هوشنگ میدانی
- شهر یئری، محوطه باستانی با قدمت ۸۰۰۰ سال
- چشمه آبگرم قینرجه
- چشمه آبگرم ایلاندو
- چشمه آبگرم قوتورسویی
- مجتمع آبدرمانی شابیل
- چشمه آبگرم روستای موئیل
- حتم مئشه‌سی، جنگل طبیعی از درختان بلوط و فندق
- قشلاق تنگ
- منطقه گردشگری کپز
- رودخانه قره‌سو (مشکین شهر)
- آبشارهای رودخانه‌های کرکری،خیاوچایی، مشکین چایی
- روستاهای سرسبز اطراف مشکین
آثار باستانی و قلعه‌های تاریخی[ویرایش]
- سنگ‌نبشته ساسانی
- مقبره شیخ حیدر
- قلعه قهقهه
- نقوش صخره‌ای شیخ مدی
- دیو قالاسی
- قلعه بربر
- کهنه قلعه
- قلعه ارشق
- قیزقالاسی
- محوطه تاریخی ایلانلی داغ
- غارهای دو طبقه عصر حجر روستای بینه‌لر
- قره قالا
- آق قالا
مشاهیر[ویرایش]
آیت الله علی مشکینی آیت الله شیخ ابوالحسن مشکینی
نگارخانه[ویرایش]
-
پل معلق مشکین‌شهر، بزرگترین پل معلق خاورمیانه
پانویس[ویرایش]
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ «نتایج سرشماری سال ۱۳۹۰». مرکز آمار ایران. بازبینی‌شده در ۴ تیر ۱۳۹۴.
- ↑ «بانک اطلاعات تقسیمات کشوری». وزارت کشور. بازبینی‌شده در ۴ تیر ۱۳۹۴.
- ↑ اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: ۱۳۸۳.
- ↑ «شهرستان مشگین شهر». تبیان استان اردبیل، ۴ اسفند ۱۳۸۷. بازبینی‌شده در ۱۲ مهر ۱۳۹۴.
- ↑ «جغرافیای مشکین شهر و پتانسیل جذب طبیعت گرد». خانه اردبیل، ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۳. بازبینی‌شده در ۱۲ مهر ۱۳۹۴.
- ↑ مستوفی، حمداله. تاریخ گزیده. ۴۳۲.
- ↑ V. Minorsky. «Caucasica II». Bulletin of the School of Oriental and African Studies (University of London) 13, ش. 4 (1951): 869-871.
- ↑ نوبختی خیاوی، سلیمان. خیاو، گمشده تاریخ. تهران: نشر قو، ۱۳۸۰. ۲۱–۱۸. شابک ۹۶۴-۶۴۱۲-۷۸-۵.
- ↑
- ↑
- ↑ «تاریخچه کهن مشگین شهر».
- ↑ «مشگین شهر در عصر مشروطیت».
- ↑ کسروی، احمد. تاریخ مشروطهٔ ایران. ج. دوم. انتشارات امیرکبیر، ۱۳۶۳. ۶۷۲.
- ↑ ساعدی، غلامحسین. خیاو یا مشکین‌شهر. انتشارات مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی، ۱۳۴۴. ۸۸–۸۹.
- ↑ «اقلیم استان اردبیل». پورتال سازمان هواشناسی کشور. بازبینی‌شده در ۲۶ مرداد ۱۳۹۴.
- ↑ «دسترسی به داده‌های اقلیمی و تاریخچه‌ای». پورتال سازمان هواشناسی کشور. بازبینی‌شده در ۲۶ مرداد ۱۳۹۴.
- ↑ «بزرگترین پل معلق خاورمیانه در مشگین شهر به بهره‌برداری رسید». ایرنا. بازبینی‌شده در ۲۹ خرداد ۱۳۹۴.
منابع[ویرایش]
- جاذبه‌های گردشگری مشگین شهر
- ساعدی، غلامحسین. خیاو یا مشکین‌شهر. مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی، ۱۳۴۴.
- نوبختی خیاوی، سلیمان. خیاو، گمشده تاریخ. تهران: نشر قو، ۱۳۸۰. شابک ۹۶۴-۶۴۱۲-۷۸-۵.
- ترابی طباطبایی، سیدجمال. آثارباستانی استان اردبیل. تبریز.
- جغرافیای استان آذربایجان شرقی. تهران: وزارت آموزش و پرورش، ۱۳۷۰ شمسی.
- اسلام بابایی - سولماز صادقزاده. جاذبه‌های سیاحتی مشگین شهر. تبریز: احرار، ۱۳۷۹ شمسی.
- مختصات و ارتفاع
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
