تاجیک‌ها
| مردم تاجیک (Тоҷик) | |
|---|---|
| جمعیت کلی | |
| حدود ۲۸ میلیون نفر | |
| مناطق با بیشترین جمعیت | |
 افغانستان |
۷٬۹۰۰٬۰۰۰ تا ۱۱٬۰۰۰٬۰۰۰[۱][۲] |
 تاجیکستان |
۶٬۵۰۰٬۰۰۰[۳] |
 ازبکستانهمچنین سنجیده‌شده: |
۱٬۴۰۰٬۰۰۰[۴] ۸ تا ۱۱ میلیون[۵][۶][۷] |
 پاکستان |
۱٬۲۲۰٬۰۰۰[۸] |
 روسیه |
۱٬۱۷۰٬۰۰۰[۹] |
 ایران |
۵۰۰٬۰۰۰[۱۰] |
 آلمان |
۹۰٬۰۰۰[۱۱] |
 قطر |
۸۷٬۰۰۰ |
 ایالات متحده آمریکا |
۵۲٬۰۰۰[۱۲] |
 قرقیزستان |
۴۷٬۵۰۰[۱۳] |
 چین |
۴۱٬۰۲۸[۱۴] |
 کانادا |
۱۵٬۸۷۰[۱۵] |
| زبان‌ها | |
| فارسی زبان‌های دری، تاجیکی و برخی پامیری |
|
| دین‌ها | |
| اسلام بیشتر سنی (حنفی) و اقلیتی شیعه (دوازده امامی و اسماعیلی) |
|
تاجیک (تاجیکی: Тоҷик) یا تاجک نامی عمومی است که بر اقوام ایرانی‌تبار[۱۶] و فارسی‌زبان که از کهن‌ترین زمان در آسیای مرکزی و افغانستان زندگی می‌کردند اطلاق می‌شود که وطن اجدادی آنها افغانستان، تاجیکستان و جنوب ازبکستان است. امروزه افزون بر این مناطق، در ایران، پاکستان، شمال هندوستان و ناحیهٔ سین کیانگ چین نیز به سر می‌برند.[۱۷][۱۸]
مردمِ تاجیک از نظرِ زبان، فرهنگ و تاریخ بسیار نزدیک به فارسی‌زبانان ایران هستند. تاجیک‌های چین با وجود اینکه به نامِ تاجیک شناخته می‌شوند به زبان‌های ایرانی شرقی صحبت می‌کنند و از تاجیک‌های فارسی‌زبان متمایز هستند.[۱۹][۲۰]
نام‌های دیگر برای مردمِ تاجیک، فارسی، پارسیوان یا پارسیبان و دهقان (به تاجیکی: Деҳқон) است.[۲۱] دهقان در قدیم به ایرانی اصیلِ صاحبِ ملک و زمین اعم از ده‌نشین و شهرنشین اطلاق می‌شده و مقابلِ تازی و بری پنداشته می‌شده که چادرنشین و بدوی بودند.[۲۲]
محتویات
خاستگاه واژهٔ تاجیک و کاربرد آن[ویرایش]
خاستگاه واژهٔ تاجیک نامعلوم است. شرح و بیان معنای این واژه تاریخی در چند مقالهٔ علمی تحلیل و بررسی شده‌است. در اینجا دیدگاه‌های چند تن از دانشمندان به طور فشرده در مورد تاریخ واژهٔ «تاجیک» درج شده‌است:
- تاجیک نام قبایل «داها» بوده، پارتها و اشکانیان «دئی»، «تاجیک» و «دجیک» خوانده می‌شدند.
- تاجیک نامی است که ترکها بر ایرانیان نهادند. از آنجا که ایرانیان پارسی کلاهی تاج مانند بر سر می‌نهادند.
- تاجیک از «تای» است و همریشه با کلمه یونانی «تگاس» به معنای پیشوا و «ددیک».
- تاجیک از ریشه «تژی» در زبان سکایی است.
- تاجیک همریشه‌است با نام مردم ایرانی «تات».[۱۷] (رد شده)
- تاجیک صفت منسوب است از واژه «تاج»، نام یک قبیله.
- تاجیک به معنی آریایی و پاک و نجیب و اصیل‌زاده و میهمان‌نواز[۱۷]
- تاجیک صفت منسوب است از نام قبیله عربی «طای». (رد شده)
- تاجیک صورت دیگری از «تازیک» و «تاژیک» به معنای «عرب» است. (رد شده)
- کلمه «تاچی» یا «تائوچی» در زبان چینی به معنای ایرانی است. ترکها هم از چینی‌ها این نام را گرفتند.[۲۳]
بر اساس چند پژوهش خاورشناسان تاریخ تشریح واژهٔ «تاجیک» در نیمه اول قرن ۱۹ مورد توجه دانشمندان غرب قرار داشته‌است. در سال ۱۸۲۳ م. کلاپروت در یک مقاله‌اش «در مورد مردم بخاراً با استناد به تحقیقات به چاپ نرسیده ژ. سن مارتن آورده که «تاجیک» (فارسی زبانان ساکن فارس، افغانستان، تخارستان و ماوراءالنهر) همان نام قبایل «دئی» بوده، پارتها و اشکانیان که «دئی»، «تاجیک» و «دجیک» خوانده می‌شدند، با این نامها یاد می‌گردیدند. سه شکل آوایی این نام «دئی»، «تاجیک» و «دجیک» از نگاه آواشناسی قابل قبول است. از این جا چنین برمی آید که پارتها خود را تاجیک می‌نامیدند.
گروهی دیگر از دانشمندان بر این باورند که «تاجیک» واژهٔ ایرانی شرقی است، که شاید توسط باشندگان آسیای میانه بر عرب‌های فاتح منطقه اطلاق می‌شده و ریشهٔ این واژه به طایفهٔ عربی «طای» (تازی) برمی گردد و این واژه از قرن یازدهم به بعد به مردم ایرانی مشرقی اطلاق می‌شده. این فرضیه با آوردن چندین دلیل قاطع در آغاز سالهای ۵۰ رد شد. یکی از دلیلهای استوار در مورد ارتباط نداشتن نام تاجیک با تازی (عرب)، نامیدن تاجیک بر ساکنان آسیای میانه (همسایگان مردم چین) و (حتی باشندگان داخل ایران) توسط تبتی‌ها می‌باشد که این دلیل قبلاً نامعلوم بود.
دانشمند دیگر آ. برنشتام پیدایش نام تاجیک را قبل از دوران عرب دانسته آن را به زبان تاجیکی کهن مردمان تخارستان به هزارساله قبل از میلاد نسبت می‌دهد و نام تاجیک را از ریشه «تژی» در زبان سکایی می‌داند.
عده‌ای از دانشمندان غرب و چند تن از دانشمندان روس بر اساس شکل فارسی میانه واژهٔ تاجیک یا تازیک به معنای «عرب» نام تاجیک را نیز به عرب نسبت داده‌اند. اما این همگونی یا شباهت آوایی در ربط دادن نام این دو مردم مختلف را گروه دیگر دانشمندان با آوردن دلیلها رد می‌کنند.
ارتباط نام تاجیک با «تات» نیز از نگاه زبان‌شناسی و تاریخی رد گردیده‌است. در تحقیقات بعدی در رابطه با واژهٔ تاجیک، بنیاد ایرانی این واژه را همچون نام مردمان آریایی این سرزمین ثابت می‌کند. فرهنگنامه‌های پارسی دری یا کلاسیک نیز در شرح نام تاجیک معلومات آورده‌اند که ذکر چندی از آنها به خاطر ارتباط نداشتن آن به «تازی» به معنای عرب مهم می‌باشد. از جمله «تازیک – غیر عرب و غیر ترک» (شرفنامه منیری)؛ «تازیک و تاژیک بر وزن و معنی تاجیک است که غیر عرب و ترک باشد» (برهان قاطع)؛ «طایفه غیر عرب باشد»، «آن که ترک و مغول نباشد،» در لغات ترکی به معنی اهل فارس نوشته‌اند" (غیاث اللغات، آنندراج). در برخی فرهنگ نامه‌ها شرح دیگر این نام نیز جای دارد.
در لغتنامهٔ انگلیسی آکسفورد تاجیک را «یک پارسی» و کسی که نه عرب و نه ترک باشد، تعریف شده‌است.
بهار در سبک‌شناسی آورده: ایرانیان از قدیم بمردم اجنبی «تاچیک» یا «تاژیک» می‌گفته‌اند، چنان‌که یونانیان «بربر» و اعراب «اعجمی» یا «عجم» گویند. این لفظ در زبان فارسی دری نو، «تازی» تلفظ شد و رفته‌رفته خاص اعراب گردید، ولی در توران و ماوراءالنهر لهجهٔ قدیم باقی و به اجانب «تاچیک» می‌گفتند و بعد از اختلاط ترکان آلتایی با فارسی‌زبانان آن سامان، لفظ «تاچیک» بهمان معنی داخل زبان ترکی شد و فارسی‌زبانان را «تاجیک» خواندند و این کلمه بر فارسیان اطلاق گردید و ترک و تاجیک گفته شد.[۲۴]
بهرحال، اثبات اینکه واژهٔ تاجیک پیش از تسخیر آسیای میانه توسط ترکان کاربرد داشته بسیار مشکل است و اینکه از قرن پانزدهم به بعد باشندگان ایرانی منطقه خود را تاجیک می‌نامیدند تا خودشان را ترکها تمیز دهند. همنچنان که شاعر میر علیشیرنوایی هم این را گفته‌است.
در ادبیات ترکی-فارسی فاتحان تیمور و بابر، واژهٔ تاجیک به منشی‌های فارسی زبانی اطلاق می‌شده که به زبان عربی تحصیل کرده‌اند. در دورهٔ صفوی، «تاجیک» به مدیران و نجیب زادگان دربار اطلاق می‌شده که به جنبش قزلباش مرتبط بودند.
استاد محیط طباطبائی پژوهشگر و محقق تاریخ ایران می‌فرماید: «ایرانیان را در جنوب سرزمین پهناور ایران بزرگ به جهت تمایز از اقوام عرب، عجم می‌نامیدند و همان قوم بزرگ ایرانی در شمال ایران زمین و به منظور تشخیص از اقوام ترک، تاجیک نامیده می‌شد. پس تاجیک همان عجم و پارسی‌زبان است.»
به گفته میرزا شکورزاده، پژوهشگر تاجیک و نویسندهٔ کتاب «تاجیکان در مسیر تاریخ»، بر اساس پژوهشها مردم پارسیگوی در بسیاری از نقاط آسیای میانه، ایران و افغانستان و حتی کشمیر و کاشغر خود را «تاجیک» معرفی کرده‌اند. واژه «تاجیک» در ادبیات کلاسیکی فارسی زیاد کاربرد شده و کاربرد آن غالباً در برابر ترک و عرب صورت گرفته‌است:
مثلاً سعدی می‌گوید:
شاید که به پادشاه بگویند، ترک تو بریخت خون تاجیک.
و یا جامی اشاره‌ای دارد دربارهٔ علیشیر نوایی که:
او که یک ترک بود و من تاجیک، هردو داشتیم خویشی نزدیک.
و باز سعدی در جای دیگر می‌گوید که:
نگار ترک و تاجیکم کند صد خانه ویرانه، به آن چشمان تاجیکانه و مژگان ترکانه.
همین‌طور، وقتی که ما به متون چه نثر و چه نظم فارسی مراجعه می‌کنیم، درمی یابیم که در تمامی این متنها، از روزگار سعدی به دوران ما، کلمه «تاجیک» جایگزین کلمه «پارسی» و «فارسی زبان» بوده‌است. نه کلمه «پارسی» یا «ایرانی» یا «فارسی زبان» بلکه محض کلمه «تاجیک کاربرد شده‌است.»
بر این اساس واژهٔ تاجیک می‌تواند مترادفی برای «پارسی» باشد و تاجیک‌ها زیرگروهی از اقوام ایرانی‌تبار و اقوام ایرانی‌زبان هستند.
ریشهٔ نیاکانی تاجیک‌ها[ویرایش]
موطن تاجیک‌ها[ویرایش]
تاجیک‌ها گروه‌های عمدهٔ قومی در ایران، تاجیکستان، افغانستان بویژه در شهرهای کهنوج، فاریاب در جنوب استان کرمان در ایران جمعیت زیادی را تشکیل می‌دهند. در افغانستان در شهرهایکابل، مزار شریف، هرات، گردیز، آرگون، کندهار و غزنی و ولایات پروان، لغمان ،لوگر، کاپیسا، سمنگان، بغلان، غور، بادغیس، فراه، فاریاب، سرپل، تخار، کندز، ننگرهار و هلمند هستند. در ازبکستان بیشترین جمعیت شهرهای سمرقند و بخارا را تشکیل می‌دهند و به شمار زیاد در استان‌های قشقه‌دریا و سرخان‌دریا در جنوب و در امتداد سرحدات شرقی ازبکستان با تاجیکستان و همچنین در دره فرغانه (در استان‌های فرغانه و نمنگان) زندگی می‌کنند. در گذشته تاجیک‌ها در مناطق وسیعتری از آسیای میانه سکنی داشتند ولی بسبب تهاجم گستردهٔ ترکان از شمال و شرق به این منطقه جابجا شدند.
امروزه تاجیک‌ها حدود ۷۹٫۹ ٪ جمعیت تاجیکستان و بنابر منابع مختلف ۲۷٪[۲۵] یا ۳۳٪[۲۶] یا ۳۵٪[۲۷] یا ۳۷٪[۲۸] یا ۳۹٪[۲۹] از جمعیت افغانستان را تشکیل می‌دهند. بر اساس آمار رسمی ازبکستان تاجیک‌ها ۵ ٪ جمعیت کل این کشور را شامل هستند. اما آمارهای غیررسمی تعداد تاجیک‌های این کشور را بین ۸ تا ۱۱ میلیون تخمین می‌زند.[۵][۶][۷] استان‌های سمرقند، بخارا، سرخان‌دریا، قشقه‌دریا، نمنگان، فرغانه و سیردریا از مناطق تاجیک‌نشین ازبکستان هستند.
بر اساس آخرین سرشماری اتحاد جماهیر شوروی که در سال ۱۹۸۹ انجام شد ۴۲۱۵۳۷۲ نفر از اهالی این کشور خود را تاجیک معرفی کرده‌اند. از این تعداد ۳۱۷۲۴۲۰ نفر در جمهوری تاجیکستان، ۹۳۳۵۶۰ نفر در ازبکستان، ۳۸۲۰۸ نفر در روسیه، ۳۳۵۱۸ نفر در قرقیزستان، ۲۵۵۱۴ نفر در قزاقستان، ۴۴۴۷ نفر در اوکراین، ۳۱۴۹ نفر در ترکمنستان بوده‌اند.[۳۰]
تخمین زده می‌شود حدود ۵۰۰۰۰۰ تا یک میلیون تاجیک در غرب پاکستان (استان مرزی شمال غربی) زندگی کنند که بخاطر جنگ پناه آورده‌اند و بقیه باشندگان بومی مناطق مختلف از جمله چترال (رجوع شود به زبان وخی) و شمال کشمیر هستند.
بدخشان، تخار، کاپیسا، بلخ، جوزجان، پروان، کابل، بغلان، پنجشیر، کندز، غزنی، غور، فراه و هرات مناطق هستند که تاجیک‌ها در آن سکنی دارند. البته تاجیک‌ها در بسیاری از ولایات افغانستان زندگی می‌کنند. مناطق شمالی و مرکزی لغمان، سرخرود در ننگرهار، گردیز در پکتیا، اورگون در پکتیکا و نواحی توپخانه در قندهار مناطق تاجیک نشین یا دری زبان هستند. در ولایات لوگر، وردک و غزنی افغانستان، کم و بیش، یک یا دو سوم جمعیت این مناطق را تاجیک‌ها تشکیل می‌دهند.[نیازمند منبع]
ویژگی‌های ظاهری[ویرایش]
از دیدگاه ظاهری، بیشتر تاجیک‌ها متعلق به نژاد مدیترانه‌ای هستند که شاخه‌ای از نژاد سفید (قفقازی) محسوب می‌شود. با اینکه اکثر تاجیک‌ها دارای مو و چشمان تیره با پوست گندم‌گون تا سپید هستند، رنگ مو و چشمان روشن در بین آنان کمیاب نیست، به ویژه در مناطق کوهستانی مانند بدخشان. برخی از تاجیک‌های آسیای میانه دارای آمیزهٔ ترکی-مغولی هستند، در حالیکه تاجیک‌های کوهستان نشین مناطق دورافتاده بیشتر به باشندگانی می‌مانند که پیش از تازش و مهاجرت ترکان و مغولان می‌زیسته‌اند. همچنین اقلیت کمی از تاجیک‌های افغانستان نیز دارای آمیزهٔ ترکی ویونانی هستند.
گفته می‌شود در حدود ۱۰٪ از تاجیک‌های موی بلوند دارند، که بیشتر در ناحیه زرافشان و پامیر فراوانند.[۳۱]
زبان[ویرایش]
نوشتار اصلی: فارسی
زبان تاجیک‌ها فارسی است. این زبان در کشورهای افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان، ایران و چین صحبت می‌شود که گویندگان اصلی و عمدهٔ آن تاجیکان اند. فارسی لهجه‌های محلی و منطقوی دارد. مثلاً فارسی بدخشی، فارسی دوشنبه گی، فارسی فرغانی، فارسی سمرقندی، مشهدی، تهرانی، اصفهانی، هراتی، کابلی، پنجشیری... لهجهٔ هزارگی پارسی ویژهٔ مردم هزاره است که آنها نظر به منطقه لهجه‌های محلی خود را دارند.
آنچه فارسی دری خوانده می‌شود، گونهٔ ادبی و رسمی فارسی است که در سراسر قلمرو فارسی تقرییاً یکسان است. فارسی زبانی هندواروپائی از شاخهٔ هندوایرانی وزیرشاخهٔ زبان‌های ایرانی است. فارسی تاجیکی زادهٔ زبان فارسی است که همراه با دری از لهجه‌های شرقی فارسی محسوب می‌شوند.
در تاجیکستان، زبان روسی نیز در امور دولتی و تجاری بطور گسترده کاربرد می‌شود.
دین[ویرایش]
اکثریت تاجیکان پیرو مذهب سنی اسلام هستند، اگر چه اقلیت‌های کوچک اسماعیلی و شیعه دوازده امامی نیز در دسته‌های پراکنده وجود دارند. علاوه بر این، جوامع کوچک یهودی (مشهور به یهودیان بخارایی) از دوران باستان در شهرهای سمرقند و بخارا، و به تعداد کمتر در شهرهای هرات و کابل و جاهای دیگر زیسته‌اند. در قرن بیستم یهودیان تاجیک به کشورهای اسرائیل و ایالات متحده آمریکا مهاجرت می‌کنند، اگر چه بیشتر این مهاجران پیوندهای خود با زادگاهشان را حفظ کرده‌اند. با توجه به ظهور مسیونرهای (مبلغین) مسیحی در آسیای میانه از زمان فروپاشی شوروی، جمعیت تاجیکان مسیحی تقریباً وجود دارد.
تحولات اخیر[ویرایش]
فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و جنگ‌های داخلی در افغانستان باعث احیای ملی‌گرایی تاجیکان در منطقه شده‌است. به ویژه تاجیکستان نقطهٔ کانونی این حرکت بوده. دولت تاجیکستان با آگاهی تمام کوشیده‌است تا میراث امپراتوری سامانیان، نخستین حکومت تاجیک مسلط بر منطقه را پس از حملهٔ تازیان دوباره زنده کند.
در سالهای ۱۹۲۴ میلادی سمرقند و بخارا دو شهر عمدهٔ تاجیک‌نشین با سیاست‌های شوروی پیشین از تاجیکستان جدا گشته و به ازبکستان پیوست. دولت ازبکستان با سیاست فارسی‌ستیزی خود همچنان محدودیت‌های آموزشی و رسانه‌ای سختی بر ضد زبان فارسی پیاده کرده‌است.[نیازمند منبع]
حذف پسوند روسی از نام خانوادگی[ویرایش]
به گفته رستم شاهمراد، وزیر دادگستری تاجیکستان، حدود ۱۹ هزار نفر از ساکنان این کشور در شش‌ماهه نخست سال ۲۰۱۴ میلادی نشانه (پسوند) روسی را از نام خانوادگی خود حذف کردند و در شناسنامه‌های خود، صاحب نام‌های سنتی شدند. «اُف» و «آوا» نشانه‌های زبان روسی است که در انتهای نام‌های مردانه و زنانه شهروندان تاجیکستان وجود دارد. امام علی رحمان رئیس جمهوری تاجیکستان نیز سالها پیش نشانه روسی را از نام خانوادگی خود حذف کرد.[۳۲]
تاجیک‌ها در چین[ویرایش]
امیر حکومت کاشغریه که تقریباً ایالت سین کیانگ امروزی را در بر می‌گرفته تاجیکی به نام محمد یعقوب بیگ بوده .[نیازمند منبع] تاجیکان یکی از ۵۶ قومیت رسماً شناخته شده در جمهوری خلق چین هستند. این گروه با ۴۱۰۲۸ نفر جمعیت (سرشماری سال ۲۰۰۰) دارند. بیشتر آنها در شهرستان خودمختار تاجیک نشین تاش‌قُرغان در استان سین‌کیانگ زندگی می‌کنند. شهری در دروازه غربی چین و در کنار قلل مرتفع قسمت شرقی فلات پامیر که در دهه ۱۹۵۰ ساخته شد و بقیه آنها هم در جنوب سین کیانگ پراکنده هستند.[۳۳] برخی از پژوهشها آنان را مجموعه‌ای از چندین گروه قومی ایرانی شرقی می‌پندارند که منسوب به تاجیک‌های تاجیکستان می‌باشند.
منابع[ویرایش]
- ↑ "Afghanistan". اطلاعات‌نامه جهان. سیا. May 10, 2010. Retrieved 2010-05-26.
- ↑ Dupree, L. "Afghānistān: (iv.) ethnocgraphy". In احسان یارشاطر. دانشنامه ایرانیکا (Online Edition ed.). United States: دانشگاه کلمبیا. Retrieved December 29, 2007.
- ↑ "Tajikistan". اطلاعات‌نامه جهان. سیا. May 5, 2010. Retrieved 2010-05-26.
- ↑ "Uzbekistan". اطلاعات‌نامه جهان. سیا. May 6, 2010. Retrieved 2010-05-26.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ Richard Foltz (1996). "The Tajiks of Uzbekistan". Central Asian Survey 15 (2): 213–216. doi:10.1080/02634939608400946. خطای یادکرد: برچسب
<ref>نامعتبر؛ نام "Foltz" چندین بار با محتوی متفاوت تعریف شده‌است خطای یادکرد: برچسب<ref>نامعتبر؛ نام "Foltz" چندین بار با محتوی متفاوت تعریف شده‌است - ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ Karl Cordell, "Ethnicity and Democratisation in the New Europe", Routledge, 1998. p. 201: "Consequently, the number of citizens who regard themselves as Tajiks is difficult to determine. Tajikis within and outside of the republic, Samarkand State University (SamGU) academic and international commentators suggest that there may be between six and seven million Tajiks in Uzbekistan, constituting 30% of the republic's 22 million population, rather than the official figure of 4.7%(Foltz 1996;213; Carlisle 1995:88).
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ Lena Jonson (1976) "Tajikistan in the New Central Asia", I.B.Tauris, p. 108: "According to official Uzbek statistics there are slightly over 1 million Tajiks in Uzbekistan or about 3% of the population. The unofficial figure is over 6 million Tajiks. They are concentrated in the Sukhandarya, Samarqand and Bukhara regions."
- ↑ There are 1,000,000 Persian-speakers native to Pakistan and 220,000 Tajik war-refugees from Afghanistan remain in Pakistan. Ethnologue.com's entry for Languages of Pakistan. Census of Afghans in Pakistan.
- ↑ 2002 Russian census
- ↑ UN Refugee Agency: about 50% of the total number of Afghan refugees in Iran in 2006 (920,000)
- ↑ GTZ: Migration and development – Afghans in Germany: estimate for Tajiks based on total of 100,000 Afghans in Germany.
- ↑ This figure only includes Tajiks from Afghanistan. The population of people from Afghanistan the United States is estimated as 80,414 (2005). Of this number, 65% are estimated Tajiks. "US demographic census". Retrieved 2008-01-23.. Check date values in:
|accessdate=(help);|coauthors=requires|author=(help) Robson, Barbara and Lipson, Juliene (2002) "Chapter 5(B)- The People: The Tajiks and Other Dari-Speaking Groups" The Afghans - their history and culture Cultural Orientation Resource Center, Center for Applied Linguistics, Washington, D.C. , OCLC 56081073. - ↑ Ethnic composition of the population in Kyrgyzstan 1999-2007
- ↑ The Tajik ethnic minority Ëþ¼ª¿Ë×å-56¸öÃñ×å-¶«á±ÒÕÊõ
- ↑ This figure only includes Tajiks from Afghanistan. The population of people with descent from Afghanistan in Canada is 48,090 according to Canada's 2006 Census.. Tajiks make up an estimated 33% of the population of Afghanistan. The Tajik population in Canada is estimated form these two figures. Ethnic origins, 2006 counts, for Canada.
- ↑ C.E. Bosworth, B.G. Fragner (1999). "TĀDJĪK". Encyclopaedia of Islam (CD-ROM Edition v. 1.0 ed.). Leiden, The Netherlands: Koninklijke Brill NV.
- ↑ ۱۷٫۰ ۱۷٫۱ ۱۷٫۲ «تاجیک»، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ Afghan refugees in Iran and Pakistan
- ↑ Felmy, Sabine (1996). The voice of the nightingale: a personal account of the Wakhi culture in Hunza. کراچی: انتشارات دانشگاه آکسفورد. p. 4. ISBN 0-19-577599-6.
- ↑ Arlund, Pamela S. (2006). An Acoustic, Historical, And Developmental Analysis Of Sarikol Tajik Diphthongs. Ph.D Dissertation. The University of Texas at Arlington. p. 191.
- ↑ دانشنامه ایران، سرواژهٔ 'تاجیک'.
- ↑ لغتنامه دهخدا، سرواژهٔ 'دهقان'.
- ↑ http://www.parsianjoman.ir/fa/?p=1707
- ↑ سبک‌شناسی، بهار، جلد ۳، صفحه ۵۰، حاشیهٔ ۱
- ↑ Country Profile: Afghanistan". Library of Congress Country Studies on Afghanistan. August 2008. Retrieved October 10, 2010.
- ↑ "Afghanistan in 2012 – A survey of the Afghan people" (PDF). Kabul, Afghanistan: The Asia Foundation. pp. 181–182. Retrieved 2012-11-28. Appendix 1: Target Demographics 181... Pashtun 40%, Tajik 33%, Uzbek 9%, Hazara 11%, Turkmen 2%, Baloch 1%, Nuristani 1%, Aimak 1%, Arab 2%, Pashaye 1%, Sadat 1%
- ↑ "Afghanistan in 2007 – A survey of the Afghan people" (PDF). Kabul, Afghanistan: The Asia Foundation. 2010. pp. 225–226. Retrieved 2011-03-20. The 2007 survey interviewed 6,406 Afghans, Which ethnic group do you belong to? SINGLE RESPONSE ONLY Pashtun 40%, Tajik 35%, Uzbek 8%, Hazara 10%, Turkmen 3%, Baloch 1%, Nuristani 1%, Aimak 1%, Arab 1%
- ↑ "Afghanistan in 2006 – A survey of the Afghan people" (PDF). Kabul, Afghanistan: The Asia Foundation. pp. 83–88. Retrieved 2012-11-28. A total of 6,226 respondents were surveyed in the study, out of which 4888 (78.5%) were from the rural areas and 1338 (22%) were from the urban areas. Ethnicity: Pashtun 40.9, Tajik 37.1, Uzbek 9.2, Hazara 9.2, Turkmen 1.7, Baloch 0.5, Nuristani 0.4, Aimak 0.1, Arab 0.7, Pashayi 0.3
- ↑ "Afghanistan in 2004 – A survey of the Afghan people" (PDF). Kabul, Afghanistan: The Asia Foundation. 2004. Retrieved 2012-11-28. The 2004 survey interviewed 804 Afghans, Which ethnic group do you belong to? Pashtun 46%, Tajik 39%, Uzbek 6%, Hazara 6%, Turkmen 1%, Baloch 0%, Nuristani 1%, Aimak 0%, Arab 1%, Pashaye 0%, Other 1%.
- ↑ Национальный состав населения по республикам СССР 1989 года Институт демографии Национального исследовательского университета "Высшая школа экономики"
- ↑ Around the Roof of the World. Nicholas Shoumatoff, Nina Shoumatoff (2000). University of Michigan Press. p.9. ISBN 0-472-08669-3
- ↑ ۱۹ هزار تاجیک نشانه روسی را از نام خانوادگی خود حذف کردند خبرگزاری انتخاب
- ↑ The Tajik ethnic minority Ëþ¼ª¿Ë×å
<ref> که با نام «EofI-Afghanistan» درون <references> تعریف شده، در متن قبل از آن استفاده نشده‌است.- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا، «Tajik people»، ویکی‌پدیای انگلیسی، دانشنامهٔ آزاد (بازیابی در ۳ ژانویهٔ ۲۰۰۷).
- جان پِری (John Perry). «تاجیک: قوم‌واژه، خاستگاه‌ها و کاربرد (TAJIK i. THE ETHNONYM: ORIGINS AND APPLICATION)» (انگلیسی). دانشنامهٔ ایرانیکا. بازبینی‌شده در ۱۴ مارس ۲۰۱۱.
- رحیم مسلمانیان قبادیانی. «تاجیک». دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. بازبینی‌شده در ۱۴ مارس ۲۰۱۱.
پیوند به بیرون[ویرایش]
- وبگاه تاجیکم
- پروفسور لعلزاد. «تاجیکان در منابع تاریخی». تارنمای اینترنتی خراسان‌زمین، ژوئیهٔ ۲۰۱۱.
|
||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||
