تمدن جیرفت
مختصات: ۲۸°۴۸′ شمالی ۵۷°۴۶′ شرقی / ۲۸.۸۰۰° شمالی ۵۷.۷۶۷° شرقی
| تمدن جیرفت | |
|---|---|
| نام | تمدن جیرفت |
| کشور |  ایران |
| استان | استان کرمان |
| شهرستان | جیرفت |
| اطلاعات اثر | |
| نام‌های قدیمی | تمدن ارت |
| نوع بنا | ویرانه |
| دیرینگی | هزاره پنجم پیش از میلاد |
| بانی اثر | ایرانیان متقدم |
| اطلاعات ثبتی | |
| شمارهٔ ثبت | ۵۲ |
| تاریخ ثبت ملی | ۲۴ شهریور ۱۳۱۰ |
| اطلاعات بازدید | |
| امکان بازدید | آری |
| وبگاه | «تمدن جیرفت» در دانشنامهٔ ایرانیکا |
 تمدن جیرفت
روی نقشه ایران
۲۸°۲۹′ شمالی ۵۷°۲۸′ شرقی / ۲۸.۴۸° شمالی ۵۷.۴۶° شرقی |
|
تمدن جیرفت نام یافته‌های باستانشناسی تازه‌ای است که در استان کرمان در نزدیکی شهر جیرفت و هلیل‌رود به دست تیم‌های چند ملیتی باستانشناس در دست بررسی و پژوهش است. یافتن چنین نقطه‌ای، افقی تازه در یافته‌ها و نگره‌های باستان‌شناسان دربارهٔ تمدن خاورمیانه گشوده است. این تمدن مربوط به هزارهٔ پنجم پیش از میلاد است و این مردم، در دشت خوش آب و هوا و حاصلخیز هلیل رود سکنا داشته‌اند.
اشیاء و ظروف زینتی از جنس کانی کلینوکلر و با نقش برجسته‌های قابل توجه و مبتکرانه متعلق به هزاره پنجم پیش از میلاد مربوط به تمدن جیرفت تاکنون کشف گردیده است.[۱] آثار تاریخی کشف شده از شهر سوخته مبین وجود روابط تجاری بین شهر باستانی جیرفت و شهر سوخته و ارتباطات بین آنها بوده است.[۲][۳]
محتویات
آثار بدست آمده[ویرایش]
اشیاء به دست آمده از این تپه باستانی تا به امروز بیشتر ظروف سفالی و سنگی، قطعات سنگ صابون و گاه وسایل مفرغی را شامل می‌شود. اهم صنعت منطقه همان کنده‌کاری روی سنگ صابونی است که دارای ظرافت خاص است و موارد کاربردی و زیبایی شناختی را در بر می‌گیرد. در روی این قطعات تصاویری از قبیل انسان، بز و گوسفند، نخل، مار و عقرب وجود دارد که البته تصاویر مار و عقرب معمول تر است. نکته دیگری که قطعات سنگ صابونی این منطقه را از سایر مناطق و تمدنهای دیگر جدا می‌کند چشم درخشان و مرصع کاری روی قطعات است که در برخی از طرح‌ها دیده می‌شود. در دور تا دور ظروف حیوانات در هم تنیده حک شده است که برای کنار هم قرار دادن آنها نیاز به محاسبات پیچیده بوده است. به نظر باستان شناسان یافته‌های جیرفت همهٔ قضاوت‌های باستانشناسی گذشته را تحت تأثیر قرار داده است که آیا تمدن جیرفت همان تمدن اراتا[۴] است؟[۵] بسیاری از آثار غارت شده تمدن جیرفت بویژه سنگ نگاره‌های صابونی منحصر به‌فرد است. طی سالهای دهه ۱۳۸۰ شمسی به دلیل عدم حفاظت و نبود توجه به این منطقه، تعداد بسیار زیاد و نامشخصی از آثار و گنجینه‌های جیرفت از ایران خارج شد.[۶][۷][۸][۹]
تمدن ناشناخته[ویرایش]
تا مدت‌ها چنین تصور می‌شد که کهن‌ترین تمدن جهان در سومر عراق پای گرفته است؛ اما کشف یک زیگورات[۱۰] عظیم با قدمت بیش از ۵۰۰۰ سال، آثار سنگی بسیار و همچنین کتیبه‌های آجری به خطی ناشناخته از منطقهٔ جیرفت ایران[۱۱] باعث شد باستان‌شناسان دربارهٔ دانسته‌ها و ادعاهای پیشین خود تجدید نظر کنند.
آنان با بررسی دوبارهٔ کتیبه‌هایی که از پیش در مناطق مهم باستانی کشف شده بودند، سعی کردند اطلاعات بیشتری دربارهٔ این تمدن عظیم و ناشناخته بدست آورند و در نهایت پس از تحقیقات فراوان، به تعدادی کتیبه دست یافتند. در یکی از این اسناد که از خرابه‌های شهر اور وک[۱۲] بدست آمده است، داستان کشمکش میان پادشاه سومر با فرمانروای سرزمین ثروتمندی بنام ارت ثبت شده بود و در کتیبهٔ دیگر، پادشاه سومری سعی کرده بود با گذر از شهر شوش و هفت رشته کوه، به سرزمین ارت حمله کند.
بررسی دقیق این کتیبه‌ها و آثار کشف شده این فرضیه را به اثبات نزدیک می‌کند که شهر افسانه‌ای و گمشدهٔ ارت که در شرق ایران قرار داشته، به احتمال زیاد همان شهر جیرفت است. از آثار کشف شده در حوزهٔ تمدن جیرفت می‌توان به ظروف و پلاک‌های سنگی با نقوش بسیار ظریف از موجوداتی چون عقاب، عقرب و پلنگ اشاره کرد که نظیر آنها در هیچ‌یک از محوطه‌های باستانی جهان کشف نشده است.[۱۳] شاید با ادامهٔ اکتشافات و تحقیق روی آثار کشف شده، باستان‌شناسان به این نتیجه برسند که از این پس بجای میانرودان عراق، می‌بایست جیرفت ایران را مهد کهن‌ترین تمدن بشری در جهان نامید.
داستان جنگ پادشاه سومر[ویرایش]
در این داستان حماسی که در اوایل هزارهٔ پنجم پیش از میلاد و به خط میخی سومری روی یک سفال نگاشته شده، چنین آمده است: روزی انمرکار[۱۴] با فرستادن نماینده‌ای، از حاکم ارت می‌خواهد تا استادان هنرمند و سنگ‌های گران‌بها را برای ساخت معبد به اوروک بفرستد. حاکم ارت هم در ازای فرستادن سنگ‌ها، از پادشاه اوروک تقاضای غلّه می‌کند. انمرکار دوباره قاصدی به سرزمین ارت می‌فرستد و تقاضای خود را تکرار می‌کند. عاقبت دو پادشاه به تفاهم می‌رسند و حاکم ارت، هنرمندان و سنگ‌های زینتی را به سومر می‌فرستد. متن این کتیبه‌ها بیانگر آن است که حدود پنج‌هزار سال پیش، میان بازرگانان ارت و میانرودان ارتباط پیوسته‌ای وجود داشت و هنرمندان چیره‌دست ارت در ساخت کاخ‌ها و معابد به سومری‌ها کمک کرده‌اند.
پانویس[ویرایش]
- ↑ CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1 iranicaonline.org
- ↑ http://rasekhoon.net/article/show/210163/تمدن%20شهر%20سوخته/
- ↑ http://www.iranboom.ir/tarikh/bastan-shenasi/3355-espidej-halghe-ertebat-shah-sokhte-jiroft.html
- ↑ Hartha
- ↑ مستند پی‌یرجیبون
- ↑ http://www.chn.ir/NSite/FullStory/News/?Id=86971&Serv=0&SGr=0
- ↑ http://www1.jamejamonline.ir/newstext.aspx?newsnum=100004192043
- ↑ http://isna.ir/fa/print/8303-10192/غارت-آثار-باستاني-تمدن-پنج-هزارساله-حاشيه
- ↑ http://vista.ir/article/215389/تمدنی-که-به-یغما-رفت
- ↑ Temple
- ↑ محوطهٔ بستانی جیرفت در استان کرمان به طول ۴۰۰ کلیومتر و در حاشیهٔ هلیل رود شناسایی شده و به نظر می‌رسد در حدود هفت هزار سال پیش، مرکز نخستین تمدن بزرگ و با شکوه جهان بوده است.
- ↑ در جنوب میانرودان
- ↑ متأسفانه طی چند سال اخیر، حفاران غیرمجاز و قاچاقچیان اشیای عتیقه، بسیاری از آثار کشف شده در این محوطهٔ باستانی را که جزو میراث ملی ما ایرانیان محسوب می‌شدند و ارزش بسیار زیادی در شناخت سابقهٔ تمدنی کشورمان داشتند، از کشور خارج کرده و با بهای اندکی به موزه داران بزرگ دنیا فروخته‌اند.
- ↑ پادشاه شهر اور وک
جستارهای وابسته[ویرایش]
- شهر سوخته
- تپه یحیی
- شهداد
- تمدن عیلام
- تپه گیان
- تپه حصار
- تپه سیلک
- گوی تپه
- گاه‌شمار تاریخ ایران از غارنشینی تا ظهور هخامنشیان
منابع[ویرایش]
- محمدپناه، بهنام. کهن‌دیار. ISBN 964-8249-34-2
- مستند تمدنی گم شده و به سرقت رفته و مرکز زبان سانسکریتویدیو در یوتیوب
- مجیدزاده [۱]
- «تمدن جیرفت» در دانشنامهٔ ایرانیکا
- Jiroft، Fabuleuse Decouverte en Iran، Dossiers Archeologica ۲۸۷، October ۲۰۰۳.
- Yousef Mazidzadeh، Jiroft earliest oriental civilization (۲۰۰۴).
- O. White Muscarella، Jiroft and “Jiroft-Aratta”: A Review Article of Yousef Madjidzadeh، Jiroft: The Earliest Oriental Civilization، Bulletin of the Asia Institute ۱۵ (۲۰۰۵) ۱۷۳–۱۹۸.
- Andrew Lawler، Ancient Writing or Modern Fakery?، Science ۳ اوت ۲۰۰۷: Vol. 317. no. ۵۸۳۸، pp. ۵۸۸ – ۵۸۹.
- Andrew Lawler، Iranian Dig Opens Window on New Civilization، Science ۲۱ مه ۲۰۰۴: Vol. 304. no. ۵۶۷۴، pp. ۱۰۹۶–۱۰۹۷.
- M.R. Maheri The Early Civilizations Of Kerman (تمدّن‌های نخستین کرمان)، Markaze Kerman Shenasaee (۲۰۰۰)، 1st edition، ISBN 9646487211
- Jiroft and “Jiroft-Aratta” A Review Article of Yousef Madjidzadeh
- Jiroft civilization
- mehrnews.ir: "New studies show Jiroft was ancient trade link"
- chnpress.com: Jiroft Inscription، Oldest Evidence of Written Language
- chnpress.com: New Discoveries in Jiroft May Change History of Civilization
- chnpress.com: Jiroft was an international trade center 5000 years ago
پیوند به بیرون[ویرایش]
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
