لهجه شمال فارس

نقشه پراکندگی گویش ها و لهجه های ایرانی

در شهر آباده، روستاهای اطراف شهرستان آباده و همچنین شهرستانهای اقلید، خرمبید، بوانات در استان فارس و همچنین شهرستان سمیرم در استان اصفهان، به لهجه‌ای خاص از زبان فارسی صحبت می‌کنند. این لهجه از لهجه‌های همسایه مثل لهجه اصفهانی و شهرضایی در شمال، لهجه یزدی در شرق، لهجه شیرازی و لهجه‌های مشابه آن در مرودشت و توابع آن در جنوب و زبان لری در غرب ممتمایز است. اما از تمامی لهجه‌های مناطق اطراف و همچنین از زبان عشایر قشقایی اطراف تاثیر گرفته است.

افعال

خود فعل

بعضی افعال بجای آنکه شکل امروزی آن که در تهران رایج است، از شکل قدیمیتر آن استفاده می‌شود.

گویش معیار	لهجه شمال فارس	نوشتار فونتیک
گرفتن بگیرم	اِسِدن بسونم	/esedæn/ /besunæm/
بلند شدن بلند می‌شوم	وَخیزیدَن وَمی خیزم	/væxizidæn/ /væmixizæm/
تکان خوردن تکان بخورم	لولیدن بلولم	/lʉlidæn/ /belʉlæm/
گذاشتن بگذارم	هِشتن بِلَّم	/ɦeʃtæn/ /bellæm/

صرف فعل

ماضی ساده رفتن

ضمیر	فعل	نوشتار فونتیک	ضمیر	فعل	نوشتار فونتیک
مَـ	رفتم	/mæ ræftæm/	ما	رفتیم	/mä ræftim/
تو	رفتی	/to ræfti/	شُموُ	رفتیک	/ʃɞmɔ ræftɪk/
او	رَف	/u: ræf/	اونا	رفتن	/unä ræftæn/

مضارع اخباری اِسِدَن

ضمیر	فعل	نوشتار فونتیک	ضمیر	فعل	نوشتار فونتیک
مَـ	می سونُم	/mæ misʉnɔm/	ما	می سونیم	/mä misʉnim/
تو	می سونی	/to misʉni:/	شُموُ	می سونیک	/ʃɞmɔ misʉnɪk/
او	می سونه	/u: misʉne:/	اونا	می سونَن	/unä misʉnæn/

اسامی

علامت‌های اسم معرفه

با اضافه کردن "وکه" به اسم

• مداد و که (Medâduke) --> همان مداد
• مرد و که (Marduke)--> همان مرد

این شاخصه علاوه بر این لهجه، در لهجه های استان یزد و در زبان کردی و لهجه فارسی کرمانشاهی مشاهده می شود.

حروف اضافه

در حروف اضافه این لهجه نیز تفاوتهایی با سایر لهجه‌ها وجود دارد. به طور مثال «که» به صورت «خُو» (/xo/) و حرف اضافه «با» به صورت «خود» (/xɔd̪/) گفته می‌شود.