زبان آلبانیایی
زبان آلبانیایی shqip |
||
---|---|---|
تلفظ: | الگو:IPA-sq | |
گویشگاهها: | جنوب اروپا و سرزمینهای آلبانیاییزبان | |
شمار گویشوران: | — | |
خانواده: | — زبان آلبانیایی |
|
کد زبان | ||
ISO 639-1: | هیچ | |
ISO 639-2: | – | |
ISO 639-3: | – | |
یادداشت: این صفحه ممکن است دارای کدهای یونیکد باشد. |
زبان آلبانیایی (به آلبانیایی: Gjuha shqipe، جیوها شچیپه) زبانیاست از خانوادهٔ زبانهای هندواروپایی که نزدیک به ۶ میلیون گویشور دارد. خاستگاه این زبان آلبانی و کوزوو است ولی در دیگر جاهای بالکان که آلبانیزبانان میزیند- چون مقدونیه، مونته نگرو و جنوب صربستان- نیز بدان سخنگفتهمیشود. همچنین گروههای آلبانیایی زبان نیز در یونان، کرانههای جنوب خاوری ایتالیا و سیسیل بدین زبان سخنمیرانند. همچنین کشورهایی که کوچندگانی از بالکان را در خود پذیرفتهاند -مانند کشورهای اسکاندیناوی، آلمان، بریتانیا، استرالیا، آمریکا، ترکیه و... -نیز گویشورانی بدین زبان دارند.
دستهبندی[ویرایش]
در ۱۸۵۴ زبانشناس آلمانی فرانتس بوپ این زبان را از خانوادهٔ زبانهای هندواروپایی شناسایینمود. این زبان در میان زبانهای این خانواده در شاخهای منحصربهفرد جای دارد.
برخی پژوهشگران بر این باورند که این زبانهای از زبانهای ایلیری، داسی و تراکیهای مشتقشدهاست. برخی هم این زبان را از خانوادهٔ زبانهای اسلاوی، بالتیک و یا ژرمنی میدانند.
همسنجی با دیگر زبانهای هندواروپایی[ویرایش]
آلبانیایی | muaj | i ri / e re | nënë | motër | natë | hundë | tre | i zi /e zezë | i kuq / e kuqe | i/ e gjelbër/blertë | i/e verdhë | ujk |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Other زبانهای هندواروپایی | ||||||||||||
سانسکریت | māsa | nava | mātṛ | svasṛ | nakti | nasa | tri | kāla | rudhira | hari | pīta | vṛka |
فارسی | ماه | نو | مادر | خواهر | شب | دماغ | سه | سیاه | سرخ | سبز | زرد | گرگ |
انگلیسی | month | new | mother | sister | night | nose | three | black | red | green | yellow | wolf |
لاتین | mēnsis | novus | māter | soror | nox | nasus | trēs | āter, niger | ruber | viridis | flāvus, gilvus | lupus |
رومانیایی | luna | nou/noi | mamă | soră | noapte | nas | trei | negru | roşu | verde | galben | lup |
فرانسوی | mois | nouveau/neuf | mère | sœur | nuit | nez | trois | noir | rouge | vert | jaune | loup |
ایتالیایی | mese | nuovo | madre/mamma | sorella | notte | naso | tre | nero | rosso | verde | giallo | lupo |
ایرلندی | mí | nua | máthair | deirfiúr | oiche | srón | trí | dubh | dearg | glas, uaine | buí | mac tíre, faolchú |
ویلزی | mis | newydd | mam | chwaer | nos | trwyn | tri | du (/di/) | coch, rhudd | gwyrdd, glas | melyn | blaidd |
لاتویایی | mēnesis | jauns | māte | māsa | nakts | deguns | trīs | melns | sarkans | zaļš | dzeltens | vilks |
یونانی باستان | μήν mēn |
νέος néos |
μήτηρ mētēr |
αδελφή adelphē |
νύξ núx |
ῥίς rhís |
τρεῖς treĩs |
μέλας mélas |
ἐρυθρός eruthrós |
χλωρός khlōrós |
ξανθός xanthós |
λύκος lúkos |
بلغاری | месец mesec |
нов nov |
майка majka |
сестра sestra |
нощ nošt |
нос nos |
три tri |
черен čeren |
червен červen |
зелен zelen |
жълт žălt |
вълк vălk |
صربی | месец mesec |
нов nov |
мајка, матер majka,mater |
сестра sestra |
ноћ noć |
нос nos |
три tri |
црн crn |
црвен crven |
зелен zelen |
жут žut |
вук vuk |
کروات | mjesec | nov | majka | sestra | noć | nos | tri | crn | crven | zelen | žut | vuk |
لیتوانیایی | mėnesis/mėnuo | naujas | mama | sesuo/sesė | naktis | nosis | trys | juoda | raudona | žalia | geltona | vilkas |
سامانهٔ نوشتاری[ویرایش]
از سدهٔ پانزدهم میلادی الفباهای گوناگونی را برای نگارش آلبانیایی به کار بردهاند. برای این کار از حروف ایتالیایی یا یونانی و گاه عربی بهرهگرفتهمیشد. لهجهٔ توسک آلبانیایی را با الفبای یونانی و لهجهٔ چِگ را با الفبای لاتین مینوشتند. هردوی این لهجهها را گاه با الفبای عربی که برای نگارش زبان ترکی عثمانی کاربرد داشت و نیز سیریلیک و برخی خطهای بومی نیز مینوشتند. در ۱۹۰۸ به طور رسمی زبان آلبانیایی برپایهٔ لهجهٔ چِگ استانداردسازی شد و الفبای لاتین نیز با اصلاحاتی جنبهٔ رسمی یافت. پس از جنگ جهانی دوم لهجهٔ توسک لهجهٔ رسمی و عیار آلبانیایی گردید.
منابع[ویرایش]
Wikipedia contributors, "Albanian language," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Albanian_language&oldid=225164651 (accessed July 12, 2008).
|