ارگونومی
ارگونومی (به انگلیسی :Ergonomics) عبارت است از دانش بکار بردن اطلاعات علمی موجود دربارهٔ انسان (و روشهای علمی تولید چنین اطلاعاتی) در طراحی محیط کار. ارگونومی ظرفیتها و توانمندیهای انسان را بررسی میکند و سپس اطلاعات به دست آمده را در طراحی مشاغل، فراوردهها، محیطهای کار و تجهیزات به کار میبندد.[۱] معمولاً از اصطلاحات ارگونومی و عوامل انسانی (Human Factors) به طور مترادف بهره گرفته میشود. هر دو اصطلاح رابطهٔ دوسویهٔ کار و نیازمندیهای شغلی را بازگو و تشریح میکند و هر دو درصدد کاهش فشارهای جسمانی و روانی در محیط کار هستند. آشکارترین اثر مثبت طراحی درست و مناسب مشاغل، تجهیزات و محیط کار، بالارفتن سطح ایمنی، بهداشت، تطبیق کار با کارگر و در نهایت رضایت شغلی و بهبود بهرهوری است.
محتویات
پیشینه[ویرایش]
نخستین بار در سال ۱۸۵۷ میلادی پژوهشگر لهستانی، وویجخ یستشنباوسکی (که در ایران آن را وجیسج جاسترزبوسکی نیز میخوانند) (۱۸۸۲–۱۷۹۹) اصطلاح ارگونومی را در مقالهای با عنوان «پیرامون ارگونومی: علم کار، بر اساس واقعیات به دست آمده از علم طبیعت» به کار برد.[۲][۳]
طی جنگ جهانی دوم گروهی از روانشناسان، مهندسان، مردم شناسان و فیزیولوژیستها گرد هم آمدند تا مسائل طراحی و آموزشی را حل و فصل نمایند. در آن زمان، برای توصیف این نگرش مهندسی انسانی به کار میرفت. همزمان با رشد ارگونومی، انجمنهای حمایت کننده نیز پاگرفته و با گذشت زمان، گسترش یافتهاند.[۴]
اجزای ارگونومی[ویرایش]
ارگونومی سختافزار[ویرایش]
این جزء، عمدتاً به بررسی فیزیکی و کاربرد اطلاعات به دست آمده در طراحی همهٔ سختافزارهایی مربوط است که درمحیط کار، خانه و اوقات فراغت مورد استفاده قرار میگیرد (مثل ابزار، وسایل، میز، صندلی، نشانگرها، کنترل و...).[۵] [[[بیومکانیک]]]
ارگونومی محیطی[ویرایش]
این جزء از ارگونومی با تواناییها و محدودیتهای انسان در برابر عوامل گوناگون محیطی مانند روشنایی، گرما، صدا، ارتعاش و... سروکار دارد. از این جزء در طراحی محیط کار انسان استفاده میشود.[۶]
ارگونومی نرمافزاریاارگونومی شناختی[ویرایش]
این جزء ارگونومی با فعالیتهای مانند پردازش اطلاعات، استدلال، و حل مسائل در ارتباط است و به چگونگی دریافت و پردازش اطلاعات در انسان میپردازد.[۶]
ارگونومی کلان[ویرایش]
تازهترین جزء ارگونومی است و به زیر سامانهها یعنی انسان، ماشین و محیط توجه ویژه دارد.[۷]
برخی مباحث مطرح در ارگونومی[ویرایش]
آنتروپومتری[ویرایش]
از دو واژهٔ یونانی آنتروپوس به معنای انسان و مترین به معنای اندازهگیری و سنجش برگرفته شده است و با اندازهگیری ابعاد و دیگر ویژگیهای جسمانی سروکار دارد.[۸] .
فیزیولوژی کار[ویرایش]
شاخهای از فیزیولوژی انسان است که اعمال و چگونگی کارکرد بافتها و اندامها را به هنگام کار توضیح میدهد.[۹]
فیزیولوژی محیط[ویرایش]
در فیزیولوژی محیط، اثرات شرایط و عوامل محیطی مانند صدا، روشنایی، گرما، سرما و رطوبت بر فیزیولوژی بدن انسان بررسی میشود.[۱۰]
آسیبها و عوارض ناشی از عوامل مکانیکی و ارگونومیکی نامناسب[ویرایش]
آسیبهای ناشی از حرکتهای تکراری
آسیبهای ناحیهای اسکلتی-ماهیچهای
جستارهای وابسته[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- ↑ چوبینه، علیرضا-امیرزاده، فرید، کلیات بهداشت حرفهای، انتشارات دانشگاه علوم پزشکی شیراز، 1387:ص387
- ↑ «The history of ergonomics».
- ↑ چوبینه، علیرضا- امیرزاده، فرید، کلیات بهداشت حرفهای، انتشارات دانشگاه علوم پزشکی شیراز،1387:ص389
- ↑ چوبینه، علیرضا- امیرزاده، فرید، کلیات بهداشت حرفهای،انتشارات دانشگاه علوم پزشکی شیراز،1387:ص389
- ↑ چوبینه، علیرضا- امیرزاده، فرید، کلیات بهداشت حرفهای، انتشارات دانشگاه علوم پزشکی شیراز،1387:ص397
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ چوبینه، علیرضا- امیرزاده، فرید، کلیات بهداشت حرفهای،انتشارات دانشگاه علوم پزشکی شیراز،1387:ص398
- ↑ چوبینه، علیرضا- امیرزاده، فرید، کلیات بهداشت حرفهای،انتشارات دانشگاه علوم پزشکی شیراز،1387:ص399
- ↑ چوبینه، علیرضا- امیرزاده، فرید، کلیات بهداشت حرفهای،انتشارات دانشگاه علوم پزشکی شیراز،1387:ص400
- ↑ چوبینه، علیرضا- امیرزاده، فرید، کلیات بهداشت حرفهای،انتشارات دانشگاه علوم پزشکی شیراز،1387:ص401
- ↑ چوبینه، علیرضا- امیرزاده، فرید، کلیات بهداشت حرفهای،انتشارات دانشگاه علوم پزشکی شیراز،1387:ص403
|
|
|