نمایش مبدأ برای شاهنامه

== منبع و تاریخ سرایش ==
[[پرونده:The Battle between Bahram Chubina and Sava Shah LACMA M.2009.44.1 (1 of 9).jpg|بندانگشتی|چپ|بندانگشتی|نبرد [[بهرام چوبین]] با [[ساوه‌شاه]] در شاهنامهٔ فردوسی که در [[موزه هنر شهرستان لس آنجلس]] نگه‌داری می‌شود.]]

فردوسی نخستین کسی نبود که به آفرینش رزم‌نامهٔ ملی ایران دست‌زد. پیش از او [[مسعودی مروزی]] بخشی از ''شاهنامه'' را به نظم سروده‌بود.<ref>{{پک|راوندی|۱۳۷۴|ک=تاریخ اجتماعی ایران|ص=۱۳۱–۱۳۳}}</ref> او ''شاهنامهٔ'' خود را در بحر هزج سروده‌بود که این بحر بر پایهٔ چارچوب وزن بحر عربی رجز ساخته شده‌بود. از ''شاهنامهٔ'' مسعودی تنها سه بیت به‌جا مانده است.<ref>{{پک|Blois|1998|ف=EPICS|ک=Iranica|زبان=en}}</ref> دقیقی نیز پیش از فردوسی به‌نظم‌درآوردن داستان‌های ملی ایران را آغاز کرد، اما کار او ناتمام ماند تا این‌که فردوسی آن را به پایان رساند.<ref>{{پک|فرای|۱۳۹۴|ف=سامانیان|ک=تاریخ ایران|ص=۱۳۴–۱۳۵}}</ref>

به‌گمان فراوان، فردوسی در سرودن ''شاهنامه'' تنها از یک منبع تدوین‌شده بهره برده و آن، [[شاهنامهٔ ابومنصوری|''شاهنامهٔ'' ابومنصوری]] بوده است. آغاز سرایش ''شاهنامه'' پیرامون ۳۶۷ ه‍.ق بوده است. پیش از آن، داستان «بیژن و منیژه» را سروده‌بود که با به‌شمار آوردن این سال‌ها، او ۳۵ سال از عمر خویش را بر سر سرایش ''شاهنامه'' گذاشته است.<ref>{{پک|خالقی مطلق|۱۳۹۱|ف=شاهنامهٔ فردوسی|ک=دانشنامهٔ زبان و ادب فارسی|ص=۱۳۴}}</ref> او سرانجام ویرایش نخست ''شاهنامه'' را در سال ۳۸۴ ه‍. ق، سه سال پیش از برتخت‌نشستن محمود، به‌پایان بُرد.<ref>{{پک|Khaleghi-Motlagh|1999|ف=FERDOWSI i. Life|ک=Iranica|زبان=en}}</ref><ref>{{پک|خالقی مطلق|۱۳۹۱|ف=فردوسی|ک=دانشنامهٔ زبان|ص=۸۱۷–۸۱۸|رف=فردوسی}}</ref> و ویرایش دوم کتاب را نیز در ۱۹ اسفند (سر آمد کنون قصه یزدگرد / به ماه سپندارمذ روز اِرد) سال ۴۰۰ ه‍.ق برابر با ۸ مارس ۱۰۱۰ م<ref group="یادداشت">چرایی اختلاف تاریخ‌های یادشده با گاه‌شماری‌های امروزی، تغییر گاه‌شماری‌های گوناگون رسمی در دنیاست. چنان‌که [[گاه‌شماری میلادی]] کنونی یا همان گریگوری، از سال ۱۵۸۲ م پذیرفته شد. برای آگاهی بیشتر در این‌باره به کتاب ''تقویم تطبیقی: حیات نبوی'' نوشتهٔ [[ایرج ملک‌پور]] بنگرید.</ref> در هفتاد و یک سالگی به‌انجام رساند:<ref>{{پک|Khaleghi-Motlagh|1999|ف=FERDOWSI i. Life|ک=Iranica|زبان=en}}</ref><ref>{{پک|خالقی مطلق|۱۳۹۱|ف=فردوسی|ک=دانشنامهٔ زبان|ص=۸۱۹|رف=فردوسی}}</ref><ref>{{پک|فردوسی|۱۳۸۶|ک=شاهنامه|ج=۸|ص=۴۸۷–۴۸۸}}</ref>
<!--ابر-->{{شعر}}
{{ب|چو سال اندر آمد به هفتاد و یک|همی زیر بیت اندر آرم فلک!}}
{{ب|تن شاه‌محمودآباد باد!|سرش سبز و جان و دلش شاد باد!}}
{{ب|چُنانش ستایم که تا در جهان|سخن باشد از آشکار و نهان،}}
{{ب|مرا از بزرگان ستایش بود!|ستایش وُرا در فزایش بود!}}
{{ب|که جاوید باد آن خردمندمرد|همیشه به کام دلش کارکرد!}}
{{ب|همش رای و هم دانش و هم نسب|چراغ عجم، آفتاب عرب!}}
{{ب|سرآمد کنون قصّهٔ یزدگرد|به ماه سپندارمذ روز اِرد،}}
{{ب|ز هجرت شده پنج هشتاد بار|به نام جهان‌داور کردگار!}}
{{پایان شعر}}<!--/ابر-->