آزرمیدخت
| آزرمیدخت | |
|---|---|
| شاهنشاه ساسانی | |
سکه آذرمیدخت با تصویر پدرش
|
|
| دوران | سی و دومین (؟ - ۶۳۱ میلادی) |
| پیش از | پوراندخت |
| پس از | فرآیین |
| پدر | خسرو پرویز |
| دین | مزدیسنا |
آذرمیدخت، (به پارسی آذرمی دخت، ارزمی دخت، ارزمین دخت، آذرومی دخت)؛ ملکهٔ ساسانی بود که به گزارش طبری در سال ۶۳۰ پ. م چند ماه بر اریکه پادشاهی نشست. وی خواهر ملکه بوران (پادشاهی ۶۳۰ یا ۶۳۱ پ. م) و دختر خسرو پرویز بود. نام آذرمی دخت به معنی «دختر شخص محترم» می‌باشد که اشاره به پدرش خسرو دوم دارد. در دوران پر آشوب پایانی ساسانی، آگاهی اندکی از این ملکه داریم، با این همه سکه‌های بر جای مانده از آذرمی دخت گواه پادشاهی وی می‌باشد.[۱]
آذرمیدخت در شاهنامه[ویرایش]
پس از مرگ خسروپرویز کشور دچار بحران و اغتشاشات داخلی شدید گشت و زمامدارای سلاطین به کوتاهترین مدت رسید بطوریکه در طول یک سال چندین شاه و ملکه عوض گشته یکی پس از دیگر روی کار آمد. ویژگی دوران پس از خسروپرویز حکومت دختران اوست که احتمالاً بعنوان ملکه جلوس و سکه زدند. آذرمیدخت پس ار دوران کوتاه خواهرش پوراندخت بر سریر سلطنت نشست:
| یکی دخت دیگر بد آزرم نام | ز تاج بزرگان رسیده به کام | |
| بیامد به تخت کیان بر نشست | گرفت این جهانِ جهان را به دست | |
| همی بود بر تخت بر چار ماه | به پنجم شکست اندر آمد به گاه | |
| از آزرم گیتی بی آزرم گشت | پی اختر رفتنش نرم گشت [۲] |
ملک ایرج مشیری سکه‌ای از این ملکه را به دست آورده و انتشار داده است. این سکه در سال یکم پادشاهی آذرمی دخت و در ضرابخانه‌ای که wyhc خوانده شده ضرب شده است. گویا "WYHC" نشان ضرابخانهٔ شهر "وه-از-آمید کواد=)ارجان" بوده باشد. بر روی این سکه نیم تنه مردی دیده می‌شود. مشیری درباره وجود این نگاره بر سکه آذرمی دخت می‌گوید که این پیکره به احتمال نگارهٔ فرخ هرمزد است که در آرزوی به چنگ آوردن قدرت بود و سرانجام با نام هرمزد ششم به پادشاهی رسید. وی همزمان با آذرمی دخت، اندک زمانی بیش از یک سال بر اریکه شاهی بود. هیچ سکه‌ای از هرمزد ششم در سال یکم پادشاهی اش ضرب نشده و تنها سکه‌های موجود، در سال دوم و سوم پادشاهی وی تاریخ گذاری شده‌اند. دو سکهٔ دیگر از آذرمی دخت در پاریس در کتابخانه ملی فرانسه نگهداری می‌شوند. م. فروغی هم سکه‌ای از وی در دست داشته است. بر روی این سکه‌ها، نشان ضرابخانه WYHC دیده می‌شود.[۱]
در گزارش‌های اسلامی درازای پادشاهی آذرمی دخت به گونه‌های متفاوت، شش ماه آمده است. طبری گزارش می‌دهد که فرخ هرمزد سپهبد خراسان، آذرمی دخت را به همسری خویش خواند. ملکه از نپذیرفتن درخواست فرخ هرمزد اندیشناک بود، او را به کاخ خویش فراخواند و فرمان داد تا او را بکشند. رستم فرزند فرخ هرمزد، به کین پدر تیسفون را گشود، ملکه را از تخت پادشاهی به زیر کشید و فرمان داد تا او را کور کنند و به قتل برسانند.[۱]
گزارش‌های اسلامی آذرمی دخت را بانویی خردمند و بسیار زیبا خوانده‌اند. در کتاب صور ملوک بنی ساسان، وی اینگونه نشان داده شده است: «نشسته بر سریر، پیراهن گلدوزی شده سرخ و شلوار آسمان گون به تن، در دست راست تبرزین و در دست چپ شمشیری گرفته که بر آن تکیه زده است. پی افکنی آتشکده‌ای در آبخاز و دژی در اسدآباد به وی نسبت داده شده است. به آذرمی دخت لقب «عادل» داده بودند. شاهنامه که وی را آذرم دخت خوانده و خطبه بر تخت‌نشینی و رخدادهای دوره پادشاهی وی را گزارش کرده، می‌گوید که وی در ماه پنجم پادشاهی اش تاج و تخت را از دست داده است. چگونگی مرگ وی در گزارش شاهنامه روشن نیست. گزارش‌های مسیحی هم که در پی این خواهند آمد، پادشاهی وی را گزارش داده‌اند و نام این ملکه را به گونه‌های مختلف یاد کرده‌اند.[۱]
پانویس[ویرایش]
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ GIGNOUX، ĀZARMĪGDUXT، 190.
- ↑ شاهنامه. جلد نهم. پادشاهی آرزم،فرخزاد خسرو پنجم، یزدگرد سوم ص ۷۲۷
منابع[ویرایش]
- GIGNOUX, Ph. “ĀZARMĪGDUXT”. In Encyclopædia Iranica. vol. III. 1989. 190. Retrieved ۲/۱۸/۲۰۱۴.
- حسین، الهی قمشه‌ای. شاهنامه فردوسی. ترجمهٔ ناهید فرشادمهر. تهران: نشر محمد، ۱۳۸۶. شابک ۹۶۴-۵۵۶۶-۳۵-۵.
| پادشاه پیشین: پیروز دوم |
آزرمیدخت شاهنشاه ایران ۶۳۱ - ۶۳۱ میلادی |
جانشین: هرمز ششم(هرمز پنجم) |
پیوند به بیرون[ویرایش]
| شخصیت شاهنامه | |
| {{{نام}}} |
|---|
|
||||||||||
 |
این یک مقالهٔ خرد پیرامون تاریخ است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |
