اسفند

برای دیگر کاربردها، اسفند (ابهام‌زدایی) را ببینید.

اسفند یا اسپند (در زبان فارسی افغانستان: حوت)، در زبان پشتو کب (به پشتو: کب) و در زبان کردی ره‌شه‌مه‌ (به کردی: رەشەمە)، دوازدهمین و آخرین ماه سال خورشیدی است. اسفند سومین و آخرین ماه فصل زمستان است. این ماه در سال‌های عادی ۲۹ روز و در سال‌های کبیسه ۳۰ روز دارد. این ماه از روز ۳۳۷م سال شروع می‌شود و در روز آخر سال (در سال‌های عادی روز ۳۶۵م و در سال‌های کبیسه روز ۳۶۶م) پایان می‌یابد.

برج فلکی اسپندماه برج حوت (ماهی) است که دوازدهمین برج فلکی از دایرةالبروج است. نماد برج اسپند، دوماهی (در انگلیسی Pisces) نامیده می‌شود. عنصر این برج آب است.

در گاه‌شماری رسمی ایران نام این ماه از نام ماه دوازدهم گاه‌شماری اوستایی نو برگرفته شده‌است. در گاه‌شماری [زرتشتی] پنجمین روز هر برج نیز اسپند نام دارد و دراسپندروز از اسپندماه، جشن سپندارمذگان برگزار می‌شود. ایزد این ماه امشاسپندسپندارمذ است.

سپندارمذ در اساطیر اوستایی و باورهای زرتشتی یکی از امشاسپندان و ایزدبانوی زنان و زمین و نگهبان و پاسدار زایش و باروری است و نماد فروتنی، پرستش و فرمانبرداری به شمار می‌رود.

واژه‌شناسی

این واژه در اوستایی «سْپِنْتَه آرمَئیتی»(Spenta-Ârmaiti) می‌باشد و نام چهارمین امشاسپند است، از دو بخش «سپنته»(Spenta) یا «سپند» به معنای پاک و مقدس و «آرمئیتی»(Ârmaiti) به معنای فروتنی و بردباری تشکیل شده است و در کل به معنای فروتنیِ پاک و مقدس است. این واژه در پهلوی «سپندارمت»(SpandÂrmat) و در فارسی «اسپندارمزد» و «سپندارمزد» و «اسپند» و «اسفند» شده است.

خیام در رساله‌ای موسوم به نوروزنامه که جزو رسایل منسوب به اوست، دربارهٔ این نام می‌نویسد:

«بدان جهت این ماه را اسفندارمذ نامیده‌اند که اسفند به زبان پهلوی به معنی میوه است، یعنی اندر این ماه، شکوفه‌های میوه‌ها و گیاهان به روییدن و آماده شدن برای رُستن آماده شوند و اندر این ماه، آفتاب، اندر برج حوت باشد.»

رویدادها

• ۱۳۸۸ - فرمانده نیروی انتظامی تهران بزرگ در جریان اعتراضات مردمی جنبش سبز از کار برکنار شد.
• ۱۳۸۹ - ادامه اعتراضات جنبش سبز در ۱ اسفند ۱۳۸۹.
• ۱۲۸۹ - با تنظیم تاریخ رسمی کشور بر اساس گاه‌شماری هجری شمسی، استفاده از تقویم هجری قمری ممنوع شد.
• ۱۸۲۸ - امضای عهدنامه ترکمنچای بین ایران و روسیه.
• ۱۹۲۱ - با کودتای رضاخان تهران به اشغال قوای قزاق درآمد، سید ضیاءالدین طباطبایی نخست وزیر و رضا خان وزیر جنگ و فرمانده کل قوا شد. (۱۲۹۹ شمسی)
• ۱۹۵۸ - با اتحاد مصر و سوریه، جمهوری متحد عربی پایه‌گذاری شد.
• ۱۹۸۴ - جنگ ایران و عراق: آغاز عملیات خیبر در شرق دجله و شمال بصره. (۱۳۶۲ جلالی)
• ۱۳۸۸ - دستگیری عبدالمالک ریگی
• ۱۳۸۸ - ثبت جهانی نوروز در مجمع عمومی سازمان ملل
• ۱۸۴۸ - قیام مردم فرانسه بر علیه پادشاه لویی فیلیپ و برکناری او.
• ۱۹۱۸ - اعلام استقلال کشور استونی از جماهیر شوروی.
• ۱۹۴۹ - امضای قرارداد آتش‌بس میان اسرائیل و مصر.
• ۷۴۷ (پیش از میلاد) - نبونصر پادشاهی جدید را در بابل بنا نهاد.
• ۱۹۶۳ - محمد رضا شاه پهلوی به زنان که نیمی از جمعیت ایران هستند حق رای و حق انتخاب شدن در مجلس را می‌دهد.
• ۱۹۶۶ - ایران – جمعیت ایران ۲۴٬۸۷۲٬۰۰۰ میلیون نفر است که ۹٬۳ میلیون شهرنشین و ۱۵٬۵ میلیون نفر روستا نشین هستند.
• ۱۹۷۶ - داکار – شهبانو از سنگال دیدن می‌کند. نخستین سنگ بنای یک پالایشگاه نهاده می‌شود.
• ۱۳۶۳ - تأسیس سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)
• ۱۳۳۱ ‐ توطئه کشتن محمد مصدق نخست‌وزیر ایران
• ۱۸۱۳ - امضای پیمان اتحاد سیاسی، نظامی میان روسیه و پادشاهی پروس بر علیه ناپلئون بناپارت.
• ۹۴۴ - شهر ریو دوژانیرو ایجاد شد.
• ۱۱۶۹ - اوهایو به عنوان هفدهمین ایالت آمریکا، ثبت شد.
• ۱۱۹۴ - ناپلئون از تبعید گاه خود، جزیره البا، به فرانسه گریخت.
• ۱۳۱۷ - محمدرضا پهلوی برای ازدواج با فوزیه، خواهر ملک فاروق پادشاه مصر، به این کشور سفر کرد.
• ۱۳۱۸ - برای انجام سرشماری در شهر تهران، مردم شهر از خروج از خانه‌ها منع شدند. جمعیت تهران بر طبق این سرشماری ۵۴۰ هزار نفر اعلام شد.
• ۱۳۸۸ - ماهنامه ایراندخت و نشریه سینا لغو امتیاز و روزنامه اعتماد توقیف شد.
• ۱۳۸۹ - تظاهرات مردم ایران در شهرهای مختلف در داخل و خارج از کشور برای آزادسازی رهبران جنبش سبز، میرحسین موسوی و مهدی کروبی؛ این تظاهرات توسط پلیس و نیروهای لباس شخصی حکومت به خشونت کشیده شد و تعدادی از شهروندان نیز بازداشت شدند که به دلیل کمبود جا در زندان‌های حکومت آن‌ها را به پادگان‌های نظامی منتقل کردند در این تظاهرات کسی کشته نشد.
• ۱۷۹۲ - تصرف شهر رم توسط سربازان فرانسوی.
• ۱۳۲۱ - شیوع بیماری تیفوس در تهران به دلیل وخامت وضع زندگی مردم هنگام اشغال نظامی ایران در جنگ جهانی اول
• ۱۳۸۸ - بازداشت جعفر پناهی.
• ۱۳۸۸ - محمد ولیان فعال دانشجویی دانشگاه دامغان به اعدام محکوم شد.
• ۱۳۸۸ - توقیف هفته نامه ایراندخت
• ۱۹۵۹ - تهران - به آگاهی مسکو رساند پاراگراف ششم قرارداد ۱۹۲۱ که بر اساس آن نیروهای شوروی می‌توانند در شرایط ویژه‌ای وارد خاک ایران شوند دیگر اعتبار ندارد.
• ۲۰۰۹ - برگزاری اجلاس شرم‌الشیخ در جهت کمک به آسیب‌دیدگان جنگ غزه در مصر.
• ۱۳۲۴ - دکتر محمد مصدق، نمایندهٔ تهران در مجلس شورای ملی، شدیداً به شوروی که حاضر به خارج ساختن نیروهایش از ایران نمی‌شد، اعتراض کرد.
• ۱۳۲۹ - اجتماعات مردم تهران برای ملی‌شدن صنعت نفت و لغو قرارداد نفت با انگلستان، گسترش یافت.
• ۱۸۴۵ - پذیرش فلوریدا به عنوان ۲۷مین ایالت آمریکا.
• ۱۸۵۷ - دومین جنگ تریاک و اعلان جنگ فرانسه و بریتانیا علیه چین.
• ۱۸۷۵ - نخستین اجرای اپرای کارمن اثر ژرژ بیزه در اپرا-کمیک پاریس.
• ۱۸۷۸ - بازیابی استقلال بلغارستان از امپراتوری عثمانی بر پایهٔ پیمان سن استفانو.
• ۱۹۲۳ - انتشار اولین شمارهٔ مجله تایم.
• ۱۹۳۱ - انتخاب رسمی سرود پرچم پرستاره به عنوان سرود ملی ایالات متحده آمریکا.
• ۱۹۳۸ - کشف نفت در عربستان سعودی.
• ۱۹۵۸ - انتخاب نوری السعید به نخست‌وزیری عراق برای چهاردهمین بار.
• ۱۹۶۱ - به پادشاهی رسیدن حسن دوم در مراکش.
• ۱۳۶۳ - انجام سومین عملیات هوایی عراق برای نابودی نیروگاه اتمی بوشهر.
• ۱۳۵۷ ‐ تأسیس کمیته امداد امام خمینی به دستور سید روح‌الله خمینی.
• ۱۹۷۵ - قرارداد صلح الجزایر بین ایران و عراق امضا می‌شود. معاهده ۱۹۷۵ الجزایر قراردادی میان کشورهای ایران و عراق است که خط مرزی ایران و عراق را تعیین می‌کند. شاه و صدام حسین بر سر خط مرزی جنوب دو کشور به توافق می‌رسند. از این پس خط تالوگ دهانه دجله را بین دو کشور تقسیم خواهد نمود. این خط از ژرف‌ترین نقطه اروندرود می‌گذرد
• ۱۹۶۴- تهران - حسنعلی منصور نخست وزیر می‌شود.
• ۱۶۱۸ - یوهانس کپلر قانون سوم حرکت سیاره‌ها را کشف کرد.
• ۱۹۱۱ - روز جهانی زن را کلارا زتکین در کپنهاگ اعلام می‌کند.
• ۵۵۱ - ساخت تالار جدیدی در کاخ سلطنتی تیسفون که به نام طاق کسرا شهرت یافت، به پایان رسید.
• ۱۲۹۶ - گروهی از مردم تهران در میدان توپخانه اجتماع کردند و بر ضد انگستان و موافقتامهٔ تقسیم ایران شعار دادند.
• ۱۳۸۷ - نایب قهرمانی تیم کشتی آزاد ایران در مسابقات جام جهانی کشتی تهران با شسکت مقابل تیم کشتی آذربایجان.
• ۱۱۱۴ - قراردادی بین نادر شاه و کشور روسیه در نزدیکی شهر گنجه امضاشد، و عقب‌نشینی نیروهای روسیه از باکو رخ‌داد.
• ۱۱۸۳ - مراسم رسمی قرارداد خرید لوئیزیانا در سنت‌لوئیس جهت انتقال مالکیت اراضی از فرانسه به آمریکا برگزارشد.
• ۱۱۹۳ - ارتش ناپلئون بناپارت در نبرد لائون شکست‌خورد.
• ۱۲۵۵ - الکساندر گراهام بل اولین مکالمه تلفنی را با گفتن جمله «آقای واتسن بیایید اینجا، می‌خواهم شما را ببینم» با موفقیت انجام‌داد.
• ۱۳۰۱ - ماهاتما گاندی به جرم برهم زدن امنیت در هند دستگیر و به ۶ سال زندان محکوم‌شد، ولی پس از دو سال برای انجام جراحی آپاندیسیت آزادشد.
• ۱۳۱۲ - زمین‌لرزهای در لانگ بیچ کالیفرنیا ۱۱۵ کشته و ۴۰ میلیون دلار خسارت برجای‌گذاشت.
• ۱۳۲۴ - نیروی هوایی ارتش آمریکا شهر توکیو را با بمب آتش‌زا بمباران کرد که بر اثر آن بیش از یکصدهزار نفر که اغلب آنها غیرنظامی بودند کشته‌شدند.
• ۱۳۳۱ - فولخنثیو باتیستا ثالدیوار با انجام یک کودتای موفقیت‌آمیز خود را رئیس‌جمهور کوبا نامید.
• ۱۳۵۶ - ستاره‌شناسان، حلقه‌های اورانوس را کشف‌کردند.
• ۱۷۳۵ - عقد قراردادی بین نادر شاه و کشور روسیه در نزدیکی شهر گنجه، و عقب‌نشینی نیروهای روسیه از باکو
• ۱۸۰۴ - برگزاری مراسم رسمی قرارداد خرید لوئیزیانا در سنت‌لوئیس جهت انتقال مالکیت اراضی از فرانسه به آمریکا
• ۱۸۱۴ - شکست ارتش ناپلئون بناپارت در نبرد لائون
• ۱۸۷۶ - الکساندر گراهام بل اولین مکالمه تلفنی را با گفتن جمله «آقای واتسن بیایید اینجا، می‌خواهم شما را ببینم» با موفقیت انجام‌داد
• ۱۹۲۲ - ماهاتما گاندی به جرم برهم زدن امنیت در هند دستگیر و به ۶ سال زندان محکوم‌شد، ولی پس از دو سال برای انجام جراحی آپاندیسیت آزادشد
• ۱۹۳۳ - زمین‌لرزهای در لانگ بیچ کالیفرنیا ۱۱۵ کشته و ۴۰ میلیون دلار خسارت برجای‌گذاشت
• ۱۹۴۵ - نیروی هوایی ارتش آمریکا شهر توکیو را با بمب آتش‌زا بمباران کرد که بر اثر آن بیش از یکصدهزار نفر که اغلب آنها غیرنظامی بودند کشته‌شدند
• ۱۹۵۲ - فولخنثیو باتیستا ثالدیوار با انجام یک کودتای موفقیت‌آمیز خود را رئیس‌جمهور کوبا نامید
• ۱۹۷۷ - ستاره‌شناسان حلقه‌های اورانوس را کشف‌کردند
• ۱۲۹۰ - انتشار روزنامه بخارای شریف نخستین روزنامهٔ فارسی آسیای میانه در بخارا.
• ۱۳۷۹ - ثبت سد کریت در فهرست آثار باستانی ایران.
• ۱۳۷۹ - تخریب تندیس‌های بودا در بامیان توسط رژیم طالبان در افغانستان
• ۵۱۵ (پیش از میلاد) - ساخت نیایشگاه اورشلیم به پایان رسید.
• ۱۲۹۲ - قانون‌گذاران استرالیا، به طور رسمی، نام پایتخت آینده خود را کانبرا گذاشتند.
• ۱۲۹۷ - شهر مسکو، بار دیگر به عنوان پایتخت کشور روسیه، معرفی شد.
• ۱۳۰۹ - ماهاتما گاندی، راه‌پیمایی ۲۰۰ مایلی‌ای، معرف به راه‌پیمایی نمک را، در اعتراض به حق انحصاری انگلستان در تصفیه و فروش نمک، رهبری کرد.
• ۱۳۴۵ - محمد سوهارتو، در کودتایی، با محاصره و دستگیری احمد سوکارنو، رئیس‌جمهور جدید اندونزی شد.
• ۱۳۴۷ - کشور موریس استقلال خود را بدست آورد.
• ۱۳۷۳ - کلیسای انگلیس، برای اولین بار زنی را به عنوان کشیش تعیین کرد.
• ۱۳۷۸ - سه عضو دیگر پیمان ورشو، یعنی کشورهای جمهوری چک، مجارستان و لهستان، به سازمان ناتو پیوستند.
• ۱۳۸۲ - زوران جینجیچ، نخست وزیر صربستان، در شهر بلگراد ترور شد.

مناسبت‌ها

• ۱ - جشن اسفندی / جشن آبسالان
• ۵ - جشن اسفندگان، گرامیداشت زمین و بانوان
• ۵ - روز بزرگداشت خواجه نصیرالدین طوسی، روز مهندسی
• ۶- روز جهانی وکیل
• ۱۵ - روز درختکاری
• ۱۹ - جشن نوروز رودها
• ۲۰ - جشن گلدان
• ۲۹ - جشن پایان زمستان
• ۲۹ - زادروز زرتشت
• ۲۹ - ملی شدن صنعت نفت
• چارشنبه‌سوری (چهارشنبهٔ آخر سال)
• روزجهانی عدالت اجتماعی.
• جشن اسپندگان،اسفندگان یا جشن سپندارمذگان (روز بزرگداشت زن و زمین)
• روز بزرگداشت خواجه نصیرالدین طوسی
• روز درختکاری
• روز بزرگداشت سید جمال الدین اسدآبادی
• ایالات متحده - روز تشکیل پیش‌آهنگی دختران.
• چین و تایوان - روز درختکاری.
• جهان - روز جهانی مبارزه با سانسور، در فضای مجازی.
• موریس - روز ملی.

نامگذاری‌ها

• روز مهندسی در ایران
• روز احسان و نیکوکاری.
• روز ملی حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان
• روز امور تربیتی و تربیت اسلامی

زادروزها

خورشیدی

• ۸۹۲ - شاه تهماسب یکم در روستای شهاباد اصفهان.
• ۱۲۵۶ - رضا شاه
• ۱۳۰۱ - مرتضی حنانه، (۱۳۰۱ - ۱۳۶۸) موسیقی‌دان و آهنگ‌ساز ایرانی.
• ۱۳۰۳ - امیرحسین آریان‌پور، نویسنده، فرهنگ‌نویس، مترجم. (درگذشت ۸ مرداد ۱۳۸۰)
• ۱۳۰۵ - سیاوش کسرایی، شاعر ایرانی
• ۱۳۰۸ - بیژن ترقی، شاعر و ترانه‌سرای ایرانی.
• ۱۳۱۲ - یوری گاگارین نخستین فضانورد جهان
• ۱۳۱۶ - بهروز وثوقی، بازیگر ایرانی پر سابقه و سرشناس سینما و تئاتر ایرانی.
• ۱۳۱۸ - بهمن رجبی، نوازنده تنبک و مؤلف موسیقی ایرانی.
• ۱۳۲۰ - میرحسین موسوی، سیاست‌مدار، نقاش و معمار ایرانی
• ۱۳۲۶ - مجید انتظامی، آهنگ‌ساز و نوازنده ابوا ایرانی.
• ۱۳۳۵ - محمد خردادیان
• ۱۳۴۹ - حسن محمودی؛ روزنامه‌نگار و منتقد ادبی ایرانی.
• ۱۳۶۷ - عالیه صبور دکترای متالورژی و جوان‌ترین استاد دانشگاه در جهان.

گاهشماری میلادی

• ۱۴۰۳ - شارل هفتم، پادشاه فرانسه (م. ۱۴۶۱)
• ۱۵۳۷ - لونگ‌چینگ، دوازدهمین امپراتور سلسله مینگ در چین
• ۱۵۵۲ - لوئیز واز کاموئنس شاعر پرتقالی.
• ۱۶۷۸ - آنتونیو لوچو ویوالدی نوازنده چیره‌دست ویولون و آهنگساز شهیر موسیقی دوره باروک اهل ونیز
• ۱۶۸۸ - «پوپ» شاعر و فیلسوف برجسته انگلیسی.
• ۱۷۱۵ - کلود آدرین هلوسیوس فیلسوف و ادیب فرانسوی.
• ۱۷۳۲ - جورج واشنگتن از رهبران انقلاب آمریکا و اولین رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا
• ۱۷۴۸ - جان پلی‌فیر، فیزیک‌دان و ریاضی‌دان اسکاتلندی
• ۱۷۵۰ - فرانسوا مارکی دوبارتلمی سیاست‌مدار، محقق و مورخ فرانسوی.
• ۱۸۰۲ - ویکتور هوگو رمان‌نویس، شاعر و هنرمند فرانسوی.
• ۱۸۲۴ - بدریش اسمتانا آهنگساز و موسیقیدان اهل چک
• ۱۸۴۱ - پیر آگوست رنوار نقاش امپرسیونیست فرانسوی.
• ۱۸۷۹ - اوتو هان دانشمند آلمانی برنده جایزه نوبل.
• ۱۸۸۳ - کارل یاسپرس، فیلسوف اگزیستانسیالیست آلمانی.
• ۱۸۹۳ - آندرس سگوبیا، گیتاریست اسپانیایی.
• ۱۹۰۲ - انسل آدامز عکاس آمریکایی.
• ۱۹۲۵ - رابرت آلتمن فیلمساز آمریکایی.
• ۱۹۲۷ - سیدنی پوآتیه بازیگر و کارگردان باهامایی-آمریکایی.
• ۱۹۴۳- بابی فیشر، شطرنج‌باز آمریکایی و قهرمان سابق جهان
• ۱۹۴۳ - مایک لی فیلم‌ساز و کارگردان انگلیسی تئاتر.
• ۱۹۴۶ - آلن ریکمن، هنرپیشه انگلیسی
• ۱۹۵۱ - گوردن براون، پنجاه و دومین نخست وزیر بریتانیا.
• ۱۹۶۳ - فرحناز پهلوی؛ سومین فرزند محمدرضا شاه پهلوی
• ۱۹۷۰ - لیبی تنر بازیگر استرالیایی.
• ۱۹۷۱ - شون آستین بازیگر ٫کارگردان آمریکایی.
• ۱۹۹۴ _ جاستین بیبر خواننده و سرگرمی‌ساز کانادایی
• ۱۸۳۹ - جمشیدجی تاتا، از پیشگامان صنعت مدرن هند و ملقب به «پدر صنعت هند»
• ۱۸۴۷ - الکساندر گراهام بل، مبتکر و دانشمند بریتانیایی و مخترع تلفن
• ۱۸۷۰ – روزا لوکزامبورگ (به لهستانی: Róża Luksemburg) ‏ (۱۸۷۰ – ۱۹۱۹) انقلابی و لیدر سوسیالیست و کمونیست آلمانی و لهستانی‌تبار.
• ۱۸۹۵ - موشه فینشتاین، فیلسوف و خاخام یهودی ارتدکس
• ۱۹۰۰ - لوئیس بونوئل، ‏ (۱۹۰۰-۱۹۸۳) فیلمسازاسپانیایی
• ۱۹۶۳ - دونالد برازول، خواننده
• ۱۹۲۲، پیر پائولو پازولینی شاعر، کارگردان، نویسندهٔ معاصر ایتالیایی
• ۱۹۲۷ - آریل شارون سیاست‌مدار اسرائیلی.
• ۱۹۴۳ - جورج هریسون گیتاریست، خواننده انگلیسی.
• ۱۹۴۹ - امین معلوف نویسنده فرانسوی لبنانی‌تبار.
• ۱۹۵۰ - هلن کلارک نخست وزیر پیشین نیوزلند.
• ۱۹۵۸ - میشل ولبک نویسنده فرانسوی.
• ۱۹۳۲ - الیزابت تیلور بازیگر آمریکایی
• ۱۹۱۶ - پل ریچارد هالموس، ریاضیدان مجاری-آمریکایی
• ۱۹۲۲ - دیوید گرینگلاس، جاسوس آمریکایی
• ۱۹۳۸ - برونو بوزتو، انیماتور و کارگردان انیمیشن ایتالیایی
• ۱۹۴۹ - بانی دانبار، فضانورد زن آمریکایی
• ۱۹۸۲ - جسیکا بیل، مدل و بازیگر آمریکایی
• ۱۹۶۰ - آنتونی رابینز، نویسنده و سخنران آمریکایی.
• ۱۹۳۴- یوری گاگارین، نخستین فضانورد جهان

درگذشت‌ها

• ۴۴۹۳ میترای آریایی (۵۲۹ قبل از میلاد ) ‐ کوروش بزرگ هخامنش، شاهانشاه بزرگ ایران
• ۱۹۹۹ - جین سیسکل منتقد آمریکایی سینما.
• ۱۶۷۷ - باروخ اسپینوزا، فیلسوف هلندی.
• ۱۹۸۴ - میخائیل شولوخف، نویسنده روس و برنده جایزه ادبی نوبل
• ۱۲۳۵ - نیکلای ایوانویچ لباچفسکی، ریاضی‌دان روس
• ۱۹۴۵ - آلکسیی نیکالایویچ تالستوی، (به روسی: Алексей Николаевич Толстой)شاعر و رماننویسروس
• ۲۰۰۴ - ویجای آناند، کارگردان هندی
• ۲۰۰۴ - کارل اندرسون، خواننده آمریکایی
• ۱۸۵۶ - نیکلای ایوانویچ لباچفسکی ریاضی‌دان روس.
• ۲۰۰۱ - کلود شانون ریاضی‌دان آمریکایی و پدر نظریه اطلاعات.
• ۱۳۷۷ - ابوالحسن ابتهاج بانکدار و از رؤسای سازمان برنامه
• ۱۳۳۴ - علی اکبر دهخدا، (۱۲۵۷ - ۱۳۳۴) نویسنده و پژوهشگر ایرانی.
• ۱۳۵۲ - حسین تهرانی، (۱۲۹۰ - ۱۳۵۲) نوازنده تنبک ایرانی.
• ۱۳۷۱ - هاشم آملی، (۱۲۷۸ - ۱۳۷۱) مرجع تقلید ایرانی.
• ۱۳۸۹ - عباس امیری، (۱۳۲۹ - ۱۳۸۹) بازیگر سینما و تلویزیون ایرانی
• ۱۳۸۸ - فرمان بهبود، نوازنده و مدرس پیانو.
• ۱۹۹۸ - آلیس ریوا، نویسنده سوئیسی و فمنیست
• ۱۳۰۸ ‐ احمدشاه قاجار، آخرین شاه سلسله قاجار (زاده ۱۲۷۶)
• ۱۳۸۹ - مهری ودادیان، بازیگر سینما و تلویزیون ایرانی.
• ۱۸۶۹ - آلفونس دولامارتین شاعر، نویسنده و سیاست‌مدار فرانسوی.
• ۱۷۱۷ - جان هاروارد اقتصاددان و مؤسس دانشگاه هاروارد.
• ۱۹۹۹ - داستی اسپرینگفیلد (به انگلیسی: Dusty Springfield) - خواننده - در سن ۵۹ سالگی بر اثر ابتلا به سرطان سینه
• ۱۷۰۲ - زیب‌النسا، دختر اورنگ‌زیب عالمگیر و یکی از خوشنویسان هند و از شاعران سبک هندی در ادبیات فارسی و تصوف
• ۱۷۰۳ - رابرت هوک، دانشمند و فیزیک‌دان انگلیسی
• ۱۷۰۷ - اورنگ‌زیب، ششمین پادشاه گورکانی هند
• ۱۸۷۱ - میشائل تونت، کابینت‌ساز آلمانی-اتریشی
• ۱۹۵۸ - ویلهلم زایسر، سیاست‌مدار آلمان شرقی
• ۱۹۸۳ ـ هرژه (ژرژ رمی)، نویسنده و کاریکاتوریست بلژیکی وخالق ماجراهای تن‌تن و میلو.
• ۱۹۸۳ - آرتور کستلر، داستان‌نویس، وقایع‌نگار و روزنامه‌نگار مجاری-بریتانیایی
• ۱۹۹۶ - مارگریت دوراس، نویسنده و فیلمساز فرانسوی
• ۱۹۹۹ - گرهارد هرتزبرگ، فیزیکدان و دانشمند شیمی فیزیک آلمانی و برنده جایزه نوبل شیمی
• ۱۸۳۲ - ژان فرانسوا شامپولیون دانشمند، زبان‌شناس و شرق‌شناس فرانسوی.
• ۱۳۴۵ ‐ محمد مصدق، دولت‌مرد و نخست‌وزیر ایرانی (زادهٔ ۱۲۶۱).
• ۱۹۶۶- آنا آخماتووا، با نام اصلی آنا آندریوا گورنکو (به روسی: А́нна Ахма́това، نام واقعی А́нна Андре́евна Горе́нко) ‏ (۱۸۸۹-۱۹۶۶) شاعر روس.
• ۱۳۲۹ - ترور سپهبد حاجیعلی رزم‌آرا، نخست‌وزیر محمدرضا شاه پهلوی به دستور نواب صفوی.
• ۱۲۷۵ - سید جمال‌الدین اسدآبادی، متفکر سیاسی
• ۱۹۸۹- رابرت مپل‌تورپ، عکاس آمریکایی.
• ۱۳۶۰ - تاج‌الملوک آیرُملو معروف به «ملکه مادر» دومین همسر رضاشاه پهلوی (زادروز ۲۷ اسفند ۱۲۷۴).
• ۱۷۶۰ - کریستف گراپنر، آهنگساز آلمانی (زادهٔ ۱۳ ژانویه ۱۶۸۳)
• ۱۳۲۴ ‐ احمد کسروی، تاریخ‌نویس و پژوهشگر ایرانی. به قتل رسید.
• ۱۳۰۴ - ایرج میرزا، شاعر و طنزپرداز معاصر ایران.
• ۱۳۷۸ - یهودی منوهین، نوازندهٔ ویولن و ویولا مشهور آمریکا.
• ۱۳۸۲ - زوران جینجیچ، نخست وزیر صربستان.
• ۱۳۸۲ - هاوارد فاست، نویسندهٔ مشهور آمریکایی
• ۱۳۹۰ - سیمین دانشور، نویسنده، شاعر، مترجم ایرانی و همسر جلال آل‌احمد (زاده ۸ اردیبهشت ۱۳۰۰)

جستارهای وابسته

• ویکی‌پدیا:یادبودهای برگزیده/۲۰ فوریه
• ویکی‌پدیا:یادبودهای برگزیده/۲۱ فوریه
• ویکی‌پدیا:یادبودهای برگزیده/۲۲ فوریه
• ویکی‌پدیا:یادبودهای برگزیده/۲۳ فوریه
• ویکی‌پدیا:یادبودهای برگزیده/۲۴ فوریه
• ویکی‌پدیا:یادبودهای برگزیده/۲۵ فوریه
• ویکی‌پدیا:یادبودهای برگزیده/۲۶ فوریه
• ویکی‌پدیا:یادبودهای برگزیده/۲۷ فوریه
• ویکی‌پدیا:یادبودهای برگزیده/۲۸ فوریه
• ویکی‌پدیا:یادبودهای برگزیده/۲۹ فوریه
• ویکی‌پدیا:یادبودهای برگزیده/۱ مارس
• ویکی‌پدیا:یادبودهای برگزیده/۲ مارس
• ویکی‌پدیا:یادبودهای برگزیده/۳ مارس
• ویکی‌پدیا:یادبودهای برگزیده/۴ مارس
• ویکی‌پدیا:یادبودهای برگزیده/۵ مارس
• ویکی‌پدیا:یادبودهای برگزیده/۶ مارس
• ویکی‌پدیا:یادبودهای برگزیده/۷ مارس
• ویکی‌پدیا:یادبودهای برگزیده/۸ مارس
• ویکی‌پدیا:یادبودهای برگزیده/۹ مارس
• ویکی‌پدیا:یادبودهای برگزیده/۱۰ مارس
• ویکی‌پدیا:یادبودهای برگزیده/۱۱ مارس
• ویکی‌پدیا:یادبودهای برگزیده/۱۲ مارس

پیوند به بیرون

• BBC: On This Day

• BBC: On This Day

• BBC: On This Day

• BBC: On This Day

• BBC: On This Day

منابع

• ^  از وب‌گاه رسمی میراث فرهنگی ایران
• وبگاه زمان
• وبگاه فرهنگستان هنر
• تقویم و گاه شماری، علمی برای زندگی، جاناتان مک ویلسون، مترجم:حبیب بالاوندی، تهران، نشر پروین فرهنگ، چاپ اول:۱۳۸۰، چاپ سوم:۱۳۸۴
• وبگاه زمان
• وبگاه فرهنگستان هنر