لهستان

جمهوری لهستان Rzeczpospolita Polska لهستان
پرچم نشان ملی
سرود ملی:  لهستان هنوز از دست نرفته‌است سرود ملی لهستان
پایتخت (و بزرگترین شهر)		ورشو ۵۲°۱۳′ شمالی ۲۱°۰۲′ شرقی
زبان رسمی		لهستانی
نوع حکومت		جمهوری
نام حاکمان  • رئیس جمهور • نخست‌وزیر		آندژی دودا اوا کوپاچ
مساحت
-	مساحت	۳۱۱٬۹۰۴کیلومتر مربع (۶۸ام)
-	‌آب‌ها (٪)	۲٫۶۵
جمعیت
-	سرشماری	۳۸٫۶۲۳٫۰۰۰  (۳۲ام)
-	تراکم جمعیت	۱۲۳٫۵‎/km۲‏ (۶۴ام)
تولید ناخالص داخلی	(تخمین ۲۰۰۵)
-	مجموع	۴۹۵٫۹ میلیارد دلار (۲۴ام)
-	سرانه	۱۲٬۹۹۴ دلار (۵۱ام)
شاخص توسعه انسانی (۲۰۰۳)		۰٫۸۵۸ (بالا) (۳۶ام)
واحد پول		Złoty (PLN)
منطقه زمانی		CET (ساعت جهانی+۱)
-	تابستانی (DST)	CEST (ساعت جهانی)
دامنه اینترنتی		.pl
پیش‌شماره تلفنی		+۴۸

جمهوری لِهِستان (به لهستانی: Polska) کشوری است در مرکز اروپا، از غرب با آلمان، از جنوب غربی با جمهوری چک، از جنوب با اسلوواکی، از شمال شرقی با لیتوانی و روسیه (منطقه برون‌بومی کالینینگراد) از شرق با بلاروس و از جنوب شرقی با اوکراین و از شمال با دریای بالتیک همسایه است.بخش عمده ای از این کشور از جمله ایالت های وسیع تجزیه شده آلمان پس از جنگ جهانی اول و دوم میباشد!

قوه مجریه این کشور به ترتیب رئیس جمهور، نخست وزیر و هیئت وزیران است. رئیس جمهور برای مدت ۵ سال انتخاب می‌گردد که حداکثر یک رئیس جمهور می‌تواند دو دوره در این پست خدمت کند.

نام

نام این کشور در بیشتر زبان‌های اروپایی صورتی از پول (Pole) است. در برخی زبان‌های اروپای شرقی به آن صورتی از «لخ» یا «له» می‌گویند. لخ یا له از نام قومی می‌آید که حدود بیش از یک هزار سال پیش در سرزمین کنونی لهستان زندگی می‌کرده‌اند و به لخ (lęch) معروف بودند.

به این کشور به زبان لیتوانیایی Lenkija، به زبان مجاری Lengyelország، به زبان ارمنی Lehastan، و به فارسی لَهستان یا لِهستان می‌گویند.

تاریخ

لهستان بزرگ در سال ۹۶۶ میلادی توسط میزکوی اول بنا نهاده شد که متعلق به خاندان پیاسْت بود. قبایل جنوبی لهستان، لهستان کوچک را تشکیل دادند. دو لهستان در سال ۱۰۴۷ میلادی توسط کازیمیر اول با یکدیگر متحد شدند، لهستان با یک ازدواج سلطنتی در سال ۱۳۸۶ میلادی بین دختر پادشاه لهستان و پسر پادشاه لیتوانی با این کشور ادغام شد. این دولت لهستانی - لیتوانیایی بین قرون ۱۴ تا ۱۶ میلادی به اوج اقتدار خود رسید. این دولت توانست در مقابل قدرت‌های برتر آن زمان مثل شوالیه‌های آلمانی، توتنی‌ها، روس‌ها و ترک‌های عثمانی، موفقیت‌هایی حاصل کند. فقدان یک پادشاهی نیرومند در سده ۱۸ میلادی باعث شد که ابرقدرت‌های آن زمان مثل، روسیه، پروس و اتریش بتوانند، لهستان را سه بار در سالهای ۱۷۷۲، ۱۷۹۲ و ۱۷۹۵ میلادی تجزیه و تقسیم کنند، از آن پس دوران زوال لهستان آغاز شد.

در سال ۱۹۱۸ و با به حکومت رسیدن مارشال یوزف پیلسودسکی (Marshall Józef Piłsudski) لهستان بار دیگر در اروپا عرض اندام کرد، در ۱۱ نوامبر ۱۹۱۸ در لهستان یک نظام جمهوری برقرار گردید. در سال ۱۹۱۹، پیانیست و میهن پرست مشهور، ایگناس پادورسکی (Ignace Paderewski) نخست وزیر لهستان شد. در سال ۱۹۲۶ پیلسودسکی در یک کودتا قدرت کامل را از آن خود کرد و تا زمان مرگش در ۱۲ می۱۹۳۵ در لهستان یک حکومت دیکتاتوری برقرار نمود. در سال ۱۹۳۹ و پس از جنگ جهانی اول پیمان محرمانهٔ عدم تجاوز بین هیتلر (آلمان) و استالین (شوروی)، موسوم به پیمان مولوتوف - روبین تروپ امضا شد و این دو کشور لهستان را به طور مخفیانه بین خود تقسیم نمودند و با هم قرار گذاشتند که شوروی از شرق و آلمان از غرب لهستان را اشغال کنند، در ۱ سپتامبر ۱۹۳۹ همین اتفاق هم افتاد و شوروی و آلمان از شرق و غرب لهستان را اشغال کردند، و معاهدهٔ تقسیم لهستان در ۲۸ سپتامبر ۱۹۳۹ به امضای دو طرف رسید. والدیسلاو رازکیویس (Władysław Raczkiewicz) رهبر تبعیدی لهستان که به فرانسه تبعید شده بود در تبعید یک حکومت تشکیل داد، پس از شکست و اشغال فرانسه در سال ۱۹۴۰، رازکیویس به لندن نقل مکان کرد. در ژوئن ۱۹۴۱، ارتش هیلتر با نادیده گرفتن پیمان خود با شوروی به این کشور حمله برد، در جریان این حمله کلیهٔ خاک لهستان به اشغال نازی‌ها درآمد. در دوران اشغال لهستان، نازی‌ها تلاش داشتند تا ریشه‌کنی فرهنگ لهستانی، فرهنگ نازیستی را جایگزین آن کنند. با پیشروی ارتش شوروی به سمت ورشو، لهستانی‌های این شهر علیه اشغالگران نازی شورش کردند که به شورش ورشو مشهور هست. هدف این شورش این بود که اداره ورشو و لهستان پس از خروج آلمانی‌ها در دست لهستانی‌ها بماند. ارتش شوروی که از این شورش مطلع شده بود، از پیش روی به سوی ورشو بازایستاد و ارتش آلمان توانست این قیام را سرکوب کند. تنها کمکی که به شورشیان شد، به صورت مرسوله‌های هوایی بریتانیایی بود. ارتش آمریکا از ارسال محموله کمک رسانی به لهستانی‌ها خودداری کرد و شوروی نیز اجازه نداد که بریتانیایی هااز فرودگاه‌های تحت کنترل شوروی در عملیات کمک رسانی استفاده بکنند.

دولت در تبعید لهستان در سال ۱۹۴۴ جایگزین حکومت کمونیستی شد که توسط شوروی در لهستان روی کار آمده بود، آنها پس از آزاد سازی شهر لوبلین واقع در شرق لهستان از دست کمونیست‌های وابسته به شوروی به این شهر رفته و در آنجا «دولت موقت لهستان» را تشکیل دادند. تعدادی از اعضای سابق دولت لهستان در تبعید (لندن) نیز به دولت لوبلین پیوسته و دولت وحدت ملی لهستان را پایه‌گذاری کردند. بلافاصله بریتانیا و آمریکا این دولت را به رسمیت شناختند، در ۲ اوت ۱۹۴۵ در برلین، هری ترومن رئیس جمهور آمریکا، جوزف استالین رهبر شوروی کمونیست و کلمنت آتلی نخست وزیر بریتانیا برای تعیین مرزهای غربی لهستان وارد عمل شدند. آنها امتداد رودهای اودر و نیسه را مرز بین لهستان و غرب تعیین کردند (این مرز سرانجام به وسیلهٔ آلمان غربی در امضای پیمان عدم تجاوز در ۷ دسامبر ۱۹۷۰ پذیرفته شد). همچنین در ۱۶ اگوست ۱۹۴۵ لهستان مرزهای خود را با شوروی تعیین کرد. قانون اساسی جدید در سال ۱۹۵۲ از لهستان یک نظام دموکراتیک خلق که به نوعی تأثیر پذیری از شوروی بود، ساخت. در سال ۱۹۵۵ لهستان به عضویت پیمان ورشو درآمد و همچنین سیاست خارجی لهستان کاملاً مطابق و الگو برداری شده از شوروی بود.

سیاست

والدیسلاو گومولکا (Władysław Gomułka) در سال ۱۹۵۶ به عنوان رهبر حزب کارگران متحد (کمونیست) لهستان انتخاب شد، او خط فکری استالینیسم را تقبیح نموده و بسیاری از استالینیست‌ها را از کشور اخراج کرد، گومولکا تلاش کرد روابط خود را با کلیسا بهبود بخشد، او همچنین بسیاری از مزارع اشتراکی را منحل کرد و مالکیت خصوصی را ترویج نمود.

پس از اضمحلال شوروی سوسیالیست دوران حکومت کمونیست‌ها بر لهستان نیز به پایان رسید. لهستان به همراه چک و مجارستان در سال ۱۹۹۹ به عضویت ناتو درآمد. در آغاز جنگ عراق لهستان همواره یار وفادار آمریکا بود، لهستان در قالب نیروهای چندملیتی در عراق، ۲۰۰ سرباز به این کشور گسیل داشت. در آوریل ۲۰۰۵ لهستان اعلام نمود تا پایان این سال کلیهٔ نظامیان خود مستقر در عراق را از این کشور خارج می‌کند.

در ۱ مارس ۲۰۰۴ میلادی لهستان به اتحادیهٔ اروپا پیوست، در ۲ مه همین سال لسزاک میلر (Leszek Miller) از سمت خود استعفا داد، زیرا محبوبیت او به علت فساد گسترده و افسار گسیخته و همچنین ادامهٔ آشفتگی اقتصادی این کشور به کمتر از ۱۰ ٪ رسیده بود، مارک بلکا Marek Belka وزیر پیشین دارایی لهستان جایگزین او شد. در ۲۳ دسامبر ۲۰۰۵ لخ کاچینسکی از حزب محافظه کار رئیس جمهور جدید لهستان معرفی و جایگزین الکساندر کواشنیوسکی از حزب کمونیست شد، کازیمیرز مارسینکیویسز (Kazimierz Marcinkiewicz) نیز به سمت نخست وزیر منصوب شد. در ژوئیه ۲۰۰۶ رئیس جمهور لهستان، نخست وزیر مارسینکیویسز را برکنار و برادر دوقلوی خود، یاروسواف کاچینسکی که رهبر حزب قانون و عدالت بود را به عنوان نخست وزیر جدید لهستان منصوب کرد. یاروسلاو، نخست وزیر به علت داشتن حمایت برادرش که رئیس جمهور بود از هیچ اعمال خلافی فرو گذار نکرد و این امر دست او را برای اختلاس‌های کلان اقتصادی باز گذاشت، رسوایی‌های اقتصادی بی شماری که یاروسلاو در طی دوران نخست وزیری اش مرتکب شد، پارلمان لهستان را وادار کرد که دیگر سکوت نکند، همچنین او نام حزبش «قانون و عدالت» را نیز با اعمال خلاف قانونش زیر سؤال برده بود. پارلمان سرانجام در آوریل ۲۰۰۷ رای به عدم صلاحیت یاروسلاو کاسزینسکی داد، این بار برادرش نیز نتوانست کاری برایش انجام دهد، رئیس جمهور لچ کاسزینسکی در سپتامبر ۲۰۰۷ حکم عزل همزادش را صادر نمود، و در نوامبر ۲۰۰۷ دونالد توسک را به عنوان نخست وزیر جدید لهستان انتخاب کرد،

امروزه مهمترین دغدغهٔ سیاست خارجی لهستان برپایی سامانهٔ دفاع ضد موشکی آمریکا در خاک این کشور است که با مخالفت شدید روسیه همراه شده‌است.

نوع حکومت لهستان، جمهوری چندحزبی است که دارای دو مجلس قانون‌گذاری است. از اوت ۲۰۱۰، رئیس جمهور این کشور، برونیسلاو کوموروفسکی، و نخست وزیر وی، اوا کوپاچ است.

تقسیمات کشوری

لهستان شامل ۱۶ استان می‌باشد:

استان	عنوان لهستانی	مرکز
دولنواشلونسکی (سلیزیا سفلی)	Dolnoslaskie	وروتسلاو
کویاواسکو پومورسکی	Kujawasko-Pomorskie	بیدگوشچ ترونی
ووجکی	Lodzkie	ووج
لوبلسکی (لوبلین)	Lubelskie	لوبلین
لوبوسکی (لوبوش)	Lubuskie	گورژوف ویلکوپولسکی ژلونا گورا
ماووپولسکی (لهستان کوچک‌تر)	Malopolskie	کراکوف
ماسوویان	Masovian	ورشو
اوپولسکی (اوپوله)	Opolskie	اوپوله
پودکاروپاسکی (پودکارپاکیه)	Podkaropackie	ژشوف
پودلاسکی	Podlaskie	بیاویستوک
پومورسکی (پومرانی)	Pomorskie	گدانسک
اشلونسکی (سیلسیان)	Slaskie	کاتوویتس
اشفیتوکشیسکی	Swietokrzyskie	کیلتس
وارمینسکو مازورسکی وارمی-ماسوری)	Warminsko-Mazurskie	الشتین
ویلکوپولسکی (لهستان بزرگ‌تر)	Wielkopolskie	پوزنان
زاخودنی پومورسکی (پومرانی غربی)	Zachodniopomorskie	شچچین

جغرافیا

کراکوف

کاتوویتس

وروتسلاو

ووج

پوزنان

بیدگوشچ

لوبلین

بیاویستوک

گدانسک

شچچین

ورشو

ماسوویا

سیلیزیا

لهستان   بزرگ

لهستان   کوچک

پومرانی

ماسوریا

دریای بالتیک

خلیج گدانسک

کوه‌های کارپات

کوه‌های تاترا

زودتس

کوهستان صلیب مقدس

استان کالینینگراد روسیه

لیتوانی

بلاروس

اوکراین

اسلواکی

جمهوری چک

آلمان

سوئد

دانمارک

پایتخت لهستان شهر ورشو (Warsaw)، با جمعیت بالغ بر ۱٫۷۱۶٫۰۰۰ نفری (طبق سرشماری سال ۲۰۱۰) بزرگترین و پرجمعیت‌ترین شهر این کشور محسوب می‌شود. این کشور دارای قدمت تاریخی است.

مساحت آن ۳۱۲۶۸۵ کیلومتر مربع است که در رده شصت و هشتم کشورهای جهان قرار می‌گیرد. در سال ۱۹۹۷ جمعیتی بالغ بر ۳۸۸۰۲۰۰۰ نفر را دارا بود که بدین ترتیب در رده بیست و نهم کشورهای جهان قرار می‌گرفت.

از مهمترین شهرهای لهستان می‌توان به کراکوف ۷۵۶ هزار نفر، ووچ ۷۴۲ هزار نفر، وروتسلاو ۶۳۲ هزار نفر، پوزنان ۵۵۶ هزار نفر، گدانسک ۴۵۵ هزار نفر، اشچچین و کاتوویتس اشاره کرد.

جنوب لهستان را کوه‌های کارپات دربر گرفته‌اند، رودهای اودر (Oder) و نیسه (Neisse) هم نیز در غرب لهستان جریان دارند، از جمله رودهای مهم لهستان می‌توان به، ویستولا (Vistula)، وارتا (Warta) و باگ (Bug) اشاره کرد که نقش مهمی در تجارت لهستان ایفا می‌کنند. بلندترین نقطهٔ لهستان، کوه ریسی (Rysy) با ارتفاع ۲۴۹۹ متر می‌باشد که در جنوب لهستان و هم‌مرز با اسلوواکی در میان کوهستان کارپات قرار دارد.

اقتصاد

واحدهای پول این کشور عبارت است از: زلوتی = ۱۰۰ گروش = ۹۷۵۰ ریال

مهمترین صادرات لهستان را، ماشین‌آلات و تجهیزات حمل و نقل، خواربار و حیوانات زنده و فراورده‌های کشاورزی تشکیل می‌دهند.

مردم

نوشتار اصلی: مردم لهستان

۹۶ ٪ نژاد مردم لهستان را، لهستانی‌ها، ۱ ٪ را آلمانی، ۱ ٪ را بلاروس‌ها و ۱ ٪ را نیز اوکراینی‌ها تشکیل می‌دهند، همچنین دین ۹۰ ٪ لهستانی‌ها، کاتولیک، ۱ ٪ ارتدکس و ۱ ٪ نیز پروتستان می‌باشد. زبان لهستانی، زبان رسمی کشور لهستان است.

نژادهای زیر در لهستان به چشم می‌خورد:

۱- لهستانی ۹۸٫۷ درصد

۲- اوکراینی ۰٫۶ درصد

۳- آلمانی ۰٫۴ درصد

۴- بلاروسی ۰٫۱ درصد

در مورد مذاهب موجود در این کشور می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱- کاتولیک ۹۵ درصد

۲- ارتودوکس ۲٫۳ درصد

۳- پروتستان ۰٫۴ درصد

ورزش

ورزش در لهستان شامل تقریباً تمام رشته‌های ورزشی است، به ویژه: جاده سریع‌السیر، بسکتبال، بوکس، شمشیربازی، فوتبال، فوتبال آمریکایی، هندبال، هاکی روی یخ، شنا، سوارکاری، والیبال، وزنه برداری، اسکی، دوچرخه‌سواری، دومیدانی و فرمول یک. والیبال ورزش اول لهستان و فوتبال و والیبال محبوب‌ترین ورزش‌های کشور لهستان محسوب می‌شوند.

نگارخانه

• 
• 

  پارک قلعه میراث در لهستان

منابع

• ویکی‌پدیای لهستانی