ماخ پیر خراسانی
ماخ یا ماخ پیر خراسانی، (قرن چهارم هجری) از اهالی هرات، و یکی از چهارتن دانایِ زرتشتی بود که با کمک یکدیگر شاه‌نامه‌ای منثور را با استفاده از داستان‌های قدیم ایران گردآوردی کردند. هر چند نامِ این شخص در منابعِ قدیمی شاج، تاج و شماخ نیز گفته شده، اما به عقیده‌ی ذبیح‌الله صفا، ماخ نامِ صحیحِ این شخص بوده است. [۱] شاه‌نامه‌ای که ماخ و دیگران گردآوری کردند، به شاه‌نامه‌ی ابومنصوری معروف است و به دستورِ امیر ابومنصور محمد بن عبدالرزاق، فرمان‌روای آن‌زمانِ طوس نوشته شد.[۲]
امیر ابومنصور، به وزیرِ خود، ابومنصور مَعمری دستور داد تا از دهقانان و فرزانگانِ آن زمان کسانی را بیاورد تا داستانِ شاهانِ قدیم ایران، از کیومرث تا یزدگرد سوم را در کتابی بنویسند. [۳]
بعدها این کتاب، یکی از منابعِ اصلیِ فردوسی برای به نظم درآوردنِ شاه‌نامه شد. فردوسی از ماخ در شاه‌نامه و در ابتدای داستانِ پادشاهی هرمز سوم پسر انوشیروان نام می‌برد: [۴]
| یکی پیر بد مرزبانِ هری | پسندیده و دیده از هر دری | |
| جهان‌دیده و نام او بود ماخ | سخن‌دان و با برگ و با برز و شاخ |
پانویس[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- مینوی، مجتبی. فردوسی و شعر او. تهران: انتشارات معین ۱۳۸۵. ISBN 964-7603-68-1
- صفا، ذبیح‌الله. حماسه سرایی در ایران . چاپ هفتم، تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر ۱۳۸۴. ISBN 964-00-0635-1
- نولدکه، تئودور. حماسهٔ ملّیِ ایران. مترجم: بزرگ علوی. تهران: موسسهٔ انتشارات نگاه، ۱۳۸۴. ISBN 964-6736-79-3
