نشان رسمی ایران

	نشان رسمی جمهوری اسلامی ایران
اطلاعات کلی
کشور	ایران
تاریخ رسمیت	۱۹ اردیبهشت ۱۳۵۹
اجزا	چهار هلال و یک شمشیر
توضیح اجزا	این پنج جزء به گونه‌ای کنار هم چیده شده‌اند که علاوه بر عبارت لا اله الا الله، به پنج جزء اصول دین نیز اشاره داشته باشند. همچنین نشان به گونه‌ای طراحی شده است که به گل لاله شباهت داشته باشد. در فرهنگ اسلامی‌ایرانی، گل لاله نماد شهادت است.
دیگر	بالای شمشیر تشدید آمده‌است که تکرار یک حرف می‌باشد.
نوع کاربرد	نشان رسمی ایران، وزارتخانه‌ها و دیگر نهادهای دولتی

نشان رسمی جمهوری اسلامی ایران در واقع یک نامواره از عبارت عربی لا اله الا الله است و طراحی آن به گونه ای است تا بصورت کلمه الله دیده شده و همچنین مشابه گل لاله باشد. روییدن لالهٔ سرخ بر مزار سربازی که جانش را در راه پاسداری از میهن فدا کرده، عقیده‌ای کهن نزد ایرانیان است و به اسطوره‌شناسی ایران باز می‌گردد. اخیراً لالهٔ سرخ نمادی از شهادت در نظر گرفته می‌شود. اجزاء این نشان چهار هلال و یک شمشیر بوده که روی هم رفته به پنج جزء اصول پنج‌گانهٔ مذهب تشیع اشاره می‌کنند. بالای شمشیر نیز حرکت تشدید آمده‌است که در زبان عربی و فارسی نمایانگر تکرار یک حرف می‌باشد. این نشان توسط حمید ندیمی طراحی شد و در ۹ مهٔ ۱۹۸۰ برابر با ۱۹ اردیبهشت ۱۳۵۹ به صورت رسمی مورد تأیید روح‌الله خمینی، بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران قرار گرفت. این آرم در یونیکد در گروه نمادهای متفرقه جای گرفته و با نویسهٔ U+262B (☫) تحت عنوان FARSI SYMBOL شناخته می‌شود. کودکان ایران زمین در دوران تحصیل (دوره ابتدایی) با این نشان و معنی آن آشنا می شوند

اسکناس پنج هزار ریالی که نشان رسمی پیشین جمهوری اسلامی بر روی آن چاپ شده است (بالا، گوشه سمت چپ)

این تصویر نحوه قرارگیری عبارت لا اله الا الله در نشان رسمی جمهوری اسلامی ایران را نشان می‌دهد

نشان جمهوری اسلامی ایران در یک فرش زینتی

نشان رسمی ایران پیش از اسلام[ویرایش]

برخلاف دوره معاصر که هر کشوری دارای یک پرچم و یک نشان رسمی میباشد، در سال های دور تعریف دقیقی از پرچم و نشان رسمی وجود نداشت. دولت های آن روزگار فقط می دانستند که باید نشان و سمبلی برای خود انتخاب کنند. این نشان هم به عنوان پرچم مورد استفاده قرار میگرفت و هم به عنوان مُهر یا نشان رسمی آن دولت شناخته میشد و حتی استانداردی هم برای اندازه پرچم یا جنس پارچه آن وجود نداشت بطوریکه برخی از پرچم ها چهارگوش، برخی از آنها سه گوش و برخی نیز به شکل مجسمه بوده اند. مثلاً در دوران امپراتوری اشکانیان، مجسمه ای به شکل اژدها بر بالای یک میله نصب میگردید تا اقتدار دولت آن زمان را به رخ رقیبان و دشمنان بکشاند. در زمان هخامنشان نیز به همین صورت بوده است. در جایی میخوانیم که پرچم ایرانیان در دوران هخامنشی بصورت یک چارگوش بوده که همانند بادبادک به چهار مثلث تقسیم میشده و این مثلث ها دو به دو با یکدیگر همرنگ بوده اند. همچنین در حفاری‌ها و کاوشگری‌های انجام‌گرفته در تخت‌جمشید، باستان‌شناسان پلاکی را یافته‌اند که منقش به تصویر شاهینی با بال‌های گشوده‌است. امروزه باور دارند که این پلاک نشان رسمی کورش بزرگ بوده‌است. نشان فروهر نیز که یکی از شناخته‌شده‌ترین نمادهای آیین زرتشتی است، به عنوان نشان رسمی دیگری در دوران هخامنشی محسوب میگردد. در زمان ساسانیان نیز نشان های گوناگونی وجود داشت. به عنوان مثال سیمرغ یکی از نمادهایی بود که ساسانیان از آن استفاده میکردند. علاوه بر آن درفش کاویانی به عنوان اصلی ترین نماد ایران در آن دوران شناخته شده است. همچنین بر روی سکه های بدست آمده و یا بالای میله پرچم شمایلی نصب میشد که امروزه نیز همانند آنها را شاهد هستیم. مثلاً در بالای میله پرچم ایالات متحده امریکا مجسمه یک عقاب با بال های گشوده نصب شده است و نشان ماه و ستاره نیز گهگاهی در بالای میله پرچم ترکیه دیده میشود. در زمان ساسانیان شمایل های گوناگونی بر بالای میله پرچم نصب میشد و گاهی نیز همان شمایل به تنهایی به عنوان نماد ایران مورد استفاده قرار میگرفت. به این دلیل هرکدام از موارد فوق را میتوان به نشان رسمی ایران در آن روزگار تعبیر نمود.

نشان رسمی ایران از دوران صفوی تا قاجار[ویرایش]

آغاز حکومت صفویان در تاریخ ایران برابر است تا شکل گیری مجدد ایران بصورت یک کشور منسجم و آغاز دوران نوین در تاریخ ایران. نشان شیر و خورشید برای اولین بار در دوران صفویه و بر اساس نشان گوسفند و خورشید طراحی و معرفی گردید. در ابتدا شیر بدون شمشیر کشیده میشود اما در دوران قاجار، یک شمشیر نیز در دست راست شیر رسم میگردید. از دوران صفویه تا قاجار نشان شیر و خورشید به عنوان نشان رسمی ایران مورد استفاده قرار میگرفت. علاوه بر آن نشان دیگری نیز وجود داشت که دو خوشه زیتون و بلوط به صورت دایره ای در دو طرف نشان شیر و خورشید رسم میگردید که بعدها در دوران قاجار، تاج کیانی نیز به بالای آن طرح اضافه شد. نشان اقدس نیز یکی دیگر از نشان‌هایی بود که در دوران قاجار طراحی گردید اما کاربرد دیگری داشت. بنابراین متوجه می شویم که از دوران صفویه تا پیش از انقلاب ایران، نشان شیر و خورشید اصلی ترین نشان رسمی کشور بوده و در کنار آن نشان های دیگری در دوره های مختلف طراحی میگردید.

نشان رسمی ایران در دوران پهلوی[ویرایش]

در دوران حکومت پهلوی همانند دودمان های پیشین، از نشان شیر و خورشید به عنوان نشان رسمی کشور استفاده شد. البته نشان شیر و خورشید در این زمان اندکی نسبت به گذشته تغییر پیدا کرده بود و خورشید آن بصورت ساده رسم می شد و دارای چهره زنانه نبود. علاوه بر این، نشان دیگری که فقط در زمان حکومت رضا شاه پهلوی و از سال ۱۹۲۵ تا سال ۱۹۳۲ مورد استفاده قرار گرفت، طرحی قدیمی بود که از شیر و خورشید، دو خوشه زیتون و بلوط در دو طرف آن و یک تاج در بالای طرح تشکیل میشد، با این تفاوت که تاج پهلوی جایگزین تاج کیانی (تاج پادشاهان قاجاری) شده بود. در زمان ازدواج محمدرضا پهلوی با فوزیه نشان رسمی ایران متشکل از دو شیر بود که در دو طرف یک دایره ایستاده بودند. درون این دایره کوه دماوند، در بالای آن تاج پهلوی و در پایین آن نیز یک نوار فیروزه ای رنگ در نظر گرفته شده بود. این نشان برای مدت کوتاهی مورد استفاده قرار گرفت و تصاویر آن فقط در اسناد مربوط به ازدواج محمدرضا پهلوی با فوزیه دیده می شود. بلافاصله پس از مدتی کوتاه، نشان کامل تری بر اساس این نشان طراحی گردید که به عنوان نشان شخصی محمدرضا پهلوی شاهنشاه ایران معرفی شد و همچنان از نشان شیر و خورشید به عنوان تنها نشان رسمی ایران استفاده گردید. نشان شخصی محمدرضا پهلوی (که به اشتباه نشان رسمی ایران در دوران پهلوی شناخته می شود) عبارت بود از دو شیر شمشیر به دست که در دو طرف یک دایره ایستاده بودند و دایره به چهار بخش تقسیم می گردید و چهار نشان شیر و خورشید، فروهر، سیمرغ و شمشیر ذوالفقار درون این چهار ربع دایره جای داشت. یک دایره کوچکتر نیز درون این دایره قرار داشت که تصویری از کوه دماوند در آن دیده میشد. بالای دایره بزرگتر تاج پهلوی و در پایین این دایره یک نوار فیروزه ای رنگ قرار داشت و عبارت مرا داد فرمود و خود داور است بر روی آن نوشته شده بود. به همین ترتیب فرح دیبا به عنوان شهبانوی ایران و رضا پهلوی دوم به عنوان ولیعهد هرکدام دارای نشان شخصی مخصوص به خود بوده اند. اما همچنان نشان شیر و خورشید به عنوان تنها نشان رسمی کشور شاهنشاهی ایران بر روی جلد شناسنامه ها، گذرنامه ها، سربرگ نامه های اداری و رسمی و هر چه که مربوط به دولت می گردید، چاپ میشد.

در اوایل دوران سلطنت محمدرضا پهلوی ایران دارای یک نشان ساده بود (سمت راست تصویر) که بعدها بر اساس آن، نشان کامل تری به عنوان نشان شخصی شاهنشاه ایران طراحی گردید.