اوروک

اوروک (به سومری: اونوگ، در انجیل: اِرِخ، یونانی: اورخویه، در عربی: ورکة یا أورک) از شهرهای باستانی سومر و بعداً بابل در منطقه میانرودان (جنوب عراق امروزی) بود.

تمدن‌های باستانی آسیای غربی
میان‌رودان، سومر، اکد، آشور، بابل
حتیان، هیتی‌ها، لیدیه
ایلام، اورارتو، منائیان، ماد، هخامنشی
امپراتوری‌ها / شهرها
سومر: اوروک – اور – اریدو
کیش – لاگاش – نیپور – اکد
بابل – ایسین – عموری‌ها - کلدانی‌ها
آشور: آسور، نینوا، نوزی، نمرود
ایلامیان – شوش
هوری‌ها – میتانی
کاسی‌ها – اورارتو
گاهشماری
شاهان سومر
شاهان ایلام
شاهان آشور
شاهان بابل
شاهان ماد
شاهان هخامنشی
زبان
خط میخی
آرامی – هوری
سومری – اکدی
زبان مادی
ایلامی
اساطیر میان‌رودان
انوما الیش
گیل گمش – مردوخ
نیبیرو

پیشینه

اوروک در ۲۵۰ کیلومتری جنوب بغداد بر روی یکی از قدیمی‌ترین شاخه‌های فرات در عراق واقع شده‌است. در کتاب مقدس به نام ارچ (وارکا) (و همچنین در تورات به نام اَرَک نام برده شده است)الگو:تاریخ ایران باستان ، نوشته حسن پیرنیا خوانده می‌شود که اولین شهر عمده سومر است. یکی از بزرگ‌ترین زیستگاه‌های مورد توجه سومری‌ها و نیز از مهم‌ترین مراکز مذهبی بین‌النهرین به حساب می‌آید. این شهر به طور مستمر از ۵۰۰۰ سال ق. م تا ۵۰۰ سال بعد از آن آباد و پر جمعیت بوده‌است.

آنچنان که در نوشته‌های خط میخی آمده گیل گمش، پادشاه اولین سلسله حاکمان این شهر و دلاور معروف حماسه‌های آن، گرداگرد اوروک دیوارهایی در ۴۷۰۰ سال پیش ساخته‌است و خداوند اینّا (خانه ان)به طور گروهی در آنجا پرستش می‌شد. وقف شده برای خداوند ایننا یا ایشتر (خدای عشق، تولید مثل و جنگ)، که با الهه ونوس برابری می‌کند. او در یونان و روم تحت نام آفرودیت یا ونوس پرستش می‌شد.

اوروک از دو جهت اهمیت داشت: مذهب و علم. که این از طریق هزاران لوح گلی برجسته تایید می‌شود که به نخستین نوشته‌ها در ۵۰۰۰ سال قبل بر می‌گردد.

اوروک در دوره‌ای به عنوان محل ظهور تمدن شهری در بین النهرین مشهور بود و قدمت آن به تمدن‌های کامل عهد عتیق می‌رسید. اینجا یکی از بزرگ‌ترین زیست‌گاه‌ها با ساختمان‌های گیرای معماری و اولین مدارک نوشته شده‌است.

گزاف نیست اگر بگوییم اوروک اولین شهر بین‌النهرین و جهان بوده‌است. به نظر می‌رسد که از دو کلونی تشکیل شده‌است. کولابا و ایننا، که وقتی اوروک فرم شهر کوچکی با پوشش ۸۰ هکتار گرفت، با هم ائتلاف کردند. در بحبوحه گسترش در عهد عتیق دیوارهای شهر ۹٫۵ کیلومتر بوده‌اند. که یک کوه پر حجم ۴۵۰ هکتاری را در بر می‌گرفتند. و ممکن است ۵۰۰۰۰ نفر در این شهر ساکن بوده باشند.

در قلب شهر دو پرستشگاه گروهی واقع بود. جایگاه مقدس خدای آسمانها (آنو) که در اصل از متعلقات کولاب‌ها بود. و. جایگاه مقدس اننا، که وقف ایشتر شده بود. که دانشوران آن را با نام پرستشگاه بهم پیوسته اوروک می‌شناسند، که به ارتفاع ۱۶ متر و روی یک پایه مربعی در ابعاد۶۰ در ۶۰ متر بالا می‌رود. هر دو مجتمع چندین سازهٔ محل پرستش پی در پی را آشکار می‌کنند از جمله معبد سپید در جایگاه مقدس آنو و معبدی ساخته شده از سنگ آهک و ستون در پرستشگاه اینّا. یک مشخصه فرم تزئینات آن ورود استفاده از مخروط‌های رسی با رویه‌های نقاشی شده بر روی دیوارهای گلی و گچ اندود بود. این تکنیک به عنوان موزاییک‌های رسی مخروطی شناخته می‌شود. در شمال غربی پرستشگاه ایننا یک زیگورات واقع شده که توسط اور نامو ترتیب داده شد. (یک برج پرستشگاه قدیمی بین النهرینی شامل استراکچر هرمی بلند پایه که در دوره‌های متوالی با پلکان‌های بیرونی و معبدی در بالا که محل حکومت روحانی بود).

اسناد بدست امده از حفاری خندقهای عمیق پرستشگاه ایننا دوره‌های توسعه شهر اوروک را مشخص تر می‌کنند. که مهم‌ترینشان ایجاد و پیشرفت نوشتن بوده. نخستین لوح‌های رسی در دوره‌های اخیر در اوروک شناسایی شدند. آنها برچسب‌ها و لیست‌های ساده‌ای بودند که نمادهای نقاشی- خط را با خود داشتند. لوح‌های کشف شده در حفاری‌های بعدی پیشرفت‌های خط و تبدیل ان به خط میخی در دوره‌های فرمانروایان بعدی را نشان می‌داد.

شهر درسراسر هزاره سوم پیش از میلاد، اهمیت خود را حفظ کرد. اما در دوره‌های بعد رو به زوال رفت.

اوروک در سراسر هزاره دوم تا دوره سلطنت اشکانیان نیز مسکونی بود. اما به صورت محلی کوچک. اوروک به راستی نقش مهمی در اسطوره‌شناسی بین النهرین ایفا کرده‌است.

نگارخانه

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

منابع

[۱]