کیلیکیه

جایگاه کیلیکیه

کیلیکیه، کیلیکیا یا قیلیقیا(به ارمنی: Կիլիկիա)،(به یونانی: Κιλικία)،(به ترکی استانبولی: Kilikya) نام منطقه‌ای در جنوب شبه‌جزیرهٔ آناتولی می‌باشد که امروزه چوکوروا خوانده می‌شود. کیلیکه در جنوب خاوری در آسیای کوچک در ترکیه کنونی، و در شمال و شمال خاوری قبرس واقع شده و نزدیک به یک‌سوم خاک آناتولی را در بر می‌گیرند. این سرزمین را ارمنستان کوچک نیز خوانده‌اند. در منابع اسلامی از این منطقه با نام قالوقیه یاد شده‌است.

مردمان کیلیکیه به زبان لووی سخن می‌گفته‌اند.

تاریخچه

نخستین نشانه‌های زیست انسان در کیلیکه به دورهٔ نوسنگی بازمی‌گردد. نام کیلیکیه‌ای‌ها در نوشته‌های آشوری به گونهٔ خیلیک‌کو آمده و در آغاز هزاره یکم پیش از میلاد یکی از چهار قدرت آسیای باختری بوده‌اند.

در زمان هخامنشیان کیلیکیه به دست کورش بزرگ گشوده‌شد و به گونهٔ یک ساتراپی درآمد. درآینده اسکندر مقدونی برآن سرزمین دست یازید. در دورهٔ سلوکیان اینجا میدان درگیری جانشینان اسکندر بود و سرانجام دولت سلوکی توانست کنترل بخش خاوری کیلیکیه را نگاه‌دارد. سپس روم در راستای پیشروی در آسیا بر آن سامان چیره شد.

در کشاکش جنگ‌های صلیبی کیلیکیه زیر فرمان پادشاهی ارمنی کیلیکیه گردانده می‌شد. عثمانیان در سده ۱۵ (میلادی) بر بخش‌های عمده‌ای از کیلیکیه دست یافتند ولی بخش‌هایی از این سرزمین تا ۱۵۱۵ (میلادی) استقلال خود را نگاه داشتند.

در ۱۹۱۹ فرانسویان کیلیکیه را اشغال کردند ولی با تشکیل جمهوری ترکیه و به موجب پیمان لوزان این سرزمین به ترکیه واگذار شد و سه استان مرسین، آدانا و عثمانیه جایگزین کیلیکیه گردیدند.

منابع

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا، «Cilicia»، ویکی‌پدیای انگلیسی، دانشنامهٔ آزاد (بازیابی در ۱۹ اوت ۲۰۱۴).
• امام شوشتری، سید محمدعلی، مجله بررسی‌های تاریخی، فروردین و اردیبهشت ۱۳۴۸، شمارهٔ ۱۹