سازمان بازدارندگی از بهکارگیری جنگافزارهای شیمیایی
مختصات: ۵۲°۰۵′۲۸″ شمالی ۴°۱۶′۵۹″ شرقی / ۵۲.۰۹۱۲۴۱° شمالی ۴.۲۸۳۱۹۳° شرقی
سازمان بازدارندگی از بهکارگیری جنگافزارهای شیمیایی[۱] (به انگلیسی: Organisation for the Prohibition of Chemical Weapons) به اختصار «اوپیسیدبلیو»[۲] یک نهاد بین-دولتی است که در سال ١٩٩٧ میلادی و با لازمالاجرا شدن کنوانسیون بینالمللی منع جنگافزارهای شیمیایی، ایجاد شد. مقر این سازمان در شهر لاهه، هلند واقع شده است و تشکیلات آن تحت نظر دولتهای امضاکننده کنوانسیون منع تسلیحات شیمیایی اداره میشود.[۳]
سازمان منع جنگافزارهای شیمیایی، در سال ۲۰۱۳ میلادی، موفق به دریافت جایزه نوبل صلح به دلیل «تلاشهای گسترده برای از بینبُردن جنگافزارهای شیمیایی در سطح جهان» شد.[۴]
رابطه با سازمان ملل متحد[ویرایش]
سازمان منع تسلیحات شیمیایی از نهادهای وابسته به سازمان ملل متحد نیست، اما بر اساس قراردادی جداگانه با سازمان ملل متحد دارای همکاریهای تنگاتنگ با آن سازمان است.[۴]
تاریخچه[ویرایش]
نخستین بار در سال ۱۸۷۴ در بروکسل کنوانسیون بر پایه کنوانسیون بازدارندگی از کاربرد جنگ افزارهای شیمیایی، تصویب شد. سپس در نشست کنفرانسهای لاهه در سالهای ۱۸۹۹ و ۱۹۰۷ از کشورها خواسته شد تا از کاربرد جنگافزارهای شیمیایی در جنگها خودداری ورزند با این همه کاربرد گسترده جنگ افزارهای شیمیایی در جنگ جهانی نخست و اثرات تخریبی و هراس ناک آن مایهای شد تا کشورها بازدارندگی کامل از بکارگیری جنگافزارهای شیمیایی را دنبال کنند. پروتکل سال ۱۹۲۵ ژنو اگر چه توانست بازدارندگی حقوقی از کاربرد جنگافزارهای شیمیایی ایجاد کند ولی توانا نبود از فرآوری و تکثیر آنها جلوگیری نماید. پس، امکان تکثیر و اندوخته سازی جنگ افزارهای شیمیایی بدون محدویت ویژه قانونی برای کشورها فراهم بود. در زمان امضای پروتکل ژنو ۱۲۰ کشور از کشورهایی که در ژنو گرد آمده بودند آن را امضا کردند دولتهای آمریکا، ژاپن، برزیل و آرژانتین از آن میان کشورهایی بودند که از امضای پروتکل خودداری کردند شوروی نیز با پیوست شرط امکان بکارگیری جنگ افزارهای شیمیایی و میکروبی در برابر کشورهای غیر عضو در پروتکل به امضای اسناد مربوطه دست زد.
در سال ۱۹۴۸در چارچوب فعالیتهای سازمان ملل درباره خلع جنگ افزار، کمیته جنگافزارهای متعارف، جنگ افزارهایی شیمیایی را به نام جنگافزارهای نابودی گروهی در کنار جنگافزارهای هستهای قرار داد. نخستین قطعنامه گردهمایی همگانی سازمان ملل درباره جنگافزارهای شیمیایی در سال ۱۹۶۶به تصویب رسید و در سال ۱۹۶۸مجمع همگانی دبیرکل را کارگزار کرد تا گزارشی درباره آثار زیانبار جنگافزارهای شیمیایی ارائه نماید . در پی تلاشهایی که برای بازداشته کردن ساخت، تولید، انبار کردن و کاربرد جنگافزارهای شیمیایی و میکروبی صورت گرفت پیمانی در سال ۱۹۷۲ به امضا رسید که بر پایه آن دولتهای امضا کننده پایبند شدند که تحت هیچ شرایطی جنگ افزارهای بیولوژیک را فرآوری و انبار نکنند و از گسترش آن خودداری ورزند. هم اکنون بیش از ۱۱۰کشور عضو این پیمان هستند. با نگرش به موانعی که برای دستیابی به یک پیمان جهانی درباره بازداری فرآوری، اندوخته سازی و گسترش جنگافزارهای شیمیایی وجود داشت، گروه کشورهای غربی در سال ۱۹۸۹در چارچوبی موسوم به گروه استرالیا (در برگیرنده ۲۰کشور غربی)حدود ۵۰ماده شیمیایی را که در صنعت شیمیایی کاربرد دارد ولی میتواند در فرآوری جنگ افزارهای شیمیایی نیز به کار رود، زیرمهار گرفت.
در سال ۱۹۹۲ کنفرانس خلع جنگ افزار در ژنو پیش نویس و طرح کنوانسیون بازداری جنگ افزارهای شیمیایی را تهیه و به سازمان ملل تقدیم کرد که گردهمایی همگانی سازمان ملل آن را در ۲۴ ماده و ۳ پیوست در دسامبر سال ۱۹۹۲ با اجماع به تصویب رساند شمار اعضا نیز طی مدت کوتاهی به ۱۶۰دولت افزایش یافت. پس از تصویب پیمان نامه بدست پارلمان دولت مجارستان به نام شصت و پنجمین عضو پیماننامه از ۲۹ آوریل ۱۹۹۷لازمالاجرا گردیدهاست.
در ژانویه سال ۱۹۹۳ میلادی، بخش قابل توجهی از کشورهای جهان، پیشنویس کنوانسیون بازداری گسترش، فرآوری، اندوختهسازی و بکارگیری جنگافزارهای شیمیایی را امضا کردند.
پیماننامههای دیگر مهار جنگ افزاری[ویرایش]
میان سالهای ۱۹۵۹- ۱۹۹۲بیش از ۳۰ پیماننامه مهار جنگ افزاری به امضای کشورهای دارای قدرت نظامی و دیگر دولتها رسید که برخی از آنها در چارچوب پیماننامههای رسمی دو یا چند جانبه تنظیم شدند؛
- پیماننامه ۱۹۵۹ قطب جنوب که انفجار و آزمایش هستهای در این قاره را بازداشته نمیسازد.
- پیمان نامه ۱۹۶۳ ناظر بر بازدارندگی از آزمایشهای هستهای در فضای فرای جو و بستر دریاها
- پیماننامه ۱۹۶۷درباره اصول ناظر بر فعالیتهای کشورها در اکتشاف و بکارگیری فضای فرای جو مانند ماه
- پیماننامه ۱۹۶۷مبنی بر بازدارندگی از استقرار جنگافزارهای هستهای در کشورهای آمریکای لاتین (پیمان نامه تلاتللکو)
- پیماننامه ۱۹۶۸عدم گسترش جنگ افزارهای هستهای
- پیماننامه ۱۹۷۱بازدارندگی از استقرار جنگافزارهای هستهای و دیگر جنگ افزارهای کشتار گروهی در بستر دریا و کف اقیانوسها
- پیماننامه ۱۹۸۵ایجاد منطقه بدون جنگ افزار هستهای در جنوب اقیانوس آرام (پیمان نامه راروتونگا).
- پیماننامه سالت؛ بین شوروی و آمریکا، که نخستین سری مذاکرههای مربوط به محدودیت جنگ افزارهای راهبردی است و از نوامبر ۱۹۶۹ تا مه ۱۹۷۲ به درازا انجامید
- پیماننامه ۱۹۸۷؛ بین شوروی و آمریکا، حذف موشکهای میان برد و کوتاه برد هستهای
- معاهده ۱۹۹۱ استارت – ۱؛ بین روسیه و آمریکا، که بر پایه آن هر یک از دو طرف ملزم به کاهش شمار قابل ملاحظهای از کلاهکهای هستهای تا سال ۲۰۰۳ بودند.
منابع[ویرایش]
- ↑ بیانیه وزیر امورخارجه کری درخصوص اعطای جایزه نوبل صلح، سفارت مجازی ایالات متحده آمریکا - تهران
- ↑ سازمان منع استفاده از سلاحهای شیمیایی، برنده نوبل صلح ۲۰۱۳، رادیو فردا
- ↑ سازمان منع تسلیحات شیمیایی برنده جایزه صلح نوبل شد، بیبیسی فارسی
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ سازمان منع کاربرد سلاحهای شیمیایی جایزه نوبل صلح را برد، دویچه وله فارسی
|
|
- سازمان بازدارندگی از بهکارگیری جنگافزارهای شیمیایی
- بنیانگذاریهای ۱۹۹۷ (میلادی) در هلند
- جنگافزارها
- جنگافزارهای شیمیایی
- سازمانهای بنیانگذاریشده در ۱۹۹۷ (میلادی)
- سازمانهای بینالمللی بنیانگذاریشده بر پایه معاهده
- سازمانهای میاندولتی
- سازمانهای مستقر در لاهه
- قانون در سده ۲۱ (میلادی)
- قانون در سده بیستم (میلادی)