مجمع عمومی سازمان ملل متحد
 United Nations General Assembly الجمعیة العامة للأمم المتحدة (عربی) 联合国大会 (چینی) Assemblée générale des Nations unies (فرانسوی) Генера́льная Ассамбле́я ООН (روسی) Asamblea General de las Naciones Unidas (اسپانیایی) |
|
|---|---|
تالار مجمع عمومی سازمان ملل، مقر اصلی، نیویورک
|
|
| نوع رکن | رکن اصلی |
| مخفف | GA, UNGA |
| رئیس |
رئیس |
| وضعیت | فعال |
| تأسیس | ۱۹۴۵ |
| وب‌گاه | www.un.org/ga |
مجمع عمومی سازمان ملل متحد (به انگلیسی: United Nations General Assembly یا UNGA/GA) رکن اصلی، جهانی و مشورتی سازمان ملل متحد است. کلیهٔ کشورهای عضو در مجمع شرکت دارند.[۳] فصل چهارم منشور در خصوص مجمع است. هر عضو سازمان ملل متحد در مجمع دارای یک حق رأی می‌باشد و بیش از پنج نماینده در مجمع نخواهدداشت.[۴] مجمع عمومی به طور منظم دوره‌های اجلاسیهٔ سالیانهٔ خود را از سپتامبر تا دسامبر یا ژانویه تشکیل می‌دهد و در موارد استثنایی به درخواست شورای امنیت و یا به درخواست یک عضو که مورد موافقت اکثریت اعضا باشد دوره‌های اجلاسیهٔ فوق‌العاده خواهدداشت.[۵]
رأی‌گیری در خصوص مسائل مهم مانند حفظ صلح و امنیت، مسائل مربوط به بودجه و انتخاب اعضا با اکثریت ۲/۳ آرا صورت می‌گیرد و در خصوص مسائل دیگر با اکثریت ساده اتخاذ تصمیم می‌شود.[۶] تصمیمات و قطعنامههای مجمع عمومی عمدتاً جنبهٔ اعلامی یا توصیه‌ای دارند اما بعضاً برخی از این قطعنامههای اعلامی با گذشت زمان و تکرار تا حدود زیادی برای کشورهای عضو به طور ضمنی الزام‌آور می‌شوند. از جمله آن‌ها اعلامیه جهانی حقوق بشر است.
به گفتهٔ تونکین، حقوقدان روسی:
تصمیمات مجمع عمومی سازمان ملل متحد، نقش مسلمی در ایجاد هنجارهای حقوق بین‌الملل از طریق عرف ایفا می‌کند. در نتیجه، تصمیمات و توصیه‌های سازمان‌های بین‌المللی و در درجهٔ اول مصوبات مجمع عمومی سازمان ملل متحد که منطبق با منشور بوده و منعکس کنده نظریات کشورهای هر دو سیستم است (سرمایه‌داری و سوسیالیسم)، نقش بزرگی در ایجاد موازین حقوق بین‌الملل عرفی ایفا می‌کند.[۷]
محتویات
ترکیب مجمع عمومی[ویرایش]
ترکیب مجمع عمومی، بیان‌گر اصلی بنیادین در روابط بین‌المللی یعنی برابری دولت‌ها می‌باشد. مجمع عمومی، مرکب از کلیهٔ اعضای ملل متحد است (۱۹۳ کشور) و هریک از اعضا می‌توانند حداکثر تا پنج نماینده در مجمع عمومی داشته‌باشند ولی این امکان برای دولت‌ها وجود دارد که در صورت نیاز و در حد امکان خود به این هیئت، مشاور یا کارشناس اضافه نمایند. علاوه بر نمایندگان دولت‌ها هیئت‌هایی به عنوان ناظر، بدون داشتن حق رأی شرکت می‌کنند.[۳]
وظایف و اختیارات مجمع عمومی[ویرایش]
مجمع عمومی فراگیرترین رکن سازمان ملل متحد است و دارای صلاحیت گسترده‌ای می‌باشد. ارکان دیگر باید مطالعات و گزارش‌های خود را سالانه به آن ارائه نمایند. این رکن، ضمن بررسی این گزارش‌ها و تصویب بودجه، نظارت خود را بر تمام فعالیت‌های سازمان اعمال می‌کند. مجمع طبق مادهٔ ۱۰ منشور، می‌تواند در خصوص هر مسئله یا امری که در چارچوب منشور قرار می‌گیرد و یا در ارتباط با اختیارات و وظایف یکی از ارکان پیش‌بینی شده در منشور است بحث نموده، در مورد آن‌ها توصیه‌نامه صادرنماید. تنها محدودیت‌های وارده به صلاحیت مجمع عمومی عبارتند از:
- عدم مداخله در اموری که ذاتاً داخل در صلاحیت داخلی دولت‌ها است.
- عدم مداخله در مورد اختلاف یا وضعیتی که شورای امنیت در حال رسیدگی به آن می‌باشد مگر آن‌که شورای امنیت خود تقاضای مداخلهٔ مجمع عمومی را بنماید.
- ارجاع تمام مسائل مربوط به حفظ صلح و امنیت بین‌المللی که نیاز به اقدام عملی دارند به شورای امنیت زیرا فقط شورای امنیت است که می‌تواند در مورد اقدامات عملی تصمیم بگیرد.[۴]
وظایف و اختیارات خاص مجمع عمومی[ویرایش]
- بحث در مورد تمام مسائل و قضایایی که در چارچوب منشور قرار می‌گیرد به استثنای ماده ۱۲ منشور؛
- بحث و بررسی دربارهٔ هر مسئله مربوط به حفظ صلح و امنیت بین‌المللی به استثنای مواردی که شورای امنیت مشغول انجام وظایفی است که طبق منشور به آن محول شده است؛
- انتخاب اعضای سایر ارکان اصلی (انتخاب اعضای غیردایم شورای امنیت، شورای اقتصادی اجتماعی و شورای قیمومت به هنگام ضرورت)؛
- معرفی یا انتخاب اعضای ارکان فرعی خود؛
- هماهنگ نمودن فعالیت‌های مؤسسات تخصصی؛
- بررسی و ارائه توصیه دربارهٔ اصول همکاری در زمینهٔ حفظ صلح و امنیت بین‌المللی؛
- آمریت بر شورای اقتصادی اجتماعی و شورای قیمومت؛
- آمریت بر ادارهٔ سازمان و تصویب بودجهٔ سازمان و تقسیم و تخصیص سهمیه‌های پرداختی اعضا؛
- اجازه دادن به مؤسسات تخصصی جهت درخواست نظر مشورتی از دیوان بین‌المللی دادگستری؛
- دریافت و بررسی گزارش‌های شورای امنیت و سایر ارگان‌های سازمان ملل؛
- انجام مطالعات و صدور توصیه‌هایی در خصوص ترویج همکاری بین‌المللی در امور سیاسی، ایجاد زمینه‌های مناسب برای توسعهٔ تدریجی و تدوین حقوق بین‌الملل، کمک به تحقق حقوق بشر و آزادی‌های بنیادین برای همه، بی هیچ تبعیض از حیث نژاد و جنس و زبان و مذهب و همیاری بین‌المللی در حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، آموزشی و بهداشتی؛
- ارائه توصیه‌هایی برای حل و فصل مسالمت‌آمیز هر وضعیتی که احتمالاً به روابط دوستانهٔ بین‌المللی لطمه می‌زند بدون توجه به منشأ آن.[۴][۸]
وظایف و اختیارات مشترک مجمع با شورای امنیت[ویرایش]
- ترکیب سازمان (پذیرش عضو جدید، معلق کردن عضویت یا اخراج کردن یک دولت عضو)؛
- انتخاب قضات دیوان بین‌المللی دادگستری؛
- انتخاب دبیر کل (بر اساس توصیهٔ شورای امنیت)؛
- تجدیدنظر در منشور ملل متحد؛
- اداره مناطق سوق‌الجیشی در سرزمین‌های تحت قیمومت ملل متحد.[۸]
طرز کار مجمع عمومی[ویرایش]
قواعد مربوط به طرز کار مجمع عمومی در مادهٔ ۴ منشور و مقررات داخلی مجمع بیان شده‌است. مجمع عمومی خود آیین‌نامهٔ داخلی را تنظیم می‌کند و به لحاظ این‌که مقررات داخلی‌اش ماهیت قراردادی ندارد، می‌تواند بدون آن‌که مشکلات مربوط به تغییر منشور مطرح شود آن را تغییر دهد.
سازمان‌دهی کارهای مجمع عمومی[ویرایش]
مجمع عمومی به طور دایم تشکیل جلسه نمی‌دهد. اجلاس عادی مجمع، سالانه از سه‌شنبه سومین هفتهٔ سپتامبر به مدت ۳ تا ۴ ماه در مقر سازمان در نیویورک برگزار می‌شود.[۸] با این وجود مجمع می‌تواند در صورت اقتضا، اجلاسیه‌های فوق‌العاده به دعوت دبیر کل و بنا به درخواست شورای امنیت، اکثریتی از کشورهای عضو، یا به تقاضای یک کشور اگر اکثریت اعضا موافق باشند تشکیل دهد.[۴] هم‌چنین مجمع می‌تواند اجلاس فوق‌العاده فوری که اختصاص به یک مشکل مشخص دارد برگزارنماید. این اجلاس به فاصلهٔ ۲۴ ساعت از زمان تقاضای شورای امنیت بر اساس رأی هر یک از ۹ عضو شورا، یا با اکثریت اعضای سازمان، یا با یک عضو اگر اکثریت اعضا موافق باشند تشکیل می‌شود.
اغلب در ابتدای هر اجلاس عادی رؤسای کشورهای عضو و دولت‌ها در خصوص اضطراری‌ترین مسائل بین‌المللی سخنرانی می‌کنند. سپس سایر مسائل به جهت آن‌که بحث در خصوص آن‌ها به علت کثرت اعضای مجمع با کندی مواجه می‌شود و تسهیل فعالیت‌ها در نهادهای کوچک‌تر که همان کمیته‌های مجمع هستند بررسی می‌شوند. این کمیته‌ها عبارتند از:
- کمیتهٔ اول (خلع سلاح و امنیت بین‌المللی)
- کمیتهٔ دوم (اقتصادی و مالی)
- کمیتهٔ سوم (اجتماعی، بشردوستانه و فرهنگی)
- کمیتهٔ چهارم (ویژهٔ سیاسی و استعمارزدایی)
- کمیتهٔ پنجم (امور اداری و بودجه‌ای)
- کمیتهٔ ششم (حقوقی)
علاوه بر این ۶ کمیتهٔ اصلی، کمیتهٔ دیگری هم وجود دارد که اختیارات هیئت‌های نمایندگی را بررسی و کنترل می‌نماید. مجمع عمومی حداقل ۳ ماه پیش از شروع اجلاس عادی شروع به انخاب هیئت رئیسه می‌نماید. این هیئت رئیسه مرکب از یک رئیس، ۲۱ معاون رئیس و رؤسای ۷ کمیتهٔ اصلی است. انتخاب رئیس مجمع عمومی به جهت هدایت مذاکرات و نقش هماهنگ کننده‌ای که دارد بسیار با اهمیت است. در عمل و بر اساس توافق صورت گرفته میان دولت‌های عضو هیچ‌گاه رئیس مجمع عمومی از میان پنج عضو دایم شورای امنیت انتخاب نمی‌شود.
بر اساس قطعنامهٔ ۱۹۹۰ مصوب ۱۹۶۳ برای تضمین رعایت برابری جغرافیایی هر ساله رئیس مجمع به نوبت از میان پنج گروه از کشورهای آفریقایی، آسیایی، اروپای شرقی، آمریکای لاتین و کارائیب و اروپای غربی، و سایر دولت‌ها انتخاب می‌شود.[۸]
نحوهٔ اخذ تصمیم در مجمع عمومی[ویرایش]
تصمیم‌گیری در خصوص کارهای مجمع عمومی یا از طرق رأی‌گیری و یا از راه کنسانسوس است.
رأی‌گیری در مجمع عمومی[ویرایش]
طبق رأی منشور ملل متحد رأی‌گیری در مجمع مبتنی بر دو اصل برابری دولت‌ها و اخذ تصمیم با اکثریت آرا است. هر دولت چه بزرگ و چه کوچک در مجمع دارای یک رأی خواهد بود. تصمیم‌گیری در خصوص مسائل مهم با اکثریت ۲/۳ از اعضای حاضر و رأی‌دهنده صورت می‌گیرد.[یادداشت ۱] اتخاذ تصمیم در خصوص مسائل دیگر با اکثریت ساده انجام می‌شود.[۴] رأی‌گیری می‌تواند به صورت کتبی، بالا بردن دست‌ها یا با خواندن اسامی باشد.[۸]
کنسانسوس در مجمع عمومی[ویرایش]
در سال‌های اخیر تلاش ویژه‌ای صورت گرفته‌است تا در خصوص موضوعات به جای تصمیم‌گیری بر اساس رأی‌گیری رسمی (به اکثریت یا به‌اتفاق آرا) از آیین کنسانسوس استفاده شود. رئیس مجمع عمومی بعد از مشورت و توافق با هیئت نمایندگی می‌تواند پیشنهاد دهد که یک قطعنامه بدون رأی‌گیری و ارائهٔ اعتراض رسمی تصویب شود.[۹]
قطعنامههای حقوق بشری[ویرایش]
قطعنامههای حقوق بشری مجمع عمومی سازمان ملل، برای کشورها بار حقوقی و الزامی ندارد، اما در صحنه بین‌المللی برای آن‌ها هزینه سیاسی ایجاد می‌کند.[۱۰]
سازمان‌های وابسته به مجمع عمومی[ویرایش]
- کنفراس تجارت و توسعهٔ سازمان ملل (UNCTAC)
- مرکز تجارت بین‌المللی آی‌تی‌سی (UNCTAD/WTO)
- برنامه کنترل مواد مخدر ملل متحد (UNDCD)
- برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد (UNEP)
- برنامه عمران ملل متحد (UNDP)
- صندوق توسعه ملل متحد برای زنان (UNIFEM)
- داوطلبان ملل متحد (UNV)
- صندوق توسعه سرمایه ملل متحد (UNCDE)
- صندوق جمعیت ملل متحد (UNFPA)
- کمیساریای عالی سازمان ملل برای پناهندگان (UNHCR)
- برنامه جهانی غذا (WFPI)
- کارگزاری، همیاری و کار ملل متحد برای پناهندگان فلسطینی در خاور نزدیک (UNRWA)
- برنامه اسکان بشر ملل متحد (UN_HABITAT) [۱۱]
یادداشت‌ها[ویرایش]
- ↑ ماده ۱۸ منشور: موارد زیر از مسائل مهم محسوب می‌شود.
توصیه‌های مربوط به حفظ صلح و امنیت بین‌المللی، انتخاب اعضای غیر دائم شورای امنیت، انتخاب اعضای شورای اقتصادی و اجتماعی، انتخاب اعضای شورای قیمومت بر طبق شق «ج» از بند یک ماده ۸۶، قبول اعضای جدید در سازمان ملل متحد، تعلیق حقوق و مزایای عضویت و اخراج اعضا، مسائل راجع به اجرای نظام قیمومت و مسائل مربوط به بودجه. البته این‌ها، همهٔ موارد را در برنمی‌گیرد و مجمع عمومی می‌تواند نیز به آن بیافزاید.
پانویس[ویرایش]
- ↑ "Presidents of the General Assembly". United Nations General Assembly. 29 June 2010. Retrieved 18 September 2011.
- ↑ Vice-Presidents of the 66th Session of the General Assembly of the United Nations United Nations website
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ محمدرضا ضیائی بیگدلی، حقوق بین‌الملل عمومی، ص.۲۴۳.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ۴٫۳ ۴٫۴ حجت دولتشاه، منشور سازمان ملل متحد، ص. ۲۲.
- ↑ محمدرضا ضیائی بیگدلی، حقوق بین‌الملل عمومی.
- ↑ «آشنایی با مجمع عمومی سازمان ملل متحد». بازبینی‌شده در ۲ نوامبر ۲۰۱۱.
- ↑ محمدرضا ضیائی بیگدلی، حقوق بین‌الملل عمومی، ص.۱۷۴.
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ ۸٫۲ ۸٫۳ ۸٫۴ «سازمان ملل متحد» (PDF). بازبینی‌شده در ۱۹ نوامبر ۲۰۱۱.
- ↑ «وظایف و اختیارات مجمع عمومی سازمان ملل». ۱۹ نوامبر ۲۰۱۱. بازبینی‌شده در ۱۹ نوامبر ۲۰۱۱.
- ↑ قطعنامه سازمان ملل: محکومیت و استقبال از موارد حقوق بشری در ایران، بی‌بی‌سی فارسی
- ↑ «نظام ملل متحد». ۶ نوامبر ۲۰۱۱. بازبینی‌شده در ۶ نوامبر ۲۰۱۱.
منابع[ویرایش]
- ضیائی بیگدلی، محمدرضا. حقوق بین‌الملل عمومی. تهران: گنج دانش، ۱۳۸۶. ۲۵۴. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۷۶۱۸-۴۹-۶.
- دولتشاه، حجت. منشور سازمان ملل متحد. تهران: مجد، ۱۳۸۸. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۷۸۲۰-۱۵-۸.
پیوند به بیرون[ویرایش]
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ مجمع عمومی سازمان ملل متحد موجود است. |
