نقشه‌های کهن

این نوشتار یک ترجمه از ویکی‌پدیاهای دیگر است. پيوند به سایر زبان‌ها را در سمت راست-پايين اين صفحه ببينيد.

نقشه‌های کهن یا نقشه‌های نخستین تصوراتی است از دوره عصر آهن تا پایان دوره قرون وسطی (سده‌های میانه) و عصر اکتشاف، نوآوری و ظهور جغرافیای مدرن را در بر می‌گیرد.نقشه‌ها در این دوره تصور انسانهای اولیه را از جهان نشان می‌دهد که تفکر آنها بسیار بسیط بوده است. نقشه بابلیون قدیمی ترین نقشه است که تصور مردم را از جهان نشان می‌دهد بعدهادر نقشه‌های جهان دنیا به ۷ دریا و ۷ اقلیم کاچ (تقسیم) شده است. که دریای پارس و سرزمین پارس جزو آنها است.

نقشه جهان بطلمیوس (2nd century) in a 15th century reconstruction

نقشه‌های نخستین قبل از میلاد

تا دوره اکتشافات جدیدهیچگاه جغرافی دانان شرقی و یا غربی زمین را به شکل گردو تصور نکرده‌اند. گرد گردو (کره‌ای) با گرد سینی دایره متفاوت است. بلکه زمین را بشکل سینی گرد تصور کرده‌اند. نقشه کهن بابلی در اصل مرکز هفت اقلیم را با دایره مشخص کرده دور تا دور هفت اقلیم را بحر المحیط یا اقیانوس سراسری در برگرفته است شماره ۹- ۷ دریای پائین یا همان خلیج فارس است. مثلث‌های بیرون از دایره دریای اقیانوس در واقع قله‌های کوه قاف است. یکی از آن قله‌ها کوه دماوند و دیگری قله زاگرس است. قدیمی ترین لوحه‌های و نقشه‌ها ی ترسیمی کشف شده به مصریها و بابلیها منصوب شده‌اند نقشه‌ای از بابلیون حک شده بر گل پخته پیدا شده که در موزه بریتیش لندن به شماره ۱۵۳/۹۲۶۸۷ نگهداری می‌شود و متعلق به ۵۰۰ سال قبل از میلاد است اما نسخه شبیه به آن گویا به دوره سارگون پادشاه اکد ۲۳۰۰ق. م مربوط است که در آن خلیج فارس بدون اسم ترسیم شده است.

یونانیها و رومیها و فنیقیها این حرفه را توسعه داده‌اند و بویژه بطلیموس ۱۶۸ م و استرابون ۶۴ ق. م در این حرفه کوشا بوده‌اند. در دوره عباسیان که دانشمندان و مدیران ایرانی بر امور خلافت تسلط داشتند و وجوب جهت یابی قبله برای مسلمانان بویژه کشورهای دور دست ضرورت اهمیت کارتوگرافی را ایجاب می‌کرد. بدستور مامون ۸۳۳-۸۱۴ م ترجمه آثار یونانی شروع شد و نقشه‌ای از جهان تهیه گردید خوارزمی ۸۲۱، استخری ۹۲۵، ابن حوقل ۹۷۷ ق، ادریسی حمودی ۱۱۶۵ ق (۸۲ نقشه در کتاب نزهه المشتاق) نقشه‌هایی از دیار عرب، بلاد فارس بحر فارس و روم وشام ترسیم کردند که پایه و اساس نقشه‌های قرون بعدی توسط اروپائیان گردید. در تمام این نقشه‌ها خلیج فارس نام خود را تحت عنوان بحر فارس حفط کرده است. هم اکنون صدها نقشه دستی با ارزش در موزه‌های جهان نگهداری می‌شود که نام خلیج فارس و بحر فارس را به همراه دارند که تعدادی از آنها نیز درموزه‌های کشورهای عربی است. به یقین می‌توان گفت هیچ نام جغرافیایی در جهان به اندازه نام خلیج فارس در کتب جغرافی و کارتوگرافی قدمت، اصالت ندارد و از نظر حضور در نقشه‌های کلاسیک و مدرن رکورد دار نامهای جغرافیایی بوده است. نقشه‌های منسوب به افراد ذیل اگر چه نسخه اولیه آنها وجود ندارد اما در دوره‌های مختلف تاریخی و توسط افراد متعدد باز سازی شده است و می‌توان فهمید که در آن روزگار جهان را چگونه تصور می کرده‌اند در همه این نقشه‌های کهن هفت اقلیم و هفت دریا و خلیج فارس وجود دارد.

• زنفن (۴۳۰-۳۵۴ ق. م)،(به انگلیسی Xenophon) تاریخ‌نگار یونانی

خلیج فارس و نئارخوس the took

• نئارخوس (۳۶۰-۳۰۰ ق. م)، (به انگلیسی Nearchus) دریاسالار مقدونی که در سال ۳۲۶ قبل از میلاد به دستور اسکندر دریای فارس را پیمود و تا دهانه رود سند پیش رفت در سفرنامه خود چنین آورده‌است:«پس از دویست استاد راه به ریگ و از آن جا به دیلم و دهنهٔ رودخانهٔ اندیان آمدیم، رودخانهٔ اندیان سرحد خوزستان و فارس و پس از سند بزرگ ترین رودخانه‌است. هیچ یک از سواحلی که پیمودم مانند دریای فارس، آباد و معمور نبود.
• اراتوستن (۲۷۶-۱۹۴ ق. م)، (به انگلیسی Eratosthenes)، ریاضیدان و جغرافیدان یونانی که زمانی ریاست دانشگاه اسکندریه را نیز داشت، و نظریه‌های مهمی درباره شکل و جایگاه زمین ارائه داد،
• هیپارکوس (۱۹۰-۱۲۰ ق. م)، (به انگلیسی Hipparchus)، دانشمند و جغرافیانگار یونانی
• استرابو (۶۳یا۶۴ ق. م- ۲۴ میلادی)، تاریخ‌نگار و جغرافی نگار یونانی در کتاب از «ایندی تا ایبری» یا از هند تا اسپانیا، نقشه‌ای از جهان ترسیم کرده است.
• فلاویوس آرینوس (۸۶-۱۶۰ میلادی)، (به انگلیسی Lucius Flavius Arrianus)، تاریخ‌نگار یونانی در کتاب آنابازیس یا تاریخ سفرهای جنگی اسکندر، نقشه‌ای از جهان ترسیم کرده است.
• ازبیوس (۲۶۳-۳۳۹ میلادی)، (به انگلیسی Eusebius of Caesarea)، تاریخ‌نگار رومی که بنام پدر عیسویت شناخته می‌شود، با توجه به کوروش نامه زنفن، نقشه‌ای از جهان ترسیم کرده است.
• ۱- نقشهٔ جهان بطلمیوس
• ۲- نقشهٔ اراتوس مربوط به ۲۵۰ سال قبل از میلاد مسیح
• ۳- نقشهٔ دی سنارک مربوط به ۲۸۵ سال قبل از میلاد مسیح
• ۴- نقشهٔ استرابو (Strabo) مربوط به ۲۰ سال بعد از میلاد مسیح
• ۵- در نقشهٔ دیگری مربوط قرن نهم میلادی و دوران خلفای عباسی در کتاب «تاریخ عرب» به قلم فیلیپ حیتی) به چاپ رسیده است،
• ۶- در نقشهٔ جهان ابو ریحان بیرونی مربوط به ۱۰۳۰ میلادی.
• ۷- در نقشهٔ جهان ادرِیسی که مربوط به ۱۱۶۰ میلادی.
• ۸- در نقشهٔ جهان سالتر (Psalter) مربوط به قرن سیزدهم میلادی که در تحت نفوذ کلیسا تهیه شده است،
• ۹- در نقشه‌ای به نام نقشهٔ ایران قدیم که توسط دوونتی جغرافیدان فرانسوی در سال ۱۸۸۱ میلادی تهیه شده
• ۱۰- در نقشه‌ای مربوط به ۱۸۹۵م. برگرفته از نقشهٔ جهان بطلمیوس

500 ق م. نقشه بابلیون

قدیمی ترین نقشه بجای مانده ۵۰۰ سال قبل از میلاد از تمدن میان رودان نقشه جهان موسوم به بابلیون است.

بنا بر اسنادی که تا کنون کشف شده، قدیمی ترین نگاره‌ها و نقشه‌ها ی ترسیمی کشف شده به سرزمین مصر و بین‌النهرین منصوب شده‌اند. نقشه‌ای از سرزمین بابلیون (عراق) حک شده بر گل پخته پیدا شده است که در موزه بریتانیا به شماره ۱۵۳/۹۲۶۸۷ نگهداری می‌شود و متعلق به۵۰۰ سال قبل از میلاد و به دوره بابلی جدید (از سلطه پارسها بر بابل) است اما گفته شده این نسخه از نسخه‌ای مشابهه که گویا متعلق به دوره سارگون پادشاه اکد (۲۳۰۰ق. م) بوده است نسخه برداری شده است که در آن خلیج فارس بدون اسم ترسیم شده است.

دوره‌ها و مراحل مختلف توسعه و دقیق شدن نقشه‌های

• یونانیها و رومیها و فنیقیها حرفه نقشه کشی را توسعه داده‌اند و به ویژه بطلیموس (۱۶۸ ق. م.) و استرابون(۶۴ ق. م) در این حرفه کوشا بوده‌اند.

در دورهٔ عباسیان که دانشمندان و مدیران ایرانی بر امور خلافت تسلط داشتند، نیازبه جهت یابی قبله برای مسلمانان، به ویژه کشورهای دور دست، ضرورت کارتوگرافی را ایجاب می‌کرد و به دستور مامون (۸۳۳-۸۱۴ م.) ترجمه آثار یونانی شروع شد و نقشه‌ای از جهان تهیه گردید. خوارزمی(۸۲۱ ق.)، اسطخری (استخری)(۹۲۵ ق.)، ابن حوقل(۹۷۷ ق.)، ادریسی حمودی (۱۱۶۵ ق.) (با ترسیم هشتادو دو نقشه در کتاب نزهه المشتاق) نقشه‌هایی از دیار عرب، بلاد فارس بحر فارس و روم وشام ترسیم کردند که پایه و اساس نقشه‌های قرون بعدی توسط اروپائیان گردید. گفتنی است که در تمام این نقشه‌ها خلیج فارس نام خود را تحت عنوان بحر فارس و یا خلیج فارس حفظ کرده است. به نقل از کتاب اسناد نام خلیج فارس، میراثی کهن و جاودان دکتر عجم ۹۸-۱۲۲ - ص ۱۰۶ -۱۰۷ .

نقشه‌های کهن، ایران و خلیج فارس

اقلیم ایران و خلیج فارس در همه نقشه‌های کهن بکار رفته است. در کتاب اسناد نام خلیج فارس، میراثی کهن و جاودان، به جزئیات کامل این اطلسها اشاره شده است. در نقشه بابلیون دریای شور وجود دارد ولی از کهن‌ترین نقشه هاس جغرافیایی بطور نمونه می‌توان به نقشه جهان از أناکسیماندر (۶۱۰-۵۴۶ ق. م)، (Anaximander)، جغرافیدان یونانی که در کتاب Kleinere schriften، اثر (Joachim Lelewel (1836 بازسازی شده‌است، نقشه جهان هکاتئوس (۵۵۰-۴۷۶ ق. م)، (Hecataeus)، از سرشناس ترین جغرافیدانان یونانی، و به نقشه جهان بطلمیوس (۱۶۸-۹۰ م)، (Claudius Ptolemy) منجم و جغرافیدان مشهور اسکندریه و نخستین کسی که اطلسی شامل ۳۶ نقشه از نقاط مختلف جهان تهیه کرده است اشاره نمود.

نقشه جهان والدسیمولر متعلق به سال ۱۵۰۷ میلادی (تصویر سمت چپ) نام خلیج فارس در آن آشکار است (تصویر سمت راست)

نقشه جهان پیترو کوپو متعلق به سال ۱۵۲۰ میلادی (تصویر سمت چپ) نام خلیج فارس در آن آشکار است (تصویر سمت راست)

نقشه جهان متعلق به سال ۱۶۸۹ میلادی (تصویر سمت چپ) نام خلیج فارس به زبان لاتین: Sinus Persicus در نقشه آورده شده‌است. (تصویر سمت راست)

آناکسیماندر (c. 610 - 546)

Reconstruction of Anaximander's map

آناکسیماندروس (died ca. 546 BCE) is credited with having created one of the first maps of the world، which was circular in form and showed the known lands of the world grouped around the دریای اژه at the center. This was all surrounded by the ocean.

نقشه جهان هکاتئوس ملتوس

نقشه جهان هکاتئوس ملتوس(۵۰ - ۴۷۶ ق. م)

Reconstruction of Hecataeus' map

[[He

نقشه جهان إراتوستنس

نقشه جهان إراتوستنس (276 – 194 BCE)

1883 reconstruction of اراتوستن' map

اراتوستن (276-194 BCE) نقشه جهان را توسعه داد و فتوحات اسکندر و جانشینانش را ترسیم کرد. آسیا او تصور از جهان را کمی توسعه داد.

نقشه جهان کاری از پوسیدونیوس(c. 150 – 130 BCE)

A 1628 reconstruction of پوسیدونیوس ideas about the positions of continents (many details couldn't have been known by Posidonius)

{

نقشه جهان استرابو

نقشه جهان استرابو (c.64. 24)

نوشتار‌های اصلی: Strabo و Geographica

نقشه‌های بعد از میلاد

Pomponius Melaنقشه جهان پومپونیوس میلا (c. 43 CE)

An 1898 reconstruction of Pomponius Melas view of the World.

.

نقشه جهان بطلمیوس(c. 150)

A 15th century manuscript copy of the نقشه جهان بطلمیوس, reconstituted from Ptolemy's Geographia (circa ۱۵۰)

نقشه جهان کار پیوتینجریاناقرن ۴ م

Tabula Peutingeriana, from Iberia in the west, to India in the east.

قرون میانه

World map by Cosmas Indicopleustes

Cosmas Indicopleustesنقشه جهان کوسماس قرن۶ م

From a 12th-century copy of Etymologiae

نقشه جهان ابن حوقل

ابن حوقل

World map by Ibn Hawqal (south at top)

نقشه جهان انگلو ساکسون

The Anglo-Saxon 'Cotton' world map (c. ۱۰۴۰).

نقشه جهان بیتوس (c. 1040)

World map from the Saint-Sever Beatus

نقشه جهان بی توس موندی (۱۰۵۰)

Beatus of Liébana (c. 730 - 798) was an Asturian monk and الهیات.

al-Kashgari's Diwanu Lughat at-Turk.

نقشه جهان محمد کاشغری(۱۰۷۲)

The نزهة المشتاق فی اختراق الآفاق (۱۱۵۴).

نقشه جهان ادریسی روجریانا (۱۱۵۴)

The Ebstorf Map, ca. ۱۲۳۵.

Ebstorf Mappa Mundi نقشه جهان ابستروف موندی(۱۲۳۵)

نوشتار اصلی: Ebstorf Map

The Hereford Mappa Mundi, ca. ۱۳۰۰

Hereford Mundi نقشه جهان هرفورد موندی(۱۳۰۰)

Pietro Vescontes world map, ۱۳۲۱

نقشه جهان پیترو ویسکونت

Two leaves of The Catalan world atlas

نقشه جهان کاتلاند (۱۳۷۵)

Da Ming Hun Yi Tu map

Da Ming Hun Yi Tu دامینگ هویی تو (۱۳۸۹)

نوشتار اصلی: Da Ming Hun Yi Tu

Kangnido world map (۱۴۰۲)

Kangnido نقشه جهان کانگنیدو (۱۴۰۲)

De Virga world map (۱۴۱۱–۱۴۱۵)

نقشه جهان دی ورگا (۱۴۱۱-۱۴۱۵)

نوشتار اصلی: De Virga world map

Bianco world map (۱۴۳۶)

بیانکو(۱۴۳۶)

Genoese map of 1457, Biblioteca Nazionale at Florence

Genoese جنویس (۱۴۵۷)

نوشتار اصلی: Genoese map

Fra Mauro map (۱۴۵۹)

نقشه جهان فرامارو

نقشه جهان فرامارو (۱۴۵۹) در سالهای ۱۴۵۷ تا ۱۴۵۹ ترسیم شده است بر روی چوب و در دو متر نگار شده است.

نقشه جهان مارتلوس

نقشه جهان مارتلوس ۱۴۹۰

Martellus world map (۱۴۹۰)

نقشه جهان هنری کوس

The world map of Henricus Martellus Germanus (Heinrich Hammer)، c. 1490

Behaim's اردآپفل

نقشه جهان از ۱۵۰۰ به بعد

اطلاعات بیشتر: Age of Discovery

نقشه جهان کار جوان دیلاکوسا

نقشه جهان کار جوان دیلاکوسا (۱۵۰۰) [[پرونده:1500 map by Juan de la Cosa-North up.jpg|thumb|150px|[[Map of Juan de

نقشه جهان کانتینو (۱۵۰۲)

کانتینو, 1502, Biblioteca Estense, مودنا

نقشه جهان کاوریو

نقشه جهان  کاوریو(c.1505)

Caverio Map (c.1505), Bibliothèque Nationale de France, Paris

نقشه جهان روچ

نقشه جهان روچ (۱۵۰۷)

Ruysch's 1507 map of the world

Waldseemüller and Ringmannنقشه جهان (۱۵۰۷)

Waldseemüller map with joint sheets, 1507

نقشه جهان پیری ریز

نقشه جهان پیری ریز (۱۵۱۳)

Fragment of the نقشه پیری رئیس by پیری رئیس in 1513

نقشه جهان پترو کوپو

نقشه جهان پترو کوپو(۱۵۲۰)

Map of Pietro Coppo, ونیز, ۱۵۲۰

نقشه جهان دیوگو ریبرو

نقشه جهان دیوگو ریبرو(۱۵۲۷)

World Map by Diogo Ribeiro, "Propaganda map" (1529), Biblioteca Apostolica Vaticana

[

نقشه جهان مرکارتور

نقشه جهان مرکارتور(۱۵۶۹)

نوشتار‌های اصلی: Mercator Projection و Gerardus Mercator

Mercator Nova et Aucta Orbis Terrae Descriptio, ۱۵۶۹

نقشه جهان آبراهام اورتلیوس(۱۵۷۰)

Ortelius' map Theatrum Orbis Terrarum (1570)

نوشتار اصلی: Theatrum Orbis Terrarum

نقشه جهان هندیوس (۱۶۳۰)

Nova totius Terrarum by Hendrik Hondius, 1630, State Library of New South Wales

نقشه‌های دوره استعمار

مستعمرات امپراتوری بریتانیا در سال ۱۸۹۷ میلادی با رنگ قرمز در نقشه و یا زیر نامشان مشخص شده‌اند.

Map of the Indian Ocean and the China Sea was engraved in 1728 by Ibrahim Müteferrika

جستارهای وابسته

• دریای خزر
• تحریف نام خلیج فارس
• خلیج فارس
• نقشه‌های کهن
• اسناد نام خلیج فارس، میراثی کهن و جاودان (کتاب)

پیوند به بیرون

• خلیج فارس در نقشه ها [۲]

• Index of Maps of the Early Medieval Period 400-1300 A.D
• Mapping History - a learning resource from the British Library
• Geography And Map Reading Room at the Library of Congress