امپراتوری گوپتا

Gupta Empire
↓ 240 CE–550 CE ←   ←   ←   ←
The Gupta Empire at its greatest extent
پایتخت	پاتالی‌پوترا
زبان‌(ها)	زبان سانسکریت (literary and academic); پراکریت (vernacular)
دین	هندوئیسم آیین بودایی جین (دین)
دولت	Monarchy
مهاراجه
- 240s–280s	Sri-Gupta
- 319–335	Chandragupta I
- 540–550	Vishnu Gupta
دوره تاریخی	Ancient India
- تأسیس	240 CE
- انقراض	550 CE
مساحت	۳٬۵۰۰٬۰۰۰کیلومترمربع (۱٬۳۵۱٬۳۵۸مایل‌مربع)
پیش از آن به دنبال آن Mahameghavahana dynasty Kanva dynasty Kushan Empire Bharshiva Dynasty Western Satraps Gurjara-Pratihara Pala Empire Rashtrakuta Dynasty Hephthalite
امروزه بخشی از	هند پاکستان بنگلادش نپال

قلمرو امپراتوری گوپتا (رنگ خاکستری)

امپراتوری گوپتا (به سانسکریت: गुप्त राजवंश) امپراتوری یک سلسلهٔ هندی بود که در قرن چهارم میلادی در بیهار هند تشکیل شد و در قرن پنجم میلادی به دست هون‌ها از بین رفت. گپتائی‌ها دارای دو پایتخت بودند یکی در شمال هند به نام پاتلی‌پترا و دومی در هند مرکزی به نام اجین.

گوپتاها (گپتاها هم نوشته‌اند) بین سال‌های ۳۲۰ تا ۵۵۰ بعد از میلاد حکومت می‌کردند. این دودمان بر اکثر خاک شبه قاره هند حکمرانی می‌کردند. بنیان‌گذار این سلسله ماهاراجا سری گوپتا بود. شمال هند در سده‌های ۴ تا ۶ میلادی زیر فرمانروایی امپراتوری گوپتا بود. آثار هنری این دوره بر هنر مناطق مجاور مثل جنوب شرقی آسیا، نپال، و آسیای مرکزی اثر گذار بوده‌است. بعد از مرگ امپراتور کوشان در پایان قرن سوم، گوپتاها به شمال هند مهاجرت کردند و در سرزمینی که اکنون در حوزه ایالت‌های بیهار و اوتارپرادش است، سکنی گزیدند. دودمان گوپتا در زمان پادشاهی سامودراگوپتا و چاندراگوپتا دوم ناحیه زیر حکومت آنها مسافت مابین رودهای گنگ و سند را شمال می‌شد.

پیشینه

در اواخر سده چهارم میلادی بوسیله شخصی بنام چندراگپتا سلطنت بزرگی در شمال هندوستان تأسیس گردید. بنیان‌گذار سلطنت گپتاها لقب «مهاراجا دهیراج» را به معنای شاهنشاه برای خود انتخاب نمود. در خانواده گپتا بویژه سه نفر چندراگپتا، سمدراگپتا و کرمادتیه از پادشاهان نامدار تاریخ هنداوسشتان به شمار می‌روند و بعلت خدمات شایانی که بوسیله تاجداران مزبور در رشته‌های گوناگون علم و دانش و فرهنگ و هنر آن کشور انجام پذیرفت دوره سلطنت آن خانواده را که تا حدود دو قرن طول کشید عمر طلائی تاریخ هندوستان نامیده‌اند. چندراگپتا و سمدراگپتا هم‌روزگار شاپور دوم بودند؛ و کرماتیه جانشین سمدراگپتا مربی دانشمندانی بزرگ مانند آریا بهت عالم نامدار ستاره‌شناسی و هندسه و کالیداس شاعر معروف جهان بوده‌است.

همانگونه که پادشاهان خانواده موریا در قرن چهارم پیش از میلاد مسیح در شمال هندوستان حکومتی را تأسیس نمودند که از چندین حیث از سلطنت هخامنشیان الهام گرفته بود، پادشاهان خانواده گپتا نیز در کشورداری و از نظر برخی از سنت‌های شاهان ساسانی را سرمشق خویش قرار دادند. بطور مثال آنها لقب شاهنشاه را در تقلید از شهریاران ساسانی برای خود اختصاص دادند. مانند ساسانیان که به منظور ایجاد یکپارچگی در ملت خویش در ترویج و سرپرستی یک دین زرتشتی کوشیدند و امر فرمودند اوراق پراکنده اوستا جمع‌آوری و مرتب شود، پادشاهان گپتا نیز از دین هندو (برهمنائی) سرپرستی بعمل آوردند و مقرر داشتند کتاب ودا جمع‌آوری و مرتب و منظم گردد.

گپتائی‌ها از علما و فضلا و ارباب علم و دانش و صاحبان هنر قدردانی کردند و مربی دانشورانی چون کالیداس و آریابهت بودند. در سنگتراشی و نقاشی و هنرهای دیگر هم گپتائیها از هنرمندان سرپرستی نمودند و در نتیجه شاهکارهائی در غارهای اجنتا و الورا در هندوستان مرکزی بوجود آمد. معبد سنگی هندوان در دیوگره (شهرستان جهانسی) و مناره پولادی در دهلی می‌توانند بر اوج صنعت معماری و فلز کاری هند در آن زمان گواه باشند. گپتائیها سعی داشتند عظمت پادشاهی موریائیها را مجدداً زنده سازند و جانشین اشوکا معروفترین پادشاه تاریخ باستانی هندوستان بشوند.

پس از خانواده گپتاها وردهن‌ها در شمال هندوستان بر مسند حکومت نشستند.

نگارخانه

• 
• 
• 
• 
• 
• 
•