قلعه رودخان
مختصات: ۳۷°۰۳′۵۲″ شمالی ۴۹°۱۴′۲۴″ شرقی / ۳۷.۰۶۴۴۴° شمالی ۴۹.۲۴۰۰۰° شرقی
دژ رودخان | |
---|---|
نام | دژ رودخان |
کشور | ایران |
استان | گیلان |
شهرستان | فومن |
اطلاعات اثر | |
نام محلی | قله رخون |
نامهای دیگر | قلعهٔ هزارپله |
نامهای قدیمی | دژ سگسال (سکسار یا سگسار)، دژ حسامی، دژ هزارپله |
نوع بنا | دژ نظامی سنگی |
سالهای مرمت | دورهٔ سلجوقیان |
کاربری | دژ نظامی |
دیرینگی | ساسانیان |
دورهٔ ساخت اثر | ساسانیان |
اطلاعات ثبتی | |
شمارهٔ ثبت | ۱۵۴۹/۳ |
تاریخ ثبت ملی | ۳۰ مرداد ۱۳۵۴ |
اطلاعات بازدید | |
امکان بازدید | دارد |
رودخان نام قلعهای است متعلق به دوره سلجوقیان که بر فراز ارتفاعات جنگلی شهرستان فومن در روستای زیبای رودخان ساخته شده و ۲٫۶ هکتار مساخت و ۶۵ برج و بارو و دیواری به طول ۱۵۰۰ متر دارد.[۱] دژ رودخان یا قلعه حسامی نام قلعهای تاریخی در ۲۰ کیلومتری جنوب غربی شهر فومن در استان گیلان است. برخی از کارشناسان، ساخت قلعه را در دوران ساسانیان و مقارن با حمله عربها به ایران دانستهاند.[۲]
این قلعه با ۲٫۶ هکتار مساحت بر فراز ارتفاعات روستای رودخان قرار دارد. دیوار قلعه ۱۵۰۰ متر طول دارد و در آن ۶۵ برج و بارو قرار گرفته شده است. فاصله مستقیم قلعه تا شهر ماکلوان ۲۵ کیلومتر، تا ماسوله ۴۵ کیلومتر و تا شفت ۲۰ کیلومتر است. اما از مسیر اصلی و آسفالته مسافت قلعه تا فومن ۲۵ کیلومتر، تا ماکلوان تقریباً ۳۵ کیلومتر و تا ماسوله ۶۰ کیلومتر است.
این قلعه در ارتفاعی بین ۶۶۵ تا ۷۱۵ متر از سطح دریا واقع شده و در کنار آن رودخانهای با همین نام جاری است.
این دژ با ارزش تاریخی که دارد بنابر ساختار، معماری و ویژگیهای استراتژیکی و رزمی، در ۳۰ امرداد ۱۳۵۴ خورشیدی، به شماره ۳/۱۵۴۹ در سیاههٔ یادمانهای دیرین ایران (فهرست آثار تاریخی و ملی) ماندگار شد.[۳]
محتویات
تاریخچه[ویرایش]
برخی از کارشناسان، ساخت قلعه را در دوران ساسانیان و مقارن با حمله عربها به ایران دانستهاند.[۲] در دورهٔ سلجوقیان این قلعه تجدید بنا شده و از پایگاههای مبارزاتی اسماعیلیان بوده است.
بر روی کتیبه سردر ورودی قلعه که اکنون در موزهٔ گنجینهٔ رشت نگهداری میشود، درج شده که این قلعه در سال ۹۱۸ تا ۹۲۱ هجری قمری برای سلطان حسامالدین تجدید بنا شده است. امیره حسام الدین دباج فومنی (مظفرالسلطان)، فرمانروای بیهپس اولین قدرت منطقهای بود که از اطاعت از صفویان سرپیچی کرد، و قلعه رود خان را بازسازی کرد تا از آنجا به مقاومت بپردازد ولی موفقیتی به دست نیاورد و به دربند گریخت و نهایتاً دستگیر و در تبریز اعدام شد.[۴]
توصیف قلعه[ویرایش]
قلعه رودخان از دو بخش ارگ (محل زندگی حاکم و حرمسرای وی) و قورخانه (محل فعالیتهای نظامی و زندگی سربازان) تشکیل شده است. ارگ در قسمت غربی این بنا در دو طبقه واقع شده و جنس آن از آجر است. قراولخانهها در قسمت شرقی در دو طبقه با نورگیرها و روزنههای متعدد بر اطراف مسلط است. چشمهای نیز میان قلعه و گودترین محل آن وجود دارد.
بخش شرقی قلعه شامل دوازده ورودی، زندان، در اضطراری، حمام و آبریزگاه است. بخش غربی دوازده ورودی دارد، چشمه، حوض، آبانبار، سردخانه، حمام، آبریزگاه شاهنشین و چند واحد مسکونی که با برج و بارو محصور شدهاند، دیگر بناهای این بخش را تشکیل میدهند. ۴۰ برج دیدهبانی دور تا دور قلعه را احاطه کرده که اتاقهای هشت ضلعی آن با طاقهای گنبدی پوشانده شده است. دور تا دور دیوارها و برجها روزنههایی شیبدار دیده میشود که برای ریختن مواد مذاب و تیراندازی تعبیه شدهاند.
لازم است ذکر شود که در طول تاریخ قلعه، هیچگاه دشمنی به آن نفوذ نکرده و نتوانسته آن را فتح کند.
دلیل نام گذاری[ویرایش]
چون این قلعهٔ تاریخی در کنار رودخانهای بنا شده، معادل باستانی «دژ رودگان» یا «روگان» (دژی که در کنار رود قرار دارد) یاتغییر یافته آن به نام قلعهٔ رودخان خوانده میشود.
این قلعه به زبان اهالی آن منطقه که تالش هستند قله رخون نامیده میشود. سپس به مرور زمان به «قلعه رودخان» تبدیل شده است.
این قلعه در دورانهای تاریخی به نامهای «قلعهٔ هزارپله»، «حسامی»، «سکسار»، «سگسار» و «سگسال» نیز خوانده شده است.
ویژگیهای زمینشناسی[ویرایش]
قلعه رودخان از نظر زمینشناسی در منطقهای بنا شده که در تقسیمبندی زمینشناسی به مجموعه گشت شهرت دارد و طبق بررسیهای اشتوکلین شامل دو فاز دگرگونی است. اولی مربوط به پرکامبرین-پالئوزوئیک با شدت دگرگونی بالا است و دیگری به زمان مزوزوئیک و با شدت دگرگونی پایین مطلق است.
با توجه به گزارشهای زمینشناسی، احتمال وجود ذخایر آهن در این منطقه بالا است. شواهدی برای فعالیت معدن کاری باستانی در این منطقه گزارش شده است. از جملهٔ آنها پسماندههای ذوب در این منطقهاست.
پیوند به بیرون[ویرایش]
- «ghalee rodkhan.pdf». میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری گیلان.
- «معرفی قلعه رودخان». راسخون، ۲۱ اسفند ۱۳۸۷.
- «تصاویر دیدنی از قلعه رودخان». تبیان، ۳ اردیبهشت ۱۳۸۸.
- «دژ قلعه رودخان، یادمان باستانی – توریستی ایران». آفتاب، ۲ تیر ۱۳۸۷.
- ارباب قلعهها نیما شمس، وبگاه رادیو زمانه
- معماری یک دژ ایرانی
- وبگاه آرکپدیا معرفی و تصاویر
- تاریخ قلعهروخان نوشته هوشنگ عباسی
- http://www.bbc.co.uk/persian/interactivity/2014/01/140115_userphoto_rudkhan_castel.shtml
پانویس[ویرایش]
- ↑ [۱]
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ دژ قلعه رودخان در استان گیلان
- ↑ لطفینیا، سلیمان. «گردشگری. زیبای دستنیافتنی». هفتهنامهٔ امرداد، یکشنبه ۲۴ دی ۱۳۹۱، سال سیزدهم، شمارهٔ ۲۸۹، ص ۸.
- ↑ ناصر عظیمی. ««ایوان مخوف» و «تهماسب صفوی»، عاملان ناهشیار تاریخ گیلان». انسانشناسی و فرهنگ، ۱۰ آبان ۱۳۹۰. بازبینیشده در ۲–۱۰–۱۳.
منابع[ویرایش]
- مطلبی در مورد قلعه رودخان در روزنامهٔ همشهری
- مطلبی در مورد قلعه رودخان در روزنامه ایران
- مطلبی در مورد قلعه رودخان در روزنامهٔ کیهان
- «بررسی تحلیلی معماری قلعهٔ رودخان» [کار گروهی دانشجویان گروه معماری دانشکدهٔ هنر و معماری دانشگاه تربیت مدرس] در فصلنامهٔ هنر معماری، شمارهٔ ۱۲، بهار ۱۳۸۸، صص ۱۷۸–۱۸۵.
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ قلعه رودخان موجود است. |
این یک مقالهٔ خرد پیرامون ایران است. با گسترش آن به ویکیپدیا کمک کنید. |