کاسپیها
کاسپیها یا کاسپیان تیره ای سفیدپوست بوده‌اند که هم زمان با مادها و قبل از پارس‌ها در شمال و باختر دریای هیرکان زندگی کشاورزی داشتند برخی منابع کاسی‌ها و کاسپیها را دو قوم نام برده‌اند اما بنظر می‌رسد این دو نام هر دو یک ریشه داشته باشد.
آن‌ها به عنوان ساکنان اولیه گیلان معرفی شده‌اند و در کرانه های دریای خزر زندگی می‌کردند. سرزمین آن‌ها در نقشه قدیم خاور، کنارهٔ غربی دریای خزر از ملتقای رود ارس و کر تا جنوب غربی و جنوب این دریا نشان داده شده‌است.
زبان‌شناسان بر این باورند که نام شهر قزوین نیز برگفته از همین ریشه‌است زیرا شهر مذکور دروازه قلمروی ورود به قلمروی کاسپیها بوده‌است.[۱] نامهای بازمانده از کاسپیها در اسناد آرامی در مصر به زبان ایرانیست. بنابراین کاسپیها باید ایرانی یا شدیداً تحت تاثیر فرهنگ ایرانی باید دانسته شوند.[۲]
ارنست هرتسفیلد و سر آرتور کیث مولفان کتاب «بررسی صنایع ایران» معتقدند که کاسی‌ها در هزاره چهارم و پنج قبل از میلاد مسیح کشاورزی را در کناره‌های دریا و اطراف سند و سیحون و دجله و فرات منتشر کرده‌اند. دکتر گیرشمن مولف کتاب «ایران از آغاز تا اسلام» می‌نویسد:«قدیمی‌ترین مراجعی که در آن‌ها از کاسی‌ها نام برده شده مربوط به قرن بیست و چهارم قبل از میلاد است.»
بارتولد عقیده دارد که نام کاسپی جمع واژهٔ کاس است و پسوند «پی» علامت جمع است. بنابر این کاسپیان همان کاسیان هستند، به عبارت دیگر کاسپیان تیره‌ای از کاسی‌ها هستند که کرانه‌های دریای خزر را به کوهستان‌های غرب ایران و زاگرس مرکزی ترجیح دادند و به همراه سایر تیره‌های این قوم به غرب کوچ نکردند. شاید بتوان پاره‌ای از عناصر مشابه میان آثار دوره‌های متاخر گیلان و تمدن‌های مفرغ لرستان را که تنی چند از صاحب نظران به کاسی‌ها نسبت داده‌اند، در همین ریشه مشترک جستجو کرد.
هرودوت در فهرست مالیاتی خود که از ایران زمین تدوین کرده‌است ضمن شرح استان یازدهم از کاسپیها نیز نام می‌برد و می‌نویسد که آنان به دولت هخامنشی خراج می‌دادند. همچنین در بندهای ۶۷ و ۶۸ کتاب هفتم تاریخ هرودوت از کاسیان به عنوان گروه‌های مسلحی که برای سپاه خشایارشاه در جنگ با یونانیان کمک رساندند یاد شده‌است.
پانویس[ویرایش]
- ↑ ماهنامه علمی پیام دریا شماره۱۳۱- ۱۳۳ نامهای دریای خزر و کاسپین، محمد عجم‌مهر-آذر ۱۳۸۳
- ↑ Rüdiger Schmitt in Encyclopædia Iranica, s.v. "Caspians"
برای مطالعه بیشتر[ویرایش]
نام دریای شمال ایران، دکتر عنایت‌الله رضا، ناشر: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی سال: ۱۳۸۷، تعداد صفحه‌ها: ۱۸۰
- ماهنامهٔ پبام دریا شماره۱۳۱ و ۱۳۳ مهر و آذر ۱۳۸۳
- کتاب گیلان – جلد اول- انتشارات گروه پژوهشگران ایران – چاپ دوم- زمستان ۱۳۸۰ خورشیدی
|
||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
