شاه تهماسب دوم
| شاه تهماسب دوم | |
|---|---|
| شاه تهماسب دوم | |
Coin minted during the reign of Tahmasp II
|
|
| سلطنت | ۱۷۲۹–۱۷۳۲ |
| زاده | 1704 |
| درگذشته | ۱۱ February ۱۷۴۰ |
| مکان مرگ | سبزوار |
| بعد از | اشرف افغان |
| قبل از | شاه عباس سوم |
| دودمان | صفویان |
| پدر | شاه سلطان حسین |
شاه تهماسب دوم دهمین پادشاه دودمان صفوی ایران بود.
شاه تهماسب دوم (یا با نگارش نادرست شاه طهماسب دوم) از ۱۱۰۸ تا ۱۱۱۱ خورشیدی (۳سال) پادشاه اسمی صفویه بود. او فرزند و جانشین شاه سلطان حسین بود. تَهم در واژه به معنی پیل تَن و توانا است.
او پس از اشغال اصفهان بدست افغان‌های شورشی و کشته شدن شاه سلطان حسین برای مدتی بر بخشی از ایران به طور ناقص حکومت میکرد و در پی شکست از عثمانی و بستن قرارداد صلح، توسط نادر شاه از سلطنت برکنار و کشته شد.
محتویات
ایران در دست افغانها[ویرایش]
با حمله افغانها و تسخیر اصفهان، سران افغان آرامش نداشتند. در استرآباد فتحعلی‌خان قاجار عملاً حکومت مستقلی داشت. او به تهماسب میرزا پسر شاه سلطان حسین صفوی پناه داد. و تهماسب میرزا پس از تصرف اصفهان توسط افاغنه خود را شاه نامید. با سقوط صفویه پطر اول به ایران لشکر کشید و قشون روسیه در سپتامبر ۱۷۲۲ میلادی در بند و در ۱۷۲۳ باکو را به اشغال خود دراوردند. شاه تهماسب دوم مجبور شد در پی اتحاد با روسها باشد. طبق قراردادی که در سپتامبر ۱۷۲۳ تنظیم گردید پطر اول به شاه وعده داد که او را در مبارزه با افغانان یاری دهد. و شاه تهماسب دوم نیز دربند و باکو را جز قلمرو روسیه شناخت و گیلان را نیز در اختیار آنها گذاشت.[۱]
تسخیر مشهد[ویرایش]
نادر قلی (نادر شاه افشار) نیز کوشش های مکرری برای تسخیر مشهد که پایتخت ملک محمود کیانی (سیستانی) داشت که ناکام ماند. او هرچند پیروزیهایی بدست آورده بود و توانسته بود کلات، دستجرد و ابیورد را به تابعیت دراورد اما نفوذ قادر نبود ملک محمود کیانی در سیستان و خراسان زیاد بود و او نتوانست در مبارزه با ملک محمود پیروز گردد. در سال ۱۷۲۶ میلادی شاه تهماسب دوم و فتحعلی‌خان قاجار وارد جنگ با قشون خراسان شدند. منظور آنها از این لشکرکشی سرنگونی ملک محمود و استقرار مجدد صفویه در ایران بود.[۱] نادر نیز با قشون خود در خدمت تهماسب دوم درآمد. برای شاه تهماسب نیز وجود نادر قلی لازم بود زیرا هم ارتش شاه را تقویت میکرد و هم شاه تهماسب میخواست تا خود را از نفوذ فتحعلی خان قاجار محفوظ بدارد. به هنگام محاصره مشهد فتحعلی خان قاجار به فرمان شاه تهماسب کشته شد. نادر قلی فرمانده کل قوای مسلح شاه شد و بزودی مشهد را گرفت. ملک محمود از مبارزه دست نکشید و به مرو رفت تا قبایل را بر ضد شاه بشوراند اما سرانجام موفقیتی بدست نیاورد و اعدام شد.[۲]
جنگ با اشرف افغان[ویرایش]
پس از تسخیر مشهد اعتبار نادر بسیار بالا رفت و از آن زمان در دستگاه حکومت شخصیتی وفادار و صدیق معرفی شد. لشکرکشی های بسیار نادر قوچان، دره‌گز، مرو، استراباد و مازندران را آرام نمود. و این موفقیتها پادشاه افغان را سخت به تشویش انداخت. او سپاهی برای مبارزه تدارک دید اما در ۳۰ سپتامبر ۱۷۲۹ در نبردی در ساحل رود مهماندوست مغلوب نادر شد و به تهران و سپس به اصفهان عقب نشینی کرد و در نهایت در ۱۳ نوامبر ۱۷۲۹ در نبرد مورچه‌خور در ۶۰ کیلومتری اصفهان شکست خورد و فرار کرد.[۲]
پادشاهی و برکناری[ویرایش]
دو هفته پس از تصرف اصفهان شاه تهماسب دوم وارد پایتخت نیاکان خود شد. به نام او سکه زدند و خطبه خواندند و نادر هم تاج شاهی را با دست خود بر سر وی نهاد. در سال ۱۷۲۹ میلادی نادر قلی خان با استفاده از نارضایتی عمیق مردم که بر اثر جنگ ناکام شاه تهماسب با عثمانی و قرارداد نامساعد صلح برانگیخته شده بود شاه تهماسب را از سلطنت انداخت. او شاه عباس سوم را شاه خواند و خود نایب السلطنه شد.[۲]
سرانجام نادر شاه در ۱۷۳۶ میلادی شاه عباس سوم را هم برکنار کرد و او و پدرش را کشت و سپس شورای اشراف را در دشت مغان تشکیل داد و تاجگذاری نمود.
جستارهای وابسته[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- محمد هاشم آصف (رستم‌الحکما)، رستم‌التواریخ، به اهتمام عزیزالله علی‌زاده، تهران: انتشارات فردوس، چاپ دوم، ۱۳۸۲، ص۱۳.
|
||||||||||||||
 |
این یک مقالهٔ خرد پیرامون ایران است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |
