شهرستان فراهان
شهرستان فراهان | |
---|---|
اطلاعات کلی | |
کشور | ایران |
استان | مرکزی |
مرکز | فرمهین |
سال شهرستان شدن | ۱۳۸۸ |
مردم |
|
جمعیت | ۳۰۰۴۲ نفر[۱] (۱۳۹۰) |
مذهب | شیعه |
دادههای دیگر |
|
پیششماره تلفنی | 086 |
شهرها | |
فرمهین، خنجین |
|
تعداد بخشها | |
مرکزی، خنجین |
شهرستان فراهان دارای دو بخش (مرکزی، خنجین) در استان مرکزی ایران است که در سال ۱۳۸۹ به طور رسمی شهرستان شد.[۲].
جغرافیا[ویرایش]
فراهان یکی از شهرستانهای استان مرکزی و پارهای از سرزمین تاریخی فراهان بزرگ است که منطقهٔ وسیعی از شمالِ شهر اراک تا مناطقی از شهرستان آشتیان و تفرش را در بر میگرفت واز غرب تا مرز استان همدان نیز میرسید[نیازمند منبع].
بیش از دویست روستای کوچک و بزرگ در فراهانِ بزرگ وجود دارد که در دشت فراهان و کوههای اطراف پراکندهاند. شهر کوچک فرمهین در مرکز فراهان و در سه راهی اراک - تفرش - فراهان قرار گرفتهاست و یک شهرک صنعتی در شهر فرمهین نیز دارد.
تقسیمات کشوری[ویرایش]
دهستانهای و بخشهای شهرستان فراهان:
بخش مرکزی
- فرمهین
- دهستان فشک
نقطه شهری: فرمهین
بخش خنجین
نقطه شهری: خنجین
تاریخچه[ویرایش]
یونانیان آن را مدیا مینامیدند برخی گفتهاند فراهان را طهمورث بنا کرد و دارالملک آن را ساروق کرد برخی نیز گویند فراهان را فراهان پسر همدان بنا کرده است ابن مقنع میگوید (ولاشگرد را بلاش پسر پیروز و بورقان را پوران دختر خسرو ساخته است) فراهان شامل ناحیهٔ پهناوری میان شهرستانهای اراک و تفرش و آشتیان است. تاریخ قم کهنترین سندی که در آن نامی از فراهان آورده شده، این سند مربوط به سال ۳۷۸ هجری قمری یعنی بیش از هزار سال پیش که در آن زمان روستای فراهان جزء شهرستان قم بوده.[۳]
حمدالله مستوفی در نزهت القلوب مینویسد:فراهان ولایتی است و در دیهها معتبر بود، دیه ساروق را دارلملک آنجا و طهمورث ساخت، اکنون دولت آباد و ماستر معظم قرای آنجاست.[۳]
نام یکی از شهرهای بخش مرکزی شهرستان فراهان، فرمهین است. این شهر در شمال شهر اراک و کویر میقان واقع است. هوای آن سرد و سالم و آب کلیه روستاهای آن از قنوات است که طول اکثر آنها به ۶هزار گز میرسد. فراهان از سه قسمت به نام بالا و پائین و سادات تشکیل میگردد. جمع روستاهای دهستان فراهان ۱۲۹ قریه و دارای ۶۱ هزار تن سکنهاست. محصولاتش غلات، بنشن و میوه جات است. گله داری یکی از کارهای عمده سکنه بخش و پوست بره این حدود به خوبی معروف است و خریدار زیاد دارد. صنایع دستی زنان این دهستان قالی و قالیچه بافی با نقشهاست.
دیگر از روستاهای قدیمی فراهان زلف آباد است که روزگاری شهر مهم و پرجمعیتی بودهاست.
شهر فرمهین در مرکز بخش مزکزی شهرستان فراهان واقع و مرکز شهرستان است. روستاها مهم دیگر فراهان عبارتند از دستجان، خوشدون، نظام آباد، تلخ آب، فشک، ماستر، شتریه، مشهدزلف آباد، فارسیجان، مشهدالکوبه واشقان. به واسطه مسطح بودن اراضی در فصل خشکی به در اکثر روستاهای فراهان میتوان با خودرو سفرکرد. کویر نمک میقان در قسمت جنوبی دهستان فراهان واقع است و روستاهای نزدیک به کویر به واسطه مجاورت با کویر دارای هوای ناسالم و آب شورند.[۴]
نام[ویرایش]
- دهگان در گزارشنامه میگوید: «واژه فراهان بطورقطع مرکب از دو عضو است که خوشبختانه هر دو عضو زنده و در اسماء امکنه متداول میباشند. «فره» به فتح اول و ثانی به معنی شکوه است عضو دوم یعنی «آن» یکمن علامت جمع باشد.»[۳] جمع دو واژه به معنای سرزمین مجد و عظمت یا جایگاه گزیدگان و آزادگان است.[۵]
- دیدگاهی دیگر آن است که فراه در زبان پهلوی به معنی شهر است و نمونه آن نیز شهر فراه در ولایت فراه افغانستان است. فراهان نیز جمع آن و به معنی شهرها است.[۳]
- دیدگاه دیگر این است که فراهان به جم فرای هامون و منظور آنچه فرای کویر میقان است بوده است.[نیازمند منبع]
- فراهان را در قدیم مدیا مینامیدند جغرافی دانان اسلامی آن را جزو بلاد جبال میدانستند[۶]
مردم[ویرایش]
بنابر سرشماری مرکز آمار ایران، جمعیت بخش مرکزی شهرستان فراهان در سال ۱۳۹۰ برابر با ۳۰۰۴۲ نفر بودهاست.[۱]
کشاورزی و دامداری کار اصلی مردم فراهان است. آب قنات یکی از منابع اصلی آبیاری به شمار میآید. کشت غلات بخصوص گندم و نیز باغداری (از جمله انگور، بادام و گردو) در فراهان رواج دارد. فرش مهمترین صنایع دستی این شهرستان است.
در بيشتر مناطق فراهان به زبان فارسي صحبت مي شود. در روستاها فارسی با لهجههای خاصی وجود دارد. خلجی از دیگر زبانهای فراهان است و در تلخاب و خلجستان صحبت میشود.[نیازمند منبع]
جشن تیرگان از رسوم قدیمی و کهن ایرانیان است که قدمتی برابر با دوران ساسانیان داشته است . ایرانیان باستان برای هر روز از سال اسم خاصی برگزیده بودند که هر گاه اسم روز اول ماه با اسم ماه هم نام بود آن روز را گرامی داشته جشن می گرفتند که از این بین جشن تیرگان (تیر اسم روز اول ماه تیر)وجشن مهرگان(مهر اسم روز اول ماه مهر) معروف تر است. جشن تیرگان امروزه با گذشت حدود ۱۶۰۰ سال هنوز در دشت فراهان استان مرکزی برگزار می شود فراهانی ها همه ساله در اولین روز از فصل گرم سال با حضور در کنار امامزاده ذلف اباد شهر فرمهین این روز را گرامی داشته جشن میگیرند .
مردم دشت فراهان در این روز از گوشه وکنار مرز پر گهر به منطقه زادگاه خود برگشته روز را تا شب در دامان طبیعت میگذرانند وبا طبخ غذاهای محلی مثل دلمه و آش های محلی درکنار اقوام روز خاطره انگیزی را سپری می کنند.
در منطقه فراهان به این جشن عید صغری ویا جشن آب پاشان هم می گویند.
برگزاری بازی های محلی-پاشیدن آب به همدیگر و برگزاری مجالس پرده خوانی و شبیه خوانی از دیگر رسوم این روز است.
مشاهیر[ویرایش]
- قائم مقام فراهانی
- امیرکبیر«میرزا تقیخان فراهانی»
- میرزا عیسی فراهانی«معروف به قائم مقام اول»
- دکتر ابوالقاسم بهرامی«پدر علم میکربشناسی ایران»
- استاد فتحعلی واشقانی فراهانی«خوشنویس نامی ایران»
«دکتر محمد غریب» بنیانگذار طب نوین اطفال در ایران
- فتح الله مجتبایی
- دکتر علی امینی
- دکتر مهدی بهرامی
- دکتر عیسی بهنام
- مشیرالدوله
- دکتر عزالدین کاظمی
- رضا قلی بهنام«استاد خوشنویسی»
- بهزاد فراهانی«بازیگر نامی سینما وتئاتر»
- پروفسور علی معصومی شیمی دان برجسته کشور و استاد دانشگاههای شهید بهشتی، شیراز و آمریکا
- آیت الله مصلحی
- آقا علی اکبر خان فراهانی موسیقی دان بزرگ ناصری
- میرزا عبدالله فراهانی موسیقی دان بزرگ و تقسیم کننده دستگاه های ایرانی
- آقا حسینقلی فراهانی ردیف دان بزرگ موسیقی ایرانی دوره ناصری
- حانم عسکری فراهانی خواننده و ردیف دان موسیقی ایرانی
- احمد عبادی نوازنده بزرگ سه تار
- پگاه آهنگرانی بازیگر و مستندساز ایرانی
- سامان فراهانی سروش محقق و پژوهشگر مدیریت و مهندسی صنایع
- جمشید آهنگران کارگردان و فیلنامه نویس ایرانی
- امیر مرادی کوت آبادی کارگردان وبازیگر سینماو تئاتر(تحصیلات کارگردانی سینما ،ساکن فرمهین)
- دکتر محمد حسین قائم مقام فراهانی استاد حقوق دانشگاه تهران
- میرزا عیسی قائم مقام
- محمد صالح علا بازیگر، مجری برنامههای تلویزیونی و فیلمساز و ترانهسرای ایرانی
- پروفسور دکتر عبدالرضا شهرابی فراهانی بنیانگذار علوم فیزیک ذهنی و توضیح دهنده ماهیت و ساختار و اجزاء فضا و زمان
- احمد بورقانی سخنگوی ستاد تبلیغات جنگ از سال ۶۶ تا پایان جنگ، سرپرست دفتر خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل از سال ۶۸ تا ۷۱، معاون مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از سال ۷۶ تا بهمن ۷۷، نماینده مجلس ششم و عضو هیئت رئیسه مجلس از سال ۷۹ تا ۸۲ و همچنین عضو شورای عالی خبرگزاری جمهوری اسلامی از ۷۶ تا ۸۴ و شورای نظارت بر صدا و سیما از سال ۷۹ تا ۸۱ بود.
جستارهای وابسته[ویرایش]
- شهرستان فراهان
- فهرست بخشهای ایران
منابع[ویرایش]
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ پایگاه اینترنتی مرکز آمار ایران-آمار سال ۱۳۹۰
- ↑ اطلس گیتاشناسی استانهای ایران، تهران: ۱۳۸۳ خ.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ [http://www.araku.ac.ir/gims/commonfiles/gpage.php?domain=cityofarak جغرافیای تاریخی استان مرکزی ]
- ↑ (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج ۲).
- ↑ مهرالزمان نوبان. نام مکانهای جغرافیایی در بستر زمان. چاپ اول. تهران: انتشارات ما، ۱۳۷۶. ۳۵۵. شابک ۹۶۴-۶۴۹۷-۰۰-۴.
- ↑ فراهانی، هوشنگ. افسانههای مردم فراهان. آوای کلار، 1390.
|
این یک مقالهٔ خرد پیرامون یک مکان جغرافیایی است. با گسترش آن به ویکیپدیا کمک کنید. |