بندرعباس

بندرعباس
کشور	ایران
استان	هرمزگان
شهرستان	بندرعباس
بخش	مرکزی
نام(های) قدیمی	گمبرون، گامرون، جرون، بندر مبارکه عباسی
مردم
جمعیت	۵۳۵٬۷۵۱ سال۱۳۹۰
جغرافیای طبیعی
ارتفاع از سطح دریا	صفر تا ۲۰ متر
آب‌وهوا
میانگین دمای سالانه	۲۶/۵
میانگین بارش سالانه	۲۰۰
اطلاعات شهری
شهردار	عباس امینی زاده
پیش‌شماره تلفنی	۰۷۶
وبگاه	http://bacity.ir
شناسهٔ ملی خودرو	ایران۸۴
تابلوی خوش‌آمد به شهر
بندرعباس روی نقشه ایران ۲۷.۱۸۸۳° شمالی ۵۶.۲۷۶۶° شرقی / 27.1883; 56.2766

شهر بندرعباس تلفظ مرکز استان هرمزگان در جنوب ایران است. شهر بندرعباس در بخش مرکزی شهرستان بندرعباس قرار دارد.

بندر عباس یکی از بندرهای جنوب ایران است و نام پیشین آن بندر گمبرون بوده‌است. بندرعباس اکنون بزرگترین بندر ایران است. در تقسیم‌بندی منطقه‌ای ایران بندرعباس جزو منطقه جنوب محسوب می‌شود. درصد بسیار بالایی از ترانزیت کالا از طریق بنادر شهید رجایی و باهنر صورت می‌گیرد. فاصله بندرعباس تا تهران ۱۳۳۳ کیلومتر می‌باشد. جمعیت این شهر در فصل‌های سال متفاوت می‌باشد. بندرعباس به دلیل شرایط خاص خود همواره پذیرای مهمانان زیادی از اقصی نقاط ایران می‌باشد.

جغرافیا

موقعیت

شهر بندرعباس که در جنوب استان هرمزگان واقع شده است از شمال به ارتفاعات و کوه‌ها و از جنوب به دریا منتهی می‌شود؛ بنابراین شیب عمومی شهر در راستای شمال به جنوب می‌باشد. بخش وسیع و قابل توجهی از شهر از جمله محله سورو در جنوب غربی شهر و جنوب خیابان امام خمینی حد فاصل خور شیلات و خورگورسوزان و جنوب محله نخل ناخدا دارای سطحی هموار بوده و از ارتفاعی بین ۰٫۶ متر تا حداکثر ۵ از سطح دریا برخوردار می‌باشد. همچنین نزدیک‌ترین شهر به بندرعباس شهر قشم (مرکز جزیره قشم) با حدود ۲۸ کیلومتر می‌باشد. فاصله بندرعباس تا تهران ۱۳۳۳ کیلومتر می‌باشد.

مناطق

شهر بندرعباس از سه منطقه تشکیل شده:

منطقه یک (منطقه شرقی) شهرک طلائیه، شهرک الهیه جنوبی، شهرک الهیه شمالی، پایگاه هوایی، شهرک توحید، شهرک گاز (فجر)، داماهی، شهرک انصارالمهدی، گلشهر جنوبی، گلشهر شمالی، شهرک طلوع، محله نخل ناخدا، قریشی‌ها، محله چاهستانی‌ها، نایبند شمالی، کوی فرهنگیان شمالی، شهرک امام‌رضا، منازل مسکونی خلیج‌فارس، زعفرانیه، آزادگان، سیم‌بالا، نخل پیرمرد منطقه دو (منطقه مرکزی) بیست متری شاهد، درخت‌سبز، شیر اول، شیر دوم، سه‌راه برق، شاه‌حسینی، پشت بند، پل خواجو، محله نظرآباد، محله سیدکامل، چهار برق، محله سیاه‌ها، قلعه‌شاهی، محله شمیلی‌ها، محله اوزی‌ها، سرْ ریگ، سِد کامل، چاه‌محمودی، گل‌کانی نو، محله پشت شهر، حسین‌آباد، شهرک بهشتی، استمبیک، اسلام‌آباد، کوی پلیس، بهشت زهرا، محله دوهزار، ششصد دستگاه، امیرآباد جنوبی، شهرک نصر، شهناز

منطقه سه (منطقه غربی) سورو، شهرک امام، شهرک باهنر، بندر شهیدرجایی، شهرک نیروی دریایی (هدیش)، شهرک توانیر

آب و هوا

آب و هوای این شهر گرم ومرطوب است. به طور کلی در بندرعباس از نیمه آبان تا نیمه فروردین دارای اب وهوای مطبوعی می‌باشد. ماه‌های اردیبهشت و خرداد هوا خشک، ماه‌های تیر تا مهر دارای اب و هوای مرطوب است. دمای هوای شهر بندرعباس در گرم‌ترین روزها به ۵۲ درجه سانتیگراد و در سردترین روزها به ۲ درجه سانتیگراد می‌رسد. میانگین بارش بندرعباس در حدود ۲۰۰ میلیمتر است.

داده‌های اقلیم بندرعباس
ماه	ژانویه	فوریه	مارس	آوریل	مه	ژوئن	ژوئیه	اوت	سپتامبر	اکتبر	نوامبر	دسامبر	سال
سابقهٔ بیش‌ترین °C (°F)	۳۲٫۰ (۹۰)	۳۳٫۰ (۹۱)	۳۹٫۰ (۱۰۲)	۴۲٫۰ (۱۰۸)	۴۷٫۰ (۱۱۷)	۵۱٫۰ (۱۲۴)	۴۸٫۰ (۱۱۸)	۴۶٫۰ (۱۱۵)	۴۵٫۰ (۱۱۳)	۴۲٫۰ (۱۰۸)	۳۸٫۰ (۱۰۰)	۳۲٫۰ (۹۰)	۵۱ (۱۲۴)
میانگین بیش‌ترین °C (°F)	۲۳٫۵ (۷۴)	۲۴٫۴ (۷۶)	۲۷٫۷ (۸۲)	۳۱٫۶ (۸۹)	۳۶٫۳ (۹۷)	۳۸٫۴ (۱۰۱)	۳۸٫۲ (۱۰۱)	۳۷٫۷ (۱۰۰)	۳۶٫۸ (۹۸)	۳۵ (۹۵)	۳۰٫۴ (۸۷)	۲۵٫۵ (۷۸)	۳۲٫۱۳ (۹۰)
میانگین روزانه °C (°F)	۱۸٫۱ (۶۵)	۱۹٫۴ (۶۷)	۲۳٫۱ (۷۴)	۲۶٫۸ (۸۰)	۳۱٫۲ (۸۸)	۳۳٫۷ (۹۳)	۳۴٫۴ (۹۴)	۳۴٫۰ (۹۳)	۳۲٫۵ (۹۱)	۲۹٫۶ (۸۵)	۲۴٫۳ (۷۶)	۱۹٫۷ (۶۷)	۲۷٫۲۳ (۸۱٫۱)
میانگین کم‌ترین °C (°F)	۱۲٫۱ (۵۴)	۱۴ (۵۷)	۱۷٫۵ (۶۴)	۲۰٫۹ (۷۰)	۲۴٫۷ (۷۶)	۲۸ (۸۲)	۳۰٫۳ (۸۷)	۳۰٫۱ (۸۶)	۲۷٫۷ (۸۲)	۲۳٫۵ (۷۴)	۱۸ (۶۴)	۱۳٫۵ (۵۶)	۲۱٫۶۹ (۷۱)
سابقهٔ کم‌ترین °C (°F)	۳٫۰ (۳۷)	۵٫۴ (۴۲)	۷٫۶ (۴۶)	۱۱٫۵ (۵۳)	۱۷٫۰ (۶۳)	۲۰٫۰ (۶۸)	۲۵٫۲ (۷۷)	۲۵٫۰ (۷۷)	۲۱٫۰ (۷۰)	۱۲٫۰ (۵۴)	۶٫۰ (۴۳)	۲٫۰ (۳۶)	۲ (۳۶)
بارندگی میلی‌متر (اینچ)	۳۹٫۷ (۱٫۵۶)	۴۷٫۵ (۱٫۸۷)	۳۴٫۸ (۱٫۳۷)	۱۰٫۷ (۰٫۴۲)	۴٫۸ (۰٫۱۹)	۰٫۰ (۰)	۰٫۶ (۰٫۰۲)	۲٫۲ (۰٫۰۹)	۰٫۸ (۰٫۰۳)	۱٫۳ (۰٫۰۵)	۵٫۰ (۰٫۲)	۲۴٫۰ (۰٫۹۴)	۱۷۱٫۴ (۶٫۷۴)
میانگین روزهای بارندگی (≥ ۱٫۰ mm)	۳٫۳	۳٫۱	۲٫۶	۱٫۳	۰٫۲	۰	۰٫۱	۰٫۲	۰٫۱	۰٫۱	۰٫۴	۲٫۳	۱۳٫۷
درصد رطوبت	۶۴	۶۸	۶۷	۶۴	۶۱	۶۴	۶۸	۶۹	۶۷	۶۴	۶۱	۶۳	۶۵
میانگین روزانه ساعت‌های تابش آفتاب	۲۲۰٫۱	۲۱۱٫۹	۲۲۴٫۹	۲۴۲٫۴	۳۱۲٫۷	۳۰۲٫۲	۲۶۴٫۶	۲۷۰٫۱	۲۷۰٫۱	۲۸۳٫۴	۲۵۱٫۲	۲۲۸٫۸	۳٬۰۸۲٫۴
منبع: NOAA (1961-1990)

برف

همه ساله در کوه هُماگ با ارتفاع ۳۲۶۷متر{بلندترین کوه استان هرمزگان به شمار می‌رود} در شمال دهستان سیاهو قرار دارد بارش برف را به خود می‌بیند.

در روز ۱۶ دی ماه۱۳۹۲ سانتی‌متر برف ارتفاعات کوه گنو با ارتفاع بیش از دو هزار و ۲۳۷ متر را سفیدپوش کرد.

تاریخچه کهن

بندرعباس در سال ۱۶۸۱

در زمان فرمانروایی داریوش بزرگ (بین ۵۸۶ و ۵۲۲ پیش از میلاد) فرمانده سلیاکوس به فرمان داریوش بزرگ از بندرعباس با کشتی به اکتشاف اقیانوس هند و دریای سرخ پرداخت. در زمانی که اسکندر، شاهنشاهی ایران را فتح می‌کرد، بندرعباس با نام هُرمیرزاد (Hormirzad) شناخته می‌شد. البته این شهر در محل فعلی نبود و شهر کوچکی در مسیر بندرعباس میناب قرار داشت و مرکزیت اصلی بیشتر با جزیره هرمز بود.

نام‌های پیشین

نمایی از پارک ساحلی و خلیج فارس

هر دو نام‌های سورو و گمبرون هر دو واژه ایرانی داشته و در اصل به شکل‌های «سارو» (منسوب ساری یعنی گونه‌ای پارچه که در سمت هندوستان تولید می‌شده‌است) و خامه وررون (محل دارای پارچه و تور و ریسمان) بوده و این نام می‌توانست به موجود کجکی راه رونده یعنی خرچنگ اطلاق شود که پرتغالیها آن را در زبان خویش به همین معنی یا به معنی گمرک گرفته‌اند. نام خامه ور ون در نام بندر خمیر استان هرمزگان واقع در شمال جزیره قشم زنده مانده‌است؛ بنابراین نام پرتغالی کامبارائو/کاماراو به کلمه فارسی خم برو و خمی رو می‌توانست سبب پدید آمدن نام کهن محلی نام این شهر یعنی خمبرو در معنی جایگاه خرچنگ‌ها شده باشد. گرچه معلوم نیست که پرتغالیها نام گمبرون (خام ور ون) را رسماً در زبان خویش به معنی جایگاه خرچنگ یا شهر گمرکی گرفته باشند.

یونانیان نام کهن بندرعباس را در لشکرکشی‌های اسکندر و نیروی دریایی او «سالمونت» می‌نگارند که آن را نیز می‌توان به همین معنی جایگاه تولید پارچه ساری / ساره یا سالمو (تور، ریسمان) گرفت.

واژه ثیاب در زبان عربی که معنی جامه‌ها و البسه است؛ مسلم می‌نماید نام تیاب خود همان شهر سورو (سالمونت) زمان باستان یعنی بندر عباس کهن منظور بوده‌است.

نام جرون همان طوریکه گفته شده‌است:"جرون نام قدیمی جزیره هرمز بود، اما پس از جابجایی مرکز تجاری و بازرگانی هرمز کهن (میناب) به این جزیره و ایجاد شهری بنام هرمز در این جزیره، کم‌کم اسم هرمز با توجه به پیشینه تاریخی آن، جای جرون گرفته و به عنوان جزیره هرمز شهرت جهانی یافت. بعدها نام جرون در بندرگاهی که در منطقه سورو کهن وجود داشت، استفاده گردید. با رونق و گسترش تجارت در جزیره هرمز، بندر جرون هم رو به رشد نهاد از این بندر برای بارگیری و تخلیه کالاهای تجاری جزیره هرمز استفاده می‌شد. جرون شهری است نیکو و بزرگ و دارای بازارهای خوب که بندرگاه هند و سند می‌باشد و مال‌التجاره‌های هندوستان از این شهر به عراق عرب و عراق عجم و خراسان حمل می‌شود"

کلمه جِر در فارسی به معانی شکاف زمین و نهر کوچک است. از این مفهوم در باب نام جرون دو نتیجه می‌توان گرفت. نخست اینکه از نام جر رون (جر ران، جر لان) مفهوم قطعه زمین جداشده از سرزمین و خاک اصلی یعنی جزیره اراده شده باشد. از اینکه در زبان فارسی اثر و نشانی از این مفهوم نمی‌بینیم؛ پس باید آن را کنار نهاد. دوم اینکه از آن معنی ناحیه‌ای که در کناره‌ای بلند آب گودی قرار گرفته یعنی بندر (بُن در یا بُن دریا) منظور شده باشد. از سفرنامه ابن بطوطه چنین مستفاد می‌شود که نام جرون به همین معنی اخیر گرفته شده و به بندرگاهی درشهر سورو اطلاق گردیده‌است. این نام بدین مفهوم می‌توانست بین بندرگاه شهر سورو و جزیره جرون (جزیره هرمز) مشترک بوده باشد.

نام بندرعباس

نوشتار(های) وابسته: فتح هرمز (۱۶۲۲)

ساحل بندر عباس در عصر صفویه

در سال ۱۶۲۲ میلادی شاه عباس توانست با کمک انگلیسی‌ها و سردار ایرانی امام قلی خان پرتغالی‌ها را شکست دهد. به افتخار این پیروزی بندر گمبرون به بندر عباس تغییر نام داد. در تقسیمات فعلی کشوری شهر بندرعباس مرکز استان هرمزگان و یکی از مهم‌ترین مراکز راهبردی و بازرگانی ایران در جوار خلیج فارس و دریای عمان می‌باشد.

جمعیت و مذهب

جمعیت بندرعباس را نمی‌توان به طور دقیق عنوان کرد زیرا از بومیان و مهاجرین تشکیل شده و تعداد مهاجرین بنا به فصول سال متغیر است اما به استناد بر سرشماری سال ۱۳۹۰ جمعیت شهر بندرعباس ۴۳۵٬۷۵۱ نفر اعلام شده است.
مردم بندرعباس اکثریت مسلمان و از پیروان مذاهب شیعه و سنی می‌باشند. اهل سنت بیشتر در محله‌های اوزی‌ها و سورو و شغو (شهرک توحید) زندگی می‌کنند.

زبان

نوشتار اصلی: گویش بندری

زبان اهالی بندرعباس بندری که یکی از گویش‌های زبان فارسی است که ویژگی‌های فارسی کهن را حفظ کرده‌است.
از سوی دیگر به خاطر روابط بازرگانی شماری از وام‌واژه‌های اروپایی (نمونه:tawāl، از واژه towel انگلیسی به معنی حوله) و عربی، هندی نیز در آن دیده می‌شود. در بندرعباس به دلیل تنوع قومی و نژادی نیز این گویش در محله‌های مختلف آن نظیر نایبند خواجه عطا، سورو، پشت شهر ومغ ناخا (نخل ناخدا)، شغو (شهرک توحید) شهرها و روستاهای کوچک اطراف با لهجه‌های مختلف صحبت می‌شود

رسم و رسوم

---

حنابندان

حنابندان

حنابندان یکی از آداب و رسوم عروسی در بندرعباس باشد. در شب حنابندان زنان شرکت کننده بندرعباسی دستشان را با آغشتن به ظرف حنایی که دور تا دور مراسم گرداننده می‌شد رنگ می‌کنند.

زار
مراسم زار همراه با گونه‌ای موسیقی که موسیقی زار نام دارد، برای بیرون کردن مرض از جسم بیمار اجرا می‌شود.
روز دمور

در گذشته خانواده‌ها همراه با کودکان و گاه اقوام نزدیک خود به باغهای مجاور شهر، خصوصاً نخلستانها می‌رفتند و ضمن صرف ناهار در آنجا به کمک طنابی که از برگ درخت خرما بافته می‌شود و چیلک chilak نام دارد، تابی به دو درخت خرما می‌بستند که به آن دمور می‌گویند. کودکان با آن تا غروب بازی می‌کرده و عصر هنگام همگی به خانه هایشان بازمی‌گشتند. البته این رسم امروزه کمتر انجام شده ولی در گذشته اکثریت غریب به اتفاق مردم آن را انجام می‌دادند.

روز نوروزی مرده‌ها
در قدیم در بندرعباس یک هفته قبل از عید سفره‌ای در خانه خود یا به شکل اشتراکی در منزل اقوام یا همسایگان می‌انداختند که به آن نوروزی مرده‌ها گفته می‌شود. این سفره که به مناسبت یادبود اموات در آخرین روزهای سال انداخته می‌شود، شامل غذاهایی بود که هر کس به منظور خیرات برای اموات خود می‌ریخت و در آن قرار می‌داد. یکی از اصلی‌ترین موادی که جهت خیرات در این سفره گذاشته می‌شود، خرمای مالیده‌ای است که از تابستان در مشک بدین منظور ذخیره می‌شده. این خرما را همراه با باقلا پلو یا شیر در این روز صرف می‌کردند. این مراسم در روستای سیاه مغان رواج دارد.
روز سفره اموات
در این روز که ده روز قبل از مراسم آن انجام می‌شود، هرکس به فراخور وضعیت مادی و اقتصادی اش برای خیرات اموات خود غذا یا میوه و شیرینی تهیه کرده و تمام روز در خانه خویش مراسم فاتحه و قرآن خوانی برگزار می‌کند. این مراسم سرانجام با خوردن شام در منزل صاحب خانه پایان می‌پذیرد. این مراسم با گذشت زمان به فراموشی سپرده شد؛ ولی در روستای روستای زیارت پیر چوگان همچنان رایج است.
زنبیل گردانیدن
رسم زنبیل گردانیدن نیز از آیین‌های مرسوم در بندرعباس و استان هرمزگان است. در هرمزگان گاهی اتفاق می‌افتد که بچه‌ای در سن ۱۸ ماهگی یا دو سالگی به اصطلاح محلی پا نگرفته و راه نمی‌افتد. پدر و مادر طفل، برای راه افتادن بچه خود، یک روز بر و بچه‌های همسایه را خبر می‌کنند و فرزند خودشان را در یک زنبیل که با پوشال درخت خرما، درست شده؛ می‌گذارند و آن را به دست بچه‌های همسایه می‌سپارند تا زنبیل محتوی بچه را به درب حداقل شش خانه ببرند.
بچه‌ها با ترتیب خاصی دو طرف زنبیل را گرفته و در حالی که زنبیل را مثل یک تخت روان حرکت می‌دهند با صدای بلند این عبارت را می‌خوانند: کندو پا نداره، خیرش بکن به کندو، تا کندو پا بگیره، کندو پا نداره، خیرش بکن ... بعد با همان تشریفات زنبیل را به درب خانه‌های دیگر می‌برند و عبارات بالا را دسته جمعی می‌خوانند و این کار در حدود دو ساعت طول می‌کشد، در خاتمه مراسم دوباره زنبیل محتوی بچه را به خانه پدر و مادر طفل برگردانیده و بچه را تحویل می‌دهند. اهالی عقیده دارند که بعد از انجام چنین مراسمی، طفل پا می‌گیرد و راه می‌افتد.
قربانی برای ریزش باران
بر اساس یک رسم قدیمی، همه ساله در استان هرمزگان به خصوص؛ جزیره قشم برای ریزش به موقع باران و یا ریزش زودتر و بیشتر باران، تعداد قابل توجهی گوسفند قربانی می‌کنند و گوشت آن‌ها را به صورت خورش درآورده و به همراه برنج بین مستمندان توزیع می‌نمایند. مراسم در بیرون شهر صورت می‌گیرد و پیش از هر کاری اهالی به خواندن نماز می‌ایستند و سپس گوسفندها را ذبح می‌کنند، هم‌زمان با فراهم کردن مراسم قربانی، آب انبارهای خود را که در محل به نام برکه معروف است؛ تخلیه و تمیز کرده و منتظر ریزش باران می‌مانند.
قبله دعا (دعای طلب باران)
قبله دعا از سنت پیامبران و یکی از مراسم قدیمی مردم استان هرمزگان است که تا به امروز هم‌چنان زنده است. این مراسم برای مردم بومی جنبه مقدسی پیدا کرده است. در سال‌هایی که باران به موقع نمی‌بارد و آب برکه‌ها و چاه‌ها کم می‌شود و دشت‌ها و صحراها سبز نمی‌شوند، و خشک سالی شود مردم منطقه مطابق رسوم قدیمی برای طلب باران آیینی را اجرا می‌کنند که به آن اصطلاحاً قبله دعا گفته می‌شود. رسم قبله دعا را با صلاحدید یکی از ریش سفیدان و افراد با ایمان محل در یک روز جمعه برگزار می‌کنند. در این روز همه اهالی از پیر و جوان، زن و مرد، به محلی خارج از شهر می‌روند. آنها کودکان را بخاطر اینکه معصوم و بی گناه هستند و دعاهایشان زودتر اجابت می‌شود، با خود همراه می‌کنند. پس از رسیدن به محل مورد نظر که معمولاً روی تپه‌ای واقع است شروع به خواندن دعا و نماز می‌کنند. پس از آن اقدام به قربانی کرده و از گوشت قربانی نذری می‌پزند. با غذای نذری فقرا و مساکین را اطعام می‌کنند و با دعا و خیرات از خدا می‌خواهند برای آنها باران بفرستد. آداب ظاهری خاص خود را دارد، آدابی همچون سه روز روزه بودن قبل از نماز و دعا، نپوشیدن لباس فاخر، پیاده رفتن به مراسم قبله دعا و ... .

بنادر تجاری

بندر شهید رجایی و بندر شهید باهنر به دلیل موقعیت مناسب جغرافیایی، به عنوان نقطه اتکای بندرعباس در جهت جابه‌جایی کالا و سرمایه در اشکال مختلف، نتایج اقتصادی به سزایی برای استان هرمزگان به همراه داشته و بندرعباس را به منطقه ویژه اقتصادی معادن، فلزات، کشتی‌سازی و صادرات و واردات کالا تبدیل کرده‌است.

آثار تاریخی

مسجد جامع اهل سنت

• عمارت کلاه فرنگی، این ساختمان توسط هلندی‌ها در سال ۱۱۱۰ هجری قمری ساخته شده و قلعه‌ای با ۱۶ برج و ۳ دروازه بوده که به عنوان اداره گمرک استفاده می‌شده‌است.
• حمام گله‌داری، این حمام از پنج گنبد بزرگ و کوچک ساخته شده و به حمام شاه عباس نیز معروف است. حمام و مسجد گله داری ازجمله قدیمی‌ترین بناهای بندر عباس و جز آثار تاریخی شهر محسوب می‌شوند که با فاصله کم از هم در محله اوزی‌ها واقع شده‌اند.. دیرینگی این ابنیه به دوره قاجاری می‌رسد؛ و در سال ۱۳۳۰ به همت حاج احمد گله داری مرمت شده‌است. (فهیمه عشوریون)
• معبد هندوها، که در بندرعباس به بُت گورُ معروف است در سال ۱۳۱۰ توسط هندوهای ساکن بندرعباس به سبک معماری هندی و توسط معماران هلندی بنا شده و در حال حاضر به عنوان موزه تاریخی استفاده می‌شود. این معبد در مرکز شهر و در خیابان امام خمینی واقع شده‌است. خوری به نام «گور سوزون» نیز در بندر عباس وجود دارد که گویا هندوهای ساکن شهر مردگان خود را در کنار آن می‌سوزاندن و احتمالاً بنا به سنت هندوها خاکستر آنها را به این خور می‌ریختند. امروزه بخشی از فاضلاب شهر از این راه به خلیج فارس می‌ریزد.
• مسجد ناصری (بندر عباس) که در سال ۱۳۰۴ هجری قمری ساخته شده‌است. این مسجد در سال ۱۳۸۶ بازسازی شده‌است.
• مسجد صحراباغی این مسجد در سال ۱۳۱۰ هجری قمری بنا شده‌است.
• مسجد گله‌داری تاریخ ساخت آن مربوط به ۱۲۹۶ هجری قمری می‌باشد.
• مسجد جامع دلگشا در سال ۱۱۷۵ هجری قمری بنا شده‌است. در خیابان مسجد جامع بندرعباس واقع در بلوار طالقانی قرار دارد و یادگار سده‌های ۱۲ و ۱۳ ه. ق به‌شمار می‌آید. بخش قدیمی شبستان دارای ستونهای متعدد با سر ستونهای گچبری شبیه گله‌داری و مسجد دژگان است. شبستان این مسجد دارای یک بخش افزوده نیز می‌باشد.
• مجموعه برکه‌های باران، این مجموعه شامل شش برکه یا آب انبار مربوط به دوران صفویه‌است و در گذشته از منابع ذخیره آب شیرین در بندر عباس بوده و هر برکه دارای چهار دهانه اصلی برای برداشت آب می‌باشد. این برکه‌ها در فضای مشجر وسیعی در محله استمبیک در خیابان ۲۲ بهمن در پشت موزه خلیج فارس قرار دارد. (فهیمه عشوریون)
• پل لاتیدان، در مسیر کاروان لار – بندرعباس در جهت گسترش امور بازرگانی احداث شد. این پل در ۵۰ کیلومتری غرب بندرعباس در نزدیکی روستای کلمتلی(لاتیدان) واقع شده و مربوط به دوره صفوی می‌باشد.
• محله باستانی سورو که در غرب بندرعباس قرار دارد و به دوران ساسانیان برمی‌گردد،
• خانه احمدی یکی از آثارهای تاریخی شهر بندرعباس به شمار می‌آید. این بنا مربوط به دوره قاجاریه است که توسط شخصی به نام حاج احمد گله داری بنا شده‌است. این اثر تاریخی تحت شماره ۸۵۰۹ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده‌است.
• بادگیر منبر گپ مربوط به اواخر دوره قاجار است و در بندرعباس، فلکه بلوکی، خیابان امام خمینی، روبروی پاساژ طلا واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۰ دی ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۶۷۶۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
• حمام بزرگ بزرگترین حمام بندرعباس مربوط به دوره قاجار است و در خیابان امام موسی صدر، نرسیده به چهار راه سازمان واقع شده و این اثر در تاریخ ۷ مهر ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۶۴۹۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
• مجموعه آب انبارهای موزه مربوط به دوره صفوی ـ اوایل دوره قاجار است و در بندرعباس، پاسداران، جنب اداره کل ارشاد اسلامی واقع شده و این اثر در تاریخ ۷ خرداد ۱۳۵۴ با شمارهٔ ثبت ۱۰۷۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

زیارتگاه

• امامزاده سیدمظفر:سید مظفر بن موسی بن جعفر از سالیان دور مورد توجه عموم مردم خصوصاً مردم استان هرمزگان بوده و هر ساله پذیرای زائران بی شمار مشتاق خود می‌باشد. امامزاده سیدمظفر نوه امامزاده عبدالله بن موسی بن جعفر الکاظم است، در سال ۴۰۲ه. ق در این محل وفات یافته است.
• امامزاده سیدکامل:نسبت این امامزاده به نوه‌های موسی بن جعفر می‌دهند که در محله‌ای به همین نام (سیدکامل) واقع شده است.
• امامزاده شاه محمدتقی:بنای این امامزاده در جوار مسجد جامع در نزدیکی بازار بزرگ بندرعباس می‌باشد.
• زیارتگاه خضر:این زیارتگاه به دوران بعد از اسلام تعلق دارد. مکان آن در کنار جادهٔ بندرعباس - سورو قرار دارد و هم اکنون در محوطهٔ پارکِ هتل هما واقع شده است. تاریخ بنای آن مشخص نیست و مورد توجه مردم محلی است.

مراکز تجاری

مجتمع‌های تجاری جسیتی سنتر، زیتون، ستاره جنوب، نیلی، ستاره شهر، سرو، رویال و پاسارگاد و ملکه آسمان هاو کارگزاری، بازار بزرگ طلا و جواهرات در کنار بازارهای سنتی مثل بازار اوزی‌ها، بازار لاری‌ها، بازار شهرداری (این بازار در دهه هفتاد تخریب وفضای آن به طرحهای عمرانی شهری جدید اختصاص یافت) و بازار روز فعال هستند. مراکز تجاری بازار بزرگ هرمزگان (Hormozgan Mega Mall)، نور، صدف، مروارید و ... و مجموعه فرهنگی ورزشی پارمیس بزرگترین مجموعه فرهنگی ورزشی جنوب ایران نیز در حال ساخت می‌باشد.

مراکز آموزشی و دانشگاهی

دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی بندرعباس به شرح ذیل است: دانشگاه جامع علمی کاربردی استان هرمزگان، دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان، دانشگاه هرمزگان، دانشگاه پیام نور (که علاوه بر بندرعباس در بستک، میناب و بندرلنگه، حاجی‌آباد نیز شعبه دارد)، دانشگاه آزاد اسلامی (که در بندر لنگه، قشم، بستک، میناب، رودان و هرمز، حاجی‌آباد نیز شعبه دارد)، دانشگاه صنعتی امیرکبیر- واحد بندرعباس، دانشگاه مذاهب اسلامی شعبه بندرعباس www.mazaheb.ac.ir (که از سال ۹۱ افتتاح شده و دارای ۲ رشته فقه و حقوق امامیه و فقه و حقوق شافعی است)، آموزشکده‌های فنی شهید کرانی بندرعباس و آموزشکده فنی و حرفه‌ای سماء بندرعباس و فنی و حرفه‌ای فاطمیه بندرعباس، مرکز تربیت معلم شهید باهنر، مرکز تربیت معلم فاطمه‌الزهرا، مرکز تربیت معلم حضرت زینب و مرکز آموزش ضمن خدمت شهید بهشتی بندرعباس از مراکز آموزشی بندرعباس هستند.

بانک ژن زیست‌محیطی جنوب ایران نیز در بندر عباس واقع شده‌است.

صداوسیما

شبکه استانی هرمزگان

• صدا و سیمای مرکز خلیج فارس پس از ارومیه دومین مرکز شهرستانی کشور است که در نیمه دوم سال ۱۳۴۷ در بندرعباس رسماً افتتاح و با یک فرستنده تلویزیونی ۵۰ واتی کار خود را آغاز نمود ۵ ماه بعد در فروردین ۱۳۴۸ با نصب یک فرستنده یک کیلو واتی فعالیت رادیویی مرکز خلیج فارس نیز آغاز شد.
• رادیوی مرکز خلیج فارس در آغاز کار، روزانه ۷ ساعت برنامه پخش می‌کرد و برخی از برنامه‌ها تولید محلی بودند. پس از پیروزی انقلاب اسلامی صدای مرکز خلیج فارس تا مدتی تولید محلی نداشت و به تقویت برنامه‌های شبکه سراسری می‌پرداخت. تنها اخبار استان و اطلاعیه‌ها به طور مستمر تهیه و پخش می‌گردید. از سال ۱۳۵۸ مرکز مجدداً تولیدات محلی خود را شروع کرد به طوریکه در آن سال بیش از ۵۰ ساعت تولید محلی در کارنامه مرکز ثبت گردیده است. پس از آن شاهد سیر صعودی تولیدات محلی صدای مرکز می‌باشیم. راه اندازی شبکه استانی صدای مرکز خلیج فارس با پخش روزانه ۱۴ ساعت برنامه در هشتم مرداد ۱۳۷۶ از مهمترین دستاوردهای مرکز می‌باشد.

فرودگاه

شهر بندرعباس دارای یک فرودگاه بین‌المللی است. فرودگاه بین‌المللی بندرعباس به علت منطقه‌ای که در آن حاضر است عضو IATA نیز بوده و پروازهای زیادی را در خود می‌بیند. پروازهای بین‌المللی این فرودگاه به کشورهای حوزهٔ خلیج فارس، پاکستان و هند انجام می‌شود.

روزانه ۴۰ تا ۷۰ پرواز در این فرودگاه انجام می‌شود، پروازهای خارجی فرودگاه بندرعباس به مقاصد کرالا (کوچین)، کراچی، دوبی، دوحه، بغداد، دمشق، مدینه و جده صورت می‌گیرد و پروازهای داخلی نیز در مسیرهای بندرعباس به تهران، کیش، ابو موسی، چابهار، اصفهان، یزد، شیراز، رشت، مشهد، اهواز، کرمانشاه، ساری، تبریز و خارک انجام می‌شود.

نخستین فرودگاه بندرعباس در سال‌های ۱۳۲۹ تا ۱۳۴۶ در محلی به نام بند گناران در ۲۵ کیلومتری جاده فعلی بندرعباس سیرجان (منطقه بابا غلام) قرار داشت (فرودگاه بندرعباس در زمانی بی سالهای ۱۳۴۰ تا سال ۱۳۴۹ در شمال پارک شهر کنونی در محدوده ایستگاه رادیو بندرعباس و مخابرات شهید قندی قرار داشت و دارای باند آسفالت بود و محله جدیدی هم به همین نام به فردوگاه قدیم معروف است) که از سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۴۹ فرودگاه بندر عباس به جای دیگری انتقال یافت و کار ساخت فرودگاه جدید (فرودگاه فعلی) همزمان آغاز شد. در سال ۱۳۴۹ ساخت باند این فرودگاه به اتمام رسید و ساختمان ترمینال آن در شرایط نیمه تمام مورد بهره‌برداری قرار گرفت که یک سال بعد با تکمیل ساختمان پایانه و نصب کامل دستگاه‌های کمک ناوبری این فرودگاه بین‌المللی طور وسیعی افتتاح شد.

مطبوعات

استان هرمزگان دارای ۱۵ نشریه بوده که بهارک به عنوان ماهنامه تخصصی کودک و نوجوان استان هرمزگان منتشر می‌شود و دو نشریه صبح ساحل و دریا در گستره سراسری چاپ و توزیع می‌شوند. ندای هرمزگان، آوای خلیج فارس، بندر، صدف، سفیر جنوب، ارمغان بندر، دریای اندیشه، نگاه روز، آفتاب جنوب، شهروند هرمزگان، گامرون، مرجان از مهمترین نشریات محلی هرمزگان بوده که در قالب روزنامه، دو روزنامه، هفته نامه و دو هفته نامه چاپ و منتشر می‌شوند. همچنین چهار خبرگزاری اصلی ایرنا، مهر، ایسنا و فارس در این استان نمایندگی دارند.

پایانه مسافربری

بندرعباس دارای یک پایانه مسافربری است که در محله نخل ناخدا قرار دارد.

شبکه راه‌آهن

راه آهن از دیگر محورهای ارتباطی که از نظر حجم مسافر و حمل و نقل کالا به کلیه نقاط ایران درصد بالایی را به خود اختصاص داده‌است. از شهر بندرعباس روزانه دو قطار مسافری به مقصد تهران حرکت می‌کند. یک قطار دیگر با نام قطار غزال نیز یک روز در میان مسیر بندرعباس – تهران و بلعکس را طی می‌کند. از ایستگاه مسافری راه آهن بندرعباس یک قطار به مقصد اصفهان و قطار دیگری به مقصد مشهد نیز مسافرین را جابجا می‌کند. درسال ۹۱ رئیس جمهور احمدی‌نژاد طرح دوخطه کردن مسیر بندرعباس بافق را افتتاح کرد. قرار است طرح راه آهن بندرعباس به شیراز هم بزودی آغاز شود

بوستان‌ها

بندرعباس دارای بوستان‌های بسیاری است٬که به‌طور مستمر از لحاظ کمی و کیفی در حال افزایش است. سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداریِ بندرعباس نیز طرح‌های زیادی را برای زیباسازی این بوستان‌ها در دست اجرا دارد که از جملهٔ آن می‌توان به کاشت ۵۰۰۰۰ اصله گل کاغذی در بوستان‌های شهر اشاره کرد.

نام برخی از بوستان‌های بندرعباس:

ردیف	مهمترین‌ها
۱	بوستان دولت
۲	بوستان غدیر
۳	بوستان ولایت
۴	بوستان ورزش
۵	بوستان کپشکن
۶	بوستان جهانگردی
۷	بوستان سورو
۸	بوستان دباغیان
۹	بوستان ناصر عبداللهی

هتل‌ها

هتل بین‌المللی هرمز بندرعباس

بندرعباس به دلیل موقعیت خاص تجاری و توریستی خود دارای هتل‌های بزرگی نظیر هتل هرمز، هما، خلیج فارس و آتیلار است. هتل‌های بندرعباس عبارتند از:

• هتل بین‌المللی هرمز(۵ ستاره)
• هما(۵ ستاره)
• خلیج فارس (۵ ستاره)
• آپارتمان آتیلار ۱ (۴ ستاره)
• آپارتمان آتیلار ۲، هتل آپارتمان قدس
• هتل گوهرشاد
• هتل گنو
• هتل گلشهر
• هتل سعدی
• هتل حمزه
• هتل نقش جهان
• هتل دریا
• هتل کوثر
• هتل بو علی سینا
• هتل امین
• هتل فروغ

جاذبه‌های طبیعی گردشگری

مُشتا در ساحل بندرعباس

• کوه گنو، سیاهو، چشمه آبگرم گنو، چشمه آبگرم خورگو، چشمه آبگرم سرخاء، چشمه آبگرم کشکوئیه، چشمه آبگرم نیان، چشمه آبگرم چستانه، کوه ذرتو، تپه چاه لرد، قادهار، جنگل کوه شب، سیخوران، بنوزاکین، چشمه آبگرم باری، غار سرخاء، آبشار سرخاء، غار چلو، شهر فین، جنگلهای کوهشاه، منطقه بخوان، چشمه آبگرم تیربوئیه (نزدیک شهر فین)، بنگلایان.
• یکی از جاذبه‌های دیدنی بندرعباس صید مشتا می‌باشد. این نوع صید با استفاده از جزر و مد انجام می‌شود. در این روش چوب‌هایی در ساحل کار گذاشته شده و با استفاده از تور حصاری ایجاد می‌شود، که هنگام بالا آمدن آب تعدادی آبزی وارد آن شده و با پایین رفتن آب، آبزیان داخل آن به وسیله صاحبان مشتاها صید می‌شوند.

تولیدات

تنباکو، خرما، نارنگی، انبه، مرکبات، ارده، مسقطی، تولیدات صنعتی، نفت (و فراورده‌های آن)، گاز، مروارید، شیلات

صادرات

ترانزیت کالا، خرما، مرکبات، شیلات، صادرات دوباره کالا، بندرعباس در گذشته محل صادرات ظروف چینی بوده ودر اروپا (به ویژه در انگلیس) با نام گامبرون (gombroon) شناخته می‌شد.

ترابری

به خاطر گرمی هوا در این شهر از سال ۱۳۸۵ خورشیدی ده‌ها دستگاه اتوبوس کولردار جدید وارد ناوگان حمل و نقل شهر بندرعباس شده‌است. این تعداد دستگاه اتوبوس در مسیر خیابان‌های آیت‌الله غفاری، کوی ۲۲ بهمن، شهرک توحید، کمربندی، ترمینال نخل ناخدا، اسلام‌آباد، پایگاه هوایی گلشهر و پلیس راه قدیم بلوار مام حسین. زیبا شهر. آزاد شهر. کوی ملت. امیرآباد. کار می‌کنند.

ورزش

• تیم فوتبال آلومینیوم المهدی هرمزگان پس از۴سال حضور در لیگ دسته اول ایران با پیروزی بر تیم تربیت یزد جواز حضور در لیگ برتر ایران را کسب کرد. (این تیم برای یک فصل -۹۱_۹۲-در لیگ برتر حضور داشت) تیم شهرداری بندرعباس در لیگ دسته اول ایران قرار دارد. از بازیکن‌های معروف بندرعباسی می‌توان به صالح سنگبر و عباس سرخاب مهاجم سابق استقلال تهران نام برد.
• هم اکنون تیم والیبال المهدی بندرعباس سه سال است که در لیگ برتر ایران حضور دارد.
• تیم تکواندو شهرداری بندرعباس در لیگ۹۰–۹۱قهرمان لیگ تکواندو شد.
• تیم فوتبال ساحلی یگانه امواج خروشان در لیگ۹۰–۹۱در گروه جنوب سوم شد و نتوانست به مرحله بالاتر راه یابد. این تیم در لیگ۹۱–۹۲با نام ویژن هرمزگان در مسابقات شرکت می‌کند. از بازیکنان معروف فوتبال ساحلی بندرعباس می‌توان از حمید زارعی، فاروق درا، فرشاد عبدالهی و مصطفی خاقانی نام برد.
• ورزش پاراگلایدر نیز در منطقه ساحلی این ناحیه طرفداران زیادی را به سمت خود می‌کشد.

محله

محله اوزی‌ها بلوار ساحلی

معروفترین محله‌های بندرعباس، محله‌های، دوهزار، شهید جعفری، سورو، سیدکامل، نایبند، قلعه شاهی، برکه گرد، پشت بند، سه راه برق، کمربندی، درخت سبز، شاه حسینی، نخل پیرمرد، پشت شهر، گلشهر، بهشت بندر، دامایی، آزادگان، زیباشهر، نخل ناخدا، خواجه عطاء، کوی۲۲بهمن، شمیلی‌ها، سرریگ، سیم بالا، شغو (شهرک توحید)، اوزی‌ها، و منبع آب ششصد دستگاه و امیرآباد. چهارصددستگاه و تپه الله اکبر و... هستند. محله برق از قدیمی‌ترین محلات این شهر است.

سینما

بندرعباس از قدیمی‌ترین مراکز استانی است که صاحب سینما شد. «سینما شهرزاد» به عنوان اولین سینمای بندرعباس در سال ۱۳۳۴ هجری شمسی ساخته شد. در سال ۱۳۴۶و ۱۳۵۰ نیز «سینما صحرا» و «سینما شهر نمایش» ساخته شدند، این سه سینما هم اکنون بسته ویا تغییر کاربری داده شده‌اند. هم اکنون بندرعباس دارای ۲ سینماست:

• سینما ستاره جنوب
• ستاره شهر

موزه

موزه مردم شناسی خلیج فارس

• موزه مردم شناسی خلیج فارس بزرگترین موزه هرمزگان به شمار می‌رود. این موزه در محله۲۲ بهمن قرار دارد.
• موزه مردم شناسی «حمام گله داری» یکی از موزه‌های شهر بندرعباس واقع در سه دلگشا می‌باشد.
• موزه «اب» که یکی از زیر مجموعه‌های خیابان ۲۲ بهمن بندرعباس است و قدمت ان به دوره صفوی می‌رسد.
• موزه مشیری که در گذشته خانهٔ یکی از افراد سرشناس بندرعباس به نام حاج مختار مشیری دوانی بوده و به خانه مشیری معروف شده و در محله سیدکامل قرار دارد.

نگارخانه

• 

  تفریحات ساحلی بندرعباس

• 

  فضای داخلی معبد هندوها

• 

  نگارخانه خیابانی شهر

• 

  آسمان ابری ساحل بندر

• 

  پانوراما ساحل بندر

• 

  فرش صدفی در ساحل بوستان غدیر

• 

  چنگ تنها

• 

  ساحل بندرعباس

• 

  ساحل بندرعباس

• 

  بوستان غدیر در شب

• 

  ساحل بندر

جستارهای وابسته

• فهرست بخش‌های ایران
• استان هرمزگان
• شهرستان بندرعباس

منابع

بندرعباس در پروژه‌های خواهر

پرونده‌های مرتبط در ویکی‌انبار
راهنمای سفر در ویکی‌سفر

• زنده‌دل، دستیاران، حسن. (مجموعه کتابهای راهنمای جامع ایرانگردی استان هرمزگان) ج۱. چاپ وانتشار سال ۱۹۹۸ میلادی.
• وب‌گاه دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان
• پایگاه اطلاع‌رسانی هوافضای ایران
• وب‌گاه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری هرمزگان
• دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس