کلده
| تمدن‌های باستانی آسیای غربی |
|---|
| میان‌رودان، سومر، اکد، آشور، بابل |
| حتیان، هیتی‌ها، لیدیه |
| ایلام، اورارتو، منائیان، ماد، هخامنشی |
| امپراتوری‌ها / شهرها |
| سومر: اوروک – اور – اریدو |
| کیش – لاگاش – نیپور – اکد |
| بابل – ایسین – عموری‌ها - کلدانی‌ها |
| آشور: آسور، نینوا، نوزی، نمرود |
| ایلامیان – شوش |
| هوری‌ها – میتانی |
| کاسی‌ها – اورارتو |
| گاهشماری |
| شاهان سومر |
| شاهان ایلام |
| شاهان آشور |
| شاهان بابل |
| شاهان ماد |
| شاهان هخامنشی |
| زبان |
| خط میخی |
| آرامی – هوری |
| سومری – اکدی |
| زبان مادی |
| ایلامی |
| اساطیر میان‌رودان |
| انوما الیش |
| گیل گمش – مردوخ |
| نیبیرو |
کلده یا کلدان (به اکدی: māt Kaldu) نام یکی از بخش‌های تمدن بابل است که در هزاره اول قبل از میلاد مهمترین حکومت میان‌رودان را تشکیل می‌دادند.
پایتخت (یا بزرگترین شهر) کلدانیان بیت یاکین نام داشت و در کرانه سمت چپ فرات، میانِ بصره و ناصریه کنونی قرار داشت. حاکم کلدانیان نیز پادشاه بیت یاکین نامیده می‌شد. همان طور که بابلی‌ها پادشاهِ خود را پادشاهِ بابل می‌نامیدند.
کلدانی‌ها از نژاد اصیل سامی بودند. خاستگاه آنان احتمالاً عربستان بوده است. زبان کلدانیان از زبان‌های سامی بابلی بود و شباهت‌هایی به زبان آسوری داشت، در دوره‌های بعدی زبان بابلی و سپس زبان آرامی جای آن را گرفت. آنها بخشی از تمدن بابلی به شمار می‌آمدند و در خواندن و نوشتن استاد بودند و زبردستی شگفتی در سحر و جادو و علوم غریبه داشتند. به طوری که در دوران حکومت ایرانیان کلمه کلدانی به معنای ستاره‌شناس و جادوگر به کار می‌رفت (از جمله در کتاب دانیال نبی و در نوشته‌های استرابو)[۱].
یکی از مشهور‌ترین پادشاهان آنان به نام بُختُ نَصَّر (نَبوکَدنَصَر) بود که ۴۰ سال پادشاهی نمود و مصریان را شکست داد و پایتخت یهودیان (اورشلیم) را تسخیر و ویران کرد و هزاران یهودی را به اسارت گرفت و به بابل آورد. در دوران این پادشاه دانش ریاضیات و اخترشناسی پیشرفت فراوانی کرد و تقسیم شبانه‌روز به ۲۴ ساعت و هر ساعت به ۶۰ دقیقه و هر دقیقه به ۶۰ ثانیه، و تعیین ماه‌های خورشیدی و قمری و پیش‌بینی خورشیدگرفتگی و ماه‌گرفتگی و جز این‌ها، از اکتشافات این دوره است.[۲]
پیشینه[ویرایش]
پس از ضعف امپراتوری آشور، در نتیجه شورش مردمان تحت فرمان آنها در ایالات دوردست و اختلافات داخلی، یکی از قبایل سامی به نام «کلدو» که در جنوب عراق به دامداری مشغول بود، سر به شورش برداشته و با سربازان آشوری به نبرد برخاست. وسرتاسر جنوب عراق را اشغال نمود و سپس شهر بابل را به تصرف درآورد و آنگاه به همراه پادشاه ماد، پایتخت آشوریان را مورد حمله قرار داد و پس از اشغال آن، سرزمین‌هایشان را میان قوم خود تقسیم کرد. کلدانی‌ها در سال ۶۰۶ ق. م. آشوری‌ها را نابود ساختند و دولت بابلیان جدید را در شهر بابل پایه‌ریزی کردند.[۲]
کلدانیان دشمنی دیرینه‌ای با آشوریان داشتند و متحد سنتی عیلامیان و مادها در نبرد با فرمانروایان آشوری بودند[۳].
اشغال سرزمین یهودیه[ویرایش]
در قرن هفتم ق.م شهر بابل تحت فرمانروایی کلدانیان به رهبری بخت نصر در قالب امپراتوری جدید بابل مجدداً عظمت خود را باز یافت. نبوپولاسار از ۶۲۶ تا ۶۰۵ ق.م. حکومت کرد و سلسله جدید فرمانروایان بابل را بنیاد نهاد. پس از او پسرش بخت نصر از ۶۰۵ تا ۵۶۲ ق.م فرمانروایی کرد. او پیکارهای سختی را علیه یهودیان انجام داد و شورش آنها را در هم کوبید. در سال ۵۹۷ پ.م سرزمین یهودیه را به تصرف درآورد و در سال ۵۸۶ ق.م شهر اورشلیم و معبد سلیمان را نابود کرد. به این ترتیب یهودیان در زنجیر اسارت و بردگی به بابل رفتند.
بخت نصر بسیاری از مردمان یهودیه که توان کار کردن را داشتند به اسارت به بابل برد که در آن هنگام پایتخت کلدانی محسوب می‌شد. سرزمین یهودیه به صورت یکی از ایالات امپراتوری بابل درآمد. یهودیان تا سال ۵۳۸ ق.م یعنی زمانی که ایرانیان به بابل حمله و آخرین امپراتوری میان‌رودان را نابود کردند همچنان در اسارت بودند.
سرانجام امپراتوری قدرتمند بابل به دست کوروش بزرگ در سال ۵۳۸ ق.م فتح شد و ساتراپ (شهرب) بابل بخشی از شاهنشاهی هخامنشی گردید.
جستارهای وابسته[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- ↑ Chaldeans Article at Jewish encyclopedia, 2002 edition
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ قمی، محمدرضا: اماکن زیارتی و سیاحتی عراق. ویراستار علی ورسه‌ای: [تهران]: نشر مشعر، ۱۳۷۹. ص: ۱۳.
- ↑ Chaldeans at Encyclopædia Iranica, Muhammad Dandamayev
