خاوران (فارس)
 |
برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. لطفاً با توجه به شیوهٔ ویکی‌پدیا برای ارجاع به منابع با ارایهٔ منابع معتبر این مقاله را بهبود بخشید. مطالب بیمنبع را می‌توان به چالش کشید و حذف کرد. |
| خاوران خانکهدان |
|
|---|---|
| کشور |  ایران |
| استان | فارس |
| شهرستان | جهرم |
| بخش | خاوران |
| نام(های) دیگر | رضوانشهر |
| نام(های) قدیمی | خانِگَهدان، خانه‌کَهدان |
| سال شهرشدن | 1361 |
| مردم | |
| جمعیت | 6050 |
| رشد جمعیت | 3 % |
| تراکم جمعیت | 80 نفر بر کیلومتر مربع |
| جغرافیای طبیعی | |
| مساحت | 130 کیلومتر مربع |
| ارتفاع از سطح دریا | 1360 متر |
| آب‌وهوا | |
| میانگین دمای سالانه | 19 |
| میانگین بارش سالانه | 220 |
| روزهای یخبندان سالانه | 0 |
| اطلاعات شهری | |
| شهردار | محمد جواد شریفی |
| ره‌آورد | خرما.مرکبات.انار... |
| پیش‌شماره تلفنی |
0715451 |
| وبگاه | khavaranonline.ir |
| تابلوی خوش‌آمد به شهر | |
خاوَران نام شهری در استان فارس در جنوب ایران است. این شهر از توابع شهرستان جهرم و در 110 کیلومتری شیراز، 35 کیلومتری سروستان و 60 کیلومتری جهرم واقع شده‌است و حدود 2 کیلومتر با محور اصلی شیراز-جهرم (کمربندی خاوران) فاصله دارد. تا سال 1361 نام این شهر خانکهدان بوده‌است.
این شهر به دلیل کوهستانی بودن از آب و هوای مطبوعی برخوردار است که موجب شده اکثر درختان سردسیری و گرمسیری در کنار هم رویش یابد. یکی از جاذبه‌های گردشگری آن منطقه، وجود باغهای انبوه مرکبات و نخلستان‌ها است که جلوه منحصربه‌فردی به خاوران بخشیده‌است.
خاوران شهری سرسبز است و پیشه بیشتر مردم آن کشاورزی، مرغداری و باغبانی و رانندگی است. این شهر دارای قنات‌هایی است که در واقع منابع اصلی آبیاری باغهای این شهر به شمار می‌روند. یکی از مهم‌ترین این قناتها، قنات شیخ‌احمدی است که تبدیل به تفریحگاه ومنطقه نمونه گردشگری شده‌است. از دیگر چشمه سارهای این شهر می‌توان به چشمه مخستان (قنات مخستان، جهرم)، چشمه قم آباد، چشمه منصورآباد، چشمه مجدآباد نیز اشاره کرد.
شهر خاوران در نیمه جنوبی استان فارس در 110 کیلومتری جنوب شیراز و 60 کیلومتری شمال غرب جهرم واقع شده و با حریم استحفاظی شامل:خاوران، جلیل‌آباد، چرگ ؛آسمانجرد، کته وگلبرنجی که جمعیت این حریم استحفاضی بیش از 10000 نفر می باشد ارتفاع این شهر از سطح در یا 1360 متر و دارای آب و هوایی معتدل که درجه آن حداقل 4 و حداکثر 37 درجه میباشد.
محتویات
پیشینه[ویرایش]
از مدارک، سنگ نوشته‌ها و نقل قول‌ها اینطوری روایت شده که این شهر دارای سابقه طولانی است و حدود یک هزار سال از قدمت آن تا کنون به تایید رسیده‌است. از آثار تاریخی این منطقه می‌توان امامزاده محمد را نام برد، از آسیاب‌ها و مساجد قدیمی که هنوز به چشم می‌خورد نام برد که نشانگر قدمت طولانی این خطّه میباشد. مرقد مبارک امامزاده محمد، در سمت شمالی خاوران، میان نخلستانهای انبوه میباشد، که خوشبختانه ساختمان و گنبد آن در چند سال گذشته بازسازی شده‌است.
درباره تغییر نام این محل باید گفت که تغییر نام خانکهدان بعد از پیروزی انقلاب و بنا بر پیشنهاد و امام جمعه خفر و تصویب مقام وزارت کشور صورت پذیرفت و در سال ۶۱ بعد از تأسیس شهرداری با حمایت مردم فداکار و کوشای این خطه به خدمات عمومی زیاد از جمله احداث ساختمان شهرداری، آسفالته نمودن کوچه‌ها –نوسازی خانه‌ها –اقدامات وسیع آب و برق –احداث دو باب مدرسه راهنمایی دخترانه و پسرانه و ۴ باب مدرسه ابتدایی و دو باب دبیرستان دخترانه و پسرانه –افتتاح شعب بانک صادرات –کشاورزی –احداث بهداشت –شهرک جدید کوی المهدی –احداث ساختمان مخابرات –احداث ساختمان ژاندارمری و دوایر راهنمایی و رانندگی –دفتر ازدواج –تأسیس پمپ بنزین –کارخانه سنگ‌شکن به پیشرفت قابل ملاحظه‌ای نائل گردید. قدمت شهر خاوران آنقدر بسیار است که بخش خفر را گاهی به نام و نشانی شهر خاوران می‌شناسند.
ساسانیان[ویرایش]
پروفسور جمشید صداقت کیش در ششمین همایش خاوران شناسی اعلام کرد: من با مطالعة هفتاد جلد کتاب و بازبینی ۲۰۰نقشه‌ای که اروپائیان از ایران کشیده‌اند به این نتیجه رسیدم که سابقه شهر خاوران (روستای خانکهدان سابق) به دوره ساسانیان می‌رسد. من با مطالعة هفتاد جلد کتاب و بازبینی ۲۰۰نقشه‌ای که اروپائیان از ایران کشیده‌اند به این نتیجه رسیدم که سابقه شهر خاوران (روستای خانکهدان سابق) به دوره ساسانیان می‌رسد اما اینکه در کمتر کتابی از آن اسم برده شده به این خاطر است که سیاحان و تاریخ نویسان معمولاً از شاهراه‌های اصلی عبور می‌کردند و کاری به مناطق اطراف جاده نداشتند. همین مشکل را درباره شهرهای دیگر فارس مثل اقلید و ارسنجان هم شاهد هستیم. با این وجود قدیمی ترین کتابی که از خانکهدان اسم برده شده کتابی است که محمدجعفر خورموجی در ۱۵۷ سال پیش درتهران چاپ کرده و توضیح داده که خانکهدان یکی از ۲۹ قریهٔ بخش خفر است. در آمارهای سرشماری سال ۱۳۱۸ شمسی ذکر شده که خانکهدان، بخشی از شهرستان شیراز بوده‌است. در ۱۳۲۳ جهرم، جزو شهرستان لار بوده اما مشخص نیست که خفر و خانکهدان نیز جزو جهرم بوده‌اند یا نه. همچنین در ۱۳۳۰ شمسی، در کتابچه‌ای بنام «فرهنگ جغرافیایی ایران» که ارتش منتشر کرد نوشته شده «خانه کهدان قصبه‌ای است با ۲۰۴۱نفر سکنه که شیعه مذهب و پارسی زبانند و اهالی به زراعت باغبانی و کسب روزگار می‌گذرانند. یک دبستان نیز در آنجا وجود دارد»
انسانهای اولیه[ویرایش]
در اطراف شهر دو غار وجود دارد که باید از نظر سکونت انسانهای اولیه بررسی شود. همچنین کوه گر (که در زبان پهلوی به معنی کوه آتشکده‌است) و چند سنگ قبر که متعلق به دورهٔ صفویه‌است؛ نیازمند تحقیقات بیشتر و نگهداری از آنها در موزهٔ مردم شناسی خاوران میباشد. نویسنده و پژوهشگر برتر فارس با اشتباه خواندن زبانشناسی عامیانه که در برابر زبانشاسی علمی قد علم کرده‌است- در مورد معانی صحیح کلمه خانکهدان گفت: «خان» دو معنی عامیانه دارد که یکی به معنی کاروانسرا و دیگری ارباب است اما معنی سوم که علت نامگذاری خانکهدان است خان در پهلوی ساسانی به معنی چشمه‌است بنابراین نام خانکهدان را از چشمه و کوه گرفته‌اند.
جمعیت[ویرایش]
بر اساس آمار سازمان برنامه و بودجه در سال 1370 دارای 5387 نفر جمعیت بوده که در ناحیه کوهستانی واقع گردیده‌است. بنا به روایت نام قبلی این محل "خانه کوه دان " بوده که مخفف آن "خانه کهدان "است. و به دلیل خوش آب و هوا بودن مهاجر پذیر و در تسلط خان عشایر بوده‌است.گفتنی هست در حال حاضر بیش از 7000 نفر خاورانی در شیراز زندگی میکنند و جمعیت همه ی خاورانی ها در ساسر کشور بیش از 15000 نفر می باشد
قومیت[ویرایش]
مردم این شهر از قوم فارس و نژاد آریایی هستند. رنگ پوست آنها سفید و رنگ چشم آنها اکثراً قهوه‌ای و مشکی است. اهالی شهر خاوران مردمی خونگرم، مهمان نواز، سخت کوش، باصفا، صمیمی و مهربان هستند که به دلیل نزدیکی و رفت و آمد به شهر شیراز لحجه مردم خاوران بسیار نزدیک به لحجه شیرازی پدنکی میباشد
آب و هوا[ویرایش]
گر چه در نقشه جغرافیایی، این شهر در ناحیه نیمه بیابانی قرار گرفته و جزء مناطق گرمسیری است اما در واقع شرایط آب و هوایی این شهر کاملاً متنوع و معتدل است. بطوری که درخت سردسیری مثل گردو در کنار درخت گرمسیری مثل نخل رشد کرده و میوه می‌دهد.
خرما – انار- سیب- گوجه سبز – خرمالو- زرد آلو- هلو- انجیر- انگور- گردو- بادام و انواع مرکبات، میوه‌هایی هستند که در باغات خاوران پرورش می‌یابد. بیشترین محصول باغهای خاوران خرما میباشد. خرما انواع گوناگونی دارد و مرغوبترین آنها از نوع شاهانی میباشد. دومین محصولات عمده خاوران مرکبات میباشد که شامل انواع نارنگی –لیمو ترش- پرتقال –بکرایی –نارنج –بتابی و... میباشد. سومین محصول کشاورزی خاوران انار است که البته " رب انار خاوران " نیز طرفداران زیادی دارد.
مذهب[ویرایش]
مردم شهر خاوران مسلمان و شیعه ۱۲ امامی هستند و بر اعتقادات مذهبی پایبندی خاصی دارند. مردم در نماز جمعه و جماعات حضور پرشوری دارند و در صف‌های به هم پیوسته شکر و حمد خدای متعال را به جا می‌آورند. در حال حاضر خاوران دارای ۳ حسینیه،۵ مسجد، و یک مصلای نماز جمعه میباشد. تنها زیارتگاه این شهر امامزاده شاهزاده محمد میباشد.
شخصیت‌های برجسته[ویرایش]
این محل از گذشته شخصیت پرور بوده‌است از جمله در فارسنامه نام کلانتر بلوک، ملاعابد خانکهدانی پسر ملا محمد علی آمده‌است و دیگری کرم علی حاکم وقت نیریز و از همه مهمتر شخصیتی به نام و رئیس علی رضا، معاصر با نادر افشار که به مقام وزارت رسیده گفته می‌شود: این شخصیت به هنگام زدن شبیه خون به لشکر افغان، اشرف افغان را می‌کشد و مابقی شکست خورده فرار میکنند. سرانجام رئیس علی رضا سر اشرف افغان نزد نادر شاه افشار برده می‌شود و به مقام وزارت نائل آمد. از دیگر علماء بزرگان متوفی این محل حاج شیخ محمدکاظم –شیخ عبد الرزاق مشکین‌فام –حاج شیخ محمد تقی علما –حاج سید جلال آیت الهی و سادات بزرگ و حاج سید احمد هاشمی را می‌توان نام برد.
مدارس[ویرایش]
خاوران دارای ۶ مدرسه به شرح زیر است: ۱ مدرسه ابتدایی شهید صداقت خاوران (پسرانه)
۲- مدرسه راهنمایی ابوذر خاوران (پسرانه)
۳- دبیرستان شهید رجایی خاوران (پسرانه)
۴ مدرسه ابتدایی شهید فتوحی خاوران (دخترانه)
۵- مدرسه راهنمایی فاطمه زهرا خاوران (دخترانه)
۶ دبیرستان آسیه خاوران (دخترانه)
دانشگاه پیام نور[ویرایش]
دانشگاه پیام نور خاوران به همت نیکوکاران خاورانی از جمله مرحوم اسمائیل حاصلی با اهدای زمین و با موافقت وزارت علوم در سال 1385 تاسیس شده‌است. سال 1390 اولین گروه از دانشجویان این دانشگاه فارغ‌التحصیل شده‌اند. بیش از 1500 نفر در دانشگاه پیام نور خاوران مشغول به تحصیل هستند.لازم به ذکر است این دانشگاه در حال حاضر بیش از 20 رشته متمرکز دارا می باشد
در قدیم[ویرایش]
فرهنگ جغرافیایی ایران ج ۷ می‌نویسد: خانه کهدان، قصبه‌ای است در شهرستان جهرم، واقع در ۱۵ هزارگزی جنوب خاوری باب انار و چهار هزارگزی شمال شوسه جهرم به شیراز. ناحیه‌ای است کوهستانی و گرمسیر و مالاریایی، دارای ۲۰۴۱ تن سکنه که شیعی مذهب و فارسی زبانند. آب آنجا از چشمه و قنات. محصولش خرما، مرکبات، بادام، انگور، انجیر و انار است. اهالی به زراعت و باغداری و کسب گذارن میکنند و از صنایع دستی قالی می‌بافند. در آنجا یک باب دبستان وجود دارد. راه آن فرعی است.[۱]
منابع[ویرایش]
- اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: مؤسسهٔ گیتاشناسی، ۱۳۸۳ خورشیدی.
- مختصات و ارتفاع
تاریخ خاوران، ایران: شیراز:امین نصراللهی،۱۳۹۰خورشیدی.
- ↑ فرهنگ جغرافیایی ایران ج ۷
|
|||||||||||||||||||||
