ای ایران
سرود | دولت موقت ایران (۵۸-۱۳۵۷) |
---|---|
اشعار | حسین گلگلاب، ۱۳۲۳ |
موسیقی | روحالله خالقی، ۱۳۲۳ |
تاریخ رسمیت | ۱۳۵۷ (دی فکتو) |
تا | ۱۳۵۸ |
ای ایران سرود ملی غیر رسمی ایران[۱] و نام یکی از مشهورترین سرودهای میهنی و ملی گرایانه ایران، ساخته روح الله خالقی است. این سرود نه پیش از انقلاب اسلامی در ایران و نه پس از آن، سرود ملی رسمی نبوده است ولی به نظر میرسد که خود مردم ایران آنرا به عنوان سرود ملی به رسمیت شناختهاند و در گردهماییهای خود آنرا به عنوان سرود ملی میخوانند.[۲]
پیشینه[ویرایش]
این سرود را روحالله خالقی در سال ۱۳۲۳ در آواز دشتی آفریده و بعدها حسین گلگلاب شعر آنرا سروده است.[۳] ویژگی برجستهٔ شعر ای ایران آن است که تقریباً همهٔ واژگان آن به زبان پارسی است و در کل این سرود تنها چهار واژهٔ عربی شامل "فدا" در بیت 3، "دُر" در بیت 6 و "دور" و "نور" در بیت 8 به کار رفته است.
اجراهای گوناگون[ویرایش]
نخستین اجرای آن، در ۲۷ مهرماه ۱۳۲۳ در تالار دبستان نظامی دانشکدهٔ افسری در خیابان استانبول دو شب متوالی برگزار شد. سرود ای ایران آنقدر اثر کرد که شنوندگان تکرار آن را خواستار شدند و سه بار تجدید شد. استقبال و تاثیر این سرود باعث شد که وزیر فرهنگ وقت، هیئت نوازندگان را به مرکز پخش صدا دعوت کرد تا صفحهای از آن ضبط و همه روزه از رادیو تهران پخش شود. اجرای اولیه این اثر ملی نایاب است. اجرای دیگر، مربوط به سالهای ۱۳۳۷ تا ۱۳۴۲ در برنامه گلها است که غلامحسین بنان این سرود را خواند. در سال ۱۳۵۰ نیز اُپرای رادیویی این سرود با همکاری ارکستر بزرگ رادیو تلویزیون ملی ایران با رهبری فرهاد فخرالدینی و خوانندگی اسفندیار قرهباغی انجام گرفت.[۴] دو اجرای دیگر از این اثر نیز یکی با صدای حسین سرشار و دیگری با صدای رشید وطندوست موجود است.
بعد از انقلاب ۵۷ چند نفر به جرم همکاری در تهیه این سرود زندانی شدند و خواندن آن جرم به حساب آمد اما پس از مدتی از آن برای تهییج سربازان در جنگ ایران و عراق استفاده شد و خواندن آن آزاد گردید.[۵]
در سال ۱۳۶۹ گلنوش خالقی، دختر روحالله خالقی که برای بیست و پنجمین سالروز درگذشت پدرش در تهران بود، این سرود را با تنظیمی دوباره برای ارکستر، تکخوان و آواز گروهی تنظیم کرد که در آلبوم «می ناب» توسط انتشارات سروش منتشر شد. تکخوان در این نسخه، رشید وطندوست است.[۶]
در شصتمین سالگرد ساخت این سرود در مهرماه ۱۳۸۳ ارکستر ملی ایران آن را در تالار وحدت اجرا کرد که تمامی ۷۰۰ نفر جمعیت حاضر در سالن آن را همنوا خواندند.[۷]
شعر سرود ای ایران[ویرایش]
متن شعر:[۸]
ای ایران ای مرز پرگُهر | ای خاکت سرچشمهٔ هنر | |
دور از تو اندیشهٔ بَدان | پاینده مانی تو جاودان | |
ای دشمن ار تو سنگ خارهای من آهنم | جان من فدای خاک پاک میهنم | |
مهر تو چون، شد پیشهام | دور از تو نیست اندیشهام | |
در راه تو، کِی ارزشی دارد این جان ما | پاینده باد خاک ایران ما | |
سنگ کوهت درّ و گوهر است | خاک دشتت بهتر از زر است | |
مهرت از دل کِی برون کنم | بَرگو بی مهرِ تو چون کنم | |
تا گردش جهان و دور آسمان بهپاست | نورِ ایزدی همیشه رهنمای ماست | |
مهر تو چون، شد پیشهام | دور از تو نیست اندیشهام | |
در راه تو، کِی ارزشی دارد این جان ما | پاینده باد خاک ایران ما | |
ایران ای خرّم بهشت من | روشن از تو سرنوشت من | |
گر آتش بارد به پیکرم | جز مهرت در دل نپرورم | |
از آب و خاک و مهرِ تو سرشته شد گِلم | مهر اگر برون رود گلی شود دلم | |
مهر تو چون، شد پیشهام | دور از تو نیست اندیشهام | |
در راه تو کِی ارزشی دارد این جان ما | پاینده باد خاک ایران ما |
جستارهای وابسته[ویرایش]
پیوند به بیرون[ویرایش]
- EY IRĀN
- خواندن "ای ایران" توسط هزاران ایرانی در بزرگترین کنسرت نوروزی (ویدئو)
- پروندهٔ صوتی در مورد ترانهٔ ای ایران - در وبگاه بیبیسی فارسی
- ای دشمن ار تو سنگ خارهای، من آهنم - از رادیو زمانه
پانویس[ویرایش]
- ↑ Jonathan David Kolm, The University of Texas at Austin http://books.google.com/books?id=C5kEVml6zxoC&printsec=frontcover&dq=it+can+be+considered+the+unofficial+Iranian+national+anthem&hl=en&sa=X&ei=zioVT_jVNrLdiAKwnd2-DQ&ved=0CDUQ6AEwAA#v=onepage&q=it%20can%20be%20considered%20the%20unofficial%20Iranian%20national%20anthem&f=false
- ↑ ایرون: خواندن "ای ایران" توسط هزاران ایرانی در بزرگترین کنسرت نوروزی
- ↑ داستان آفرینش "ای ایران" و ماجراهای دیگر در گفتگو با گلنوش خالقی، دختر روح الله خالقی
- ↑ وبگاه موسیقی آذربایجان[پیوند مرده]
- ↑ آفتاب
- ↑ برنامه ویژه رادیو زمانه: یکصدمین سال تولد روحالله خالقی
- ↑ وبگاه مهر ایران
- ↑ Morteza Hoseyni Dehkordi and Parvin Loloi. «EY IRĀN». Encyclopædia Iranica. بازبینیشده در 2012-04-17.
|