بسیج
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی | |
---|---|
ساختار سازمانی | |
نیروها | |
تاریخچه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی | |
سرداران |
|
تجهیزات | |
تجهیزات سپاه |
|
زیرشاخهها | |
سازمان بسیج مستضعفین |
سازمان بسیج مستضعفین یکی از نیروهای پنجگانه سپاه پاسداران و از یکی مهمترین بازوهای قدرت جمهوری اسلامی به شمار میرود که مأموریت جذب، آموزش، سازماندهی و به کار گیری نیروهای داوطلب مردمی را در راستای اهداف انقلاب اسلامی و حفظ دستاوردهای آن را بر عهده دارد.
این نیرو که با نامهای سازمان بَسیج مستضعفین یا نیروی مقاومت بسیج هم شناخته میشود در ۵ آذر ۱۳۵۸ به فرمان سید روحالله خمینی تشکیل شد و پس از تصویب مجلس شورای اسلامی در دی ۱۳۵۹ قانوناً رسمیت پیدا کرد و به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تعلق گرفت. به اعضای این سازمان بسیجی میگویند و طبق ماده ۱۳ قانون مقررات استخدامی سپاه، بسیجی به فردی اطلاق میشود که داوطلبانه جهت تحقق ارتش ۲۰ میلیونی تحت پوشش سپاه در میآید. به موجب همین مادهٔ قانونی بسیجیان به سه دسته «بسیج عادی»، «بسیج فعال» و «بسیج ویژه» یا «پاسداران افتخاری» تقسیم میشوند.[۱] در جنگ ایران و عراق از بسیجیان بیشتر برای ارسال به صورت داوطلبانه و سازماندهی شده به جبههها استفاده میشد.
محتویات
تشکیل
بسیج مستضعفین با فرمان آیتالله خمینی در ۵ آذر ۱۳۵۸ تشکیل شد و پس از تصویب مجلس شورای اسلامی در دی ۱۳۵۹ به صورت قانونی رسمیت پیدا کرد ابتدا مدتی مجد و پس از آن سالک فرمانده بسیج بودند. محمدعلی رحمانی از سال ۱۳۶۲ مسئولیت آن را بر عهده گرفت او تا پایان جنگ هشت ساله عراق علیه ایران در این سمت فعالیت میکرد وی توانست با روشی نوین نیروهایی را از پیر و جوان از نقاط دور افتاده و روستاها تا ادارات و دانشگاهها و دانش آموزان و روحانیون را سازماندهی نموده و با افزایش پایگاههای مقاومت از ۷۰۰۰ به ۲۱۵۰۰ پایگاه نیرویی بزرگ را بوجود آورد تا در جهت اجرای فرمان خمینی به عنوان ارتش بیست میلیونی به جبهه اعزام نمایند که اعزام یکصد هزار نفری سپاه محمد حاصل این سازماندهی بود. رحمانی معتقد بود که بسیج باید به صورت یک نیروی مردمی و فراگیر باقی بماند وی تا سال ۱۳۷۰ در بسیج مستضعفین بود. پس از درگذشت خمینی فشار سپاه برای تبدیل بسیج مستضعفین به نیروی مقاومت بسیج افزایش پیدا کرد و در نهایت با خروج رحمانی از بسیج و تغییر ساختار نیروی مقاومت بسیج تشکیل شد و افشار به عنوان اولین فرمانده نیروی مقاومت بسیج منصوب گردید.
ساختار تشکیلاتی
نیروهای بسیج ایران از بدو تأسیس تا پایان مسئولیت سردار سید یحیی صفوی رسماً زیرمجموعه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بودهاند. با تغییر فرماندهی سپاه و با روی کار آمدن سردار محمدعلی جعفری مسئولیت فرماندهی بسیج برای اولین بار به فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی واگذار گردید، و حسین تائب در تیرماه ۱۳۷۸ به فرماندهی بسیج منصوب شد اما پس از انتخابات دهم ریاست جمهوری ایران فرماندهی بسیج به سردار محمدرضا نقدی سپرده شد.
عزیز جعفری با دستهبندی تهدیدات علیه جمهوری اسلامی به تهدید نرم، تهدید نیمهسخت (شورشهای مردمی بدون سلاح گرم،[۲] تهدیدهای اقتصادی-سیاسی داخلی و خارجی[۳]) و تهدید سخت (شورشهای مسلحانه، جنگ داخلی و جنگ خارجی) وظیفه مبارزه با تهدید نرم را به بسیج غیرنظامی، نیمهسخت را به بسیج نظامی و سخت را به نیروی زمینی سپاه و بسیج نظامی محول میکند.[۴]
تشکلها
- بسیج دانش آموزی
- بسیج دانشجویی
- بسیج جامعه پزشکی
- بسیج جامعه مهندسین
- بسیج اساتید
- بسیج خواهران
- بسیج ادارات
- بسیج مساجد و محلات
- بسیج طلاب و روحانیون
- بسیج کارخانجات و شرکت ها
- بسیج ویژه برون مرزی بسیج موقت مورد نیاز در هر مکان وزمان
بودجه
براساس قانون برنامه چهارم توسعه بایستی هر سال ۴۰۰ میلیارد تومان برای بسیج در نظر گرفته شود که در سال اول برنامه یعنی سال ۱۳۸۴، ۱۷۳ میلیارد تومان و در سال ۸۵ نیز مجدداً ۱۷۳ میلیارد تومان در نظر گرفته شدهاست.[۷] بگفته فرمانده بسیج و نشریه «صبح صادق» ارگان دفتر سیاسی سپاه بودجه این نهاد در سال ۱۳۸۷ ۲۰۰٪ افزایش پیدا کرده و بصورت جداگانه از این بودجه، ۵۰ میلیارد تومان نیز برای کمک به بسیجیان بیکار در نظر گرفته شدهاست.[۸] در سال ۱۳۸۸ هم بر اساس اعلام نشریه برنامه ارگان معاونت برنامهریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهوری، بودجه بسیج ۴۵ میلیارد و ۲۳۸ میلیون تومان افزایش یافت.[۹]
در سال ۱۳۸۳ به منظور تأمین منابع مالی و ارزی و رفع سریع مشکلات درمانی و خدماتی توانبخشی جانبازان و ایثارگران انقلاب اسلامی و تهیه تجهیزات و امکانات مورد نیاز گردانهای عاشورا و الزهرای بسیج معادل ۳۵۰ میلیون دلار از محل حساب ذخیره ارزی به بسیج اختصاص یافت.[۱۰]
اهداف
اهداف بسیج مستضعفین به نقل از وبگاه آن به شرح زیر است[نیازمند منبع]:
- تحقق فرمایش روحالله خمینی مبنی بر تشکیل هستههای حزبالله
- ایجاد تواناییها و آمادگیهای لازم دفاعی در آحاد مردم در دفاع از کشور
- ایجاد تواناییهای لازم رزمی در نیروهایی که توانایی شرکت در عملیاتهای کلاسیک و بزرگ را دارند
- ایجاد تواناییهای لازم در آحاد مردم بمنظور کمک به هنگام بروز بلایا و حوادث غیر پیشبینی
- کمک به دولت در امر سازندگی
نیروی انسانی
بسیج در سراسر کشور ۲۳ میلیون و ۸۰۰ هزار نیروی داوطلب دارد.[۱۱]
به اعضای بسیج که درسطح مدارس راهنمایی ایران تحصیل میکنند پویندگان و به اعضای در سطح دبیرستان پیشگامان گفته میشود.[۱۲] عضویتهای بسیج به گروههای زیر تقسیم میگردد:
- بسیجی عادی: عموم قشرها معتقد به قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران هستند که پس از گذراندن دوره آموزش عمومی به عضویت بسیج درآمده و سازماندهی میگردند.
- بسیجی فعال: آن دسته از بسیجیان عادی داوطلب هستند که واجد شرایط لازم بوده و پس از گذراندن دورههای آموزشی سازمان دهی شده و با سپاه همکاری میکنند.
- بسیجیان ویژه: این گروه که به پاسدار افتخاری هم شناخته میشوند افرادی هستند که صلاحیتهای یک پاسدار را دارا میباشند و پس از گذراندن آموزشهای لازم در این زمینه سازماندهی میگردند.[۱۳]
- بسیجیان کادر:که بسیجیان فعال پس از گذراندن دورههای خاص به این سطح از عضویت میرسند.
حقوق بشر
سربازی کودکان
- بسیج از افراد زیر هیجده سال «داوطلب» در طول جنگ ایران و عراق استفاده میکرد، این سازمان همچنان از افراد زیر هیجده سال به صورت داوطلب استفاده میکند.[۱۴][۱۵]
رخدادها
- براساس گزارش سازمان دیده بان حقوق بشر، قوه قضائیه ایران در سال ۲۰۰۷ حکم سابق محکومیت شش بسیجی که درسال ۲۰۰۲ پنج نفر را کشته بودند را معلق کرد[۱۶]
- موضوع مرگ زهرا بنییعقوب که در سال ۸۶ پس از بازداشت، در بازداشتگاه بسیج جان خود را ازدست داد مسئله ساز شد. مسئولین این موضوع را خود کشی اعلام کردند ولی برخی از افراد از جمله خانواده بنی یعقوب با رد موضوع خودکشی اعلام کردند که بعضی مدارک ارئه شده توسط مقامات مربوطه دستکاری شده است[۱۷]
انتخابات
انتخابات نهم ریاست جمهوری
مهدی کروبی در سال ۱۳۸۴ بسیج را متهم به دخالت درانتخابات ریاست جمهوری به نفع محمود احمدینژاد کرد.[۱۸] برخی از اصلاح طلبان نیز نیروهای بسیج را متهم به دخالت درانتخابات به نفع احمدینژاد حتی از طریق تخلفات انتخاباتی میکنند؛ ولی اصولگرایان این موضوع را رد میکنند. منتقدان معتقدند که بسیج از طریق تشکیلات سازمانی خود عملاً در امر انتخابات مداخله جناحی میکند.[۱۹]
انتخابات دهم ریاست جمهوری
در انتخابات دهم ریاست جمهوری نیز میرحسین موسوی با نوشتن نامهای به سید علی خامنهای اعتراض خود را نسبت به مداخله نیروهای بسیج و سپاه در انتخابات نشان داد.[۲۰] هم چنین بگفتهٔ سازمان عفو بینالملل، بسیج زخمیان و مجروحان را از بیمارستانها جمع میکند و به مکانی نامعلوم انتقال میدهد. همچنین این نیروها اجازهٔ ثبت مشخصات افراد مجروح توسط کارکنان بیمارستانها را نمیدهند. به گزارش دیدبان حقوق بشر «نیروهای شبه نظامی بسیج برای خاموش کردن بانگ «الله اکبر» شبانهٔ مردم از پشتبامها، شبانه به خانههای مردم یورش میبرند، با شکستن در خانهها بهزور وارد خانههایشان میشوند، لوازم شخصی آنان را درهم میشکنند و ساکنان را مورد ضرب و شتم قرار میدهند.»[۲۱]حسین طائب، فرماندهٔ نیروی مقاومت بسیج، ادعا کردهاست افرادی «لباس پلیس یا بسیج را پوشیده بودند» و دست به خرابکاری زدهاند که برخی از این افراد دستگیر شدهاند. همچنین طائب استدلال میکند که از آنجایی که ورود به بسیج آسان است افرادی ممکن است از این طریق خواسته باشند بسیج را بدنام کنند.[۲۱]
یک نوار ویدیویی که توسط شبکهٔ تلویزیونی کانال چهار بریتانیا منتشر شدهاست، تیراندازی یک عضو پایگاه بسیج در تقاطع خیابان آزادی و خیابان جناح را از پشتبام به سمت مردم نشان میدهد؛ تیراندازیای که در اثر آن دستِکم هفت نفر کشته شدند. حسین طائب مسلح بودن بسیج را رد کردهاست ولی تأکید میکند که در صورت حمله به منطقه نظامی و تحت تسلط بسیج، این گروه به هر طریق ممکن از خودش دفاع میکند.[۲۱]
سرلشکر بسیجی، فیروزآبادی رئیس ستاد کل نیروهای مسلح در نامهای که خطاب به امام غایب شیعیان حجت بن حسن نوشت، مدعی شد که بسیجیان و نیروهای مسلح از هیچ نوع اسلحهای برای سرکوب مردم در جریان تظاهرات مربوط به اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری استفاده نکردهاند و کسانی را که کشته شدهاند کشتههای دروغی خواند. وی مدعی شد که: در ۳۰ خرداد آشوبگران و منافقان با چهرهای جدید که چندان هم بیارتباط با منافقان سابق نیستند، بر ملت یورش آورده و به ضرب و جرح شدید نیروهای امنیتی پرداختهاند. [۲۲][۲۳] بهدنبال فعالیتهای نیروهای بسیجی در جریان وقایع بعد از اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری در ایران، سازمان عفو بینالملل در بیانیهای خواستار انحلال نیروهای مقاومت بسیج در ایران شد. ناوی پیلای، کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل، از دولت ایران خواست تا نیروهای بسیج را از اعمال خشونت علیه معترضان بازدارد.[۲۱]
احمدی مقدم فرماندهٔ نیروی انتظامی در واکنش به اعتراضات مردمی به ضرب و شتم و سرکوب تظاهراتکنندگان توسط لباسشخصیها در مراسم صبحگاه ناجا گفت: مگر راهپیمایان غیرقانونی و اغتشاشگران لباس یونیفرم داشتند، آنها نیز لباسشخصی بودند. [۲۴]
عملیات استشهادی
بسیج برای مقابله با حمله نظامی آمریکا به ایران، احتمال استفاده از عملیات استشهادی را مطرح کردهاست.[۲۵] درآبان ۱۳۸۴ بسیج دانشجویی دانشگاه شاهرود صدها فرم شرکت داوطلبانه در عملیات استشهادی را دراختیار داوطلبان قرار داد.[۲۶] بسیج عملیات استشهادی خود را همانند اقدام رضای کرمانی در ترور ناصر الدین شاه اعلام کردهاست.[۲۷]
انتقاد به طرح تقویت بسیج و پیامدهای آن
در پی تصویب کلیات طرح تقویت نیروهای بسیج مستضعفین تنی چند از نمایندگان سرشناس مجلس با این طرح مخالفت کردند و آن را متهم به ایجاد جو و فضای امنیتی در بخشهای غیرنظامی جامعه کردهاند. احمد توکلی این طرح را مغایر با اصل ۶۰ قانون اساسی قلم داد کرد. رضا علیجانی در نقد افزایش اختیارات بسیج مستضعفین اظهار کرد که چون این نیروها تحت آموزش نیروهای تندروی سپاه پاسداران قرار میگیرند تبدیل به پیادهنظامی میشوند که در راستای تحقق سیاستهای تندروانه قد علم میکنند تا به گروههای سیاسی مخالف فشار وارد کنند. این موضوع از ابتدای انقلاب و در روزهای نخسته اولین انتخابات ریاست جمهوری کشور نیز مشاهده شده که نیروهای از این دست همیشه دولتهایی که همگرایی چندانی با ولایت فقیه نداشتند را همواره تحت فشار قرار میدادند. مثل دوران ریاست جمهوری بنی صدر، خاتمی و هاشمی رفسنجانی، و حتی دولت روحانی در عصر کنونی. این تحلیلگر مسائل سیاسی میگوید نیروهای این چنینی در زمانی به کاره ارگان یادشده میآیند که خود سازمان بطور قانونی نمیتواند در آن مسئله دخول و اعمال نظر کند. اینجاست که از این نیروهای خودسر استفاده میکند تا جامعه و قشر تحصیل کرده را مرعوب نمایند. نمونهٔ این اقدامات نیز تظاهرات علیه بدحجابی، حمله به سینما و سینما گران و حتی حمله به نمایندگان مجلس است. این اقدامات درواقع مصادق به خیابان کشیدن بحثهای فرهنگی و اجتماعیست.[۲۸]
پانویس
- ↑ «بیانیه سپاه دربارهٔ فعالیت سیاسی بسیج».
- ↑ کابینه دهم در معرض رأی نمایندگان مجلس - اخبار مرتبط - سرخط
- ↑ Psychological Operation - حکومت نرم و دکترین اقدام نامتقارن در جهاد نرم::
- ↑ مانور شش روزه نیروی انتظامی در سطح شهر تهران | • ایران | Deutsche Welle | ۰۹٫۱۱٫۲۰۰۸
- ↑ محکومیت جهانی حمله به سفارت بریتانیا در تهران، بیبیسی فارسی
- ↑ انتقاد آیتالله خامنهای از حمله به سفارت بریتانیا در تهران، بیبیسی فارسی
- ↑ افزایش ۵/۲۹ درصدی بودجه دفاعی روزنامه شرق، ۱۱ بهمن ۱۳۸۴
- ↑ افزایش ۲۰۰ درصدی بودجه پایگاههای بسیج وبگاه رادیوفردا
- ↑ ۲۴۲ میلیارد تومان کاهش بودجه آموزش و پرورش روزنامه سرمایه، ۲۵ مرداد ۱۳۸۸
- ↑ مخالفت دولت با برداشت مجلس از حساب ارزی وبگاه بیبیسی فارسی
- ↑ سردار نقدی در برنامه تلویزیونی «متن ـ حاشیه»:۲۳ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر عضو بسیج هستند/ از کسی تاکنون شکایت نکردهایم/ رابطه بسیج با این دولت مانند دولت قبل است خبرگزاری فارس
- ↑ ایران: نیروهای شبه نظامی برای نا آرامیهای شهری آماده میشوند وبگاه رادیو اروپا آزاد
- ↑ انواع عضویت در بسیج، سایت رسمی بسیج مستضعفین.
- ↑ Child Soldiers Global Report 2008 - Iran unhcr
- ↑ گزارش ۲۰۰۸:ایران وبگاه ائتلاف برای توقف سربازی کودکان
- ↑ اعتراض دیده بان حقوق بشر به دستگیری جوانان در ایران وبگاه بیبیسی فارسی
- ↑ انتشار «رنجنامه» والدین زهرا بنییعقوب وبگاه رادیو زمانه
- ↑ کروبی پسر آیتالله خامنهای را به دخالت در انتخابات متهم کرد وبگاه بیبیسی فارسی
- ↑ 'تقلب در انتخابات' ریاست جمهوری؛ موضوعی که نظام را رها نمیکند وبگاه بیبیسی فارسی
- ↑ نامه میرحسین موسوی به آیتالله خامنهای
- ↑ ۲۱٫۰ ۲۱٫۱ ۲۱٫۲ ۲۱٫۳ «خرابکاریها کار بسیج نبود، برخی لباس بسیج بر تن داشتند». رادیو فردا. بازبینیشده در ۲ ژوئیه ۲۰۰۹.
- ↑ رنج نامه فیروز آبادی خطاب به امام زمان(عج)درباره انتخابات
- ↑ آفتاب - نامه سرلشکر فیروزآبادی به امام زمان(ع) در مورد انتخابات
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی:: احمدی مقدم: بیبیسی و سفارت انگلیس مرکز هدایت آشوبهای اخیر بودند
- ↑ عملیات استشهادی در برابر حمله نظامی آمریکا وبگاه آفتاب نیوز
- ↑ برگزاری همایش استشهادیون در دانشگاه شاهرود
- ↑ همبستگی خود را با یگان استشهادی اعلام میکنیم وبگاه خبر گزاری مهر
- ↑ «طرح تقویت بسیج مستضعفین در خدمت به کدام نیروها؟».
جستارهای وابسته
- وزارت اطلاعات
- سپاه قدس
- سازمان حفاظت اطلاعات سپاه پاسداران
- ستاد مشترک سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
- دژبان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
- سپاه ولی امر
منابع
- بسیج را بهتر بشناسیم (دویچه وله فارسی)
- تصویری از تلاش بسیجیان برای شکستن درب دانشگاه تهران و ورود به آن مجله تایم
- آخرین پیام حضرت روحالله در سالگرد تشکیل بسیج ساجد
پیوند به بیرون
- گزارش فعالیتهای پنج ساله بسیج مشرق نیوز
مجموعهای از گفتاوردهای مربوط به بسیج در ویکیگفتاورد موجود است. |
|