علیقلی میرزا اعتضادالسلطنه
علیقلی میرزا اعتضاد السلطنه (۱۱۹۸-۱۲۵۹ خورشیدی) پسر پنجاه و چهارم فتحعلیشاه و عموی محمدشاه بود.
او از ابتدای جوانی وارد خدمات دولتی شد. وی مجذوب ایده‌های دوره روشنگری اروپا بود و در اشاعه آنها در ایران کوشش فراوان کرد. در دوران درخشان دارالفنون اعتضادالسلطنه رییس مدرسه بود و در ماندگاری و دوام مدرسه نقش کلیدی داشت. همزمان با ریاست مدرسه در سال ۱۸۵۵ وزارت علوم را تاسیس نمود و ۲۲ سال به عنوان اولین وزیر علوم ایران فعالیت کرد.
علاوه بر مسوولیت‌های او به عنوان رییس دارالفنون و وزیر علوم، در بازه‌های زمانی مختلف وی عهده‌دار مسئولیت‌های دیگری چون خدمت در وزارت صنایع و بازرگانی، معدن، تلگراف، چاپخانه دولتی و فرمانداری ملایر و تویسرکان نیز بوده است.
اعتضادالسلطنه کتاب‌های متعددی در زمینه‌های مختلف از تاریخ تا نجوم تالیف نمود، مهمترین تالیف علمی او برداشتی از تئوری‌های نیوتون به زبان فارسی است. او کتابخانه و سالن مطالعه‌ای برای مدرسه سپهدار تاسیس نمود و کتابخانه شخصی خود را در سال ۱۲۴۲ به دارا لفنون اهدا نمود. او همچنین مسوول احداث اولین خط تلگراف بین تهران تا زنجان و زنجان تا تبریز بود.
اعتضاد السلطنه عضو گروه ایرانی-فرانسوی‌ای بود که کتاب گفتار در روش، دکارت را به فارسی ترجمه کرد، این کتاب در سال ۱۲۴۱ با پشتیبانی وزارت علوم چاپ شد. مترجمین علاوه بر مقدمه، بخشی نیز به کتاب افزودند که تئوری‌های علمی مهم اروپایی به خصوص قوانین نیوتون را به صورت خلاصه شرح می‌داد. او همچنین ناظر روزنامه ملتی، روزنامه ایالتی ایران و روزنامه علمی دولتی ایران بود.
پیوند به بیرون[ویرایش]
- مدخل اعتضاد السلطنه در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی
منابع[ویرایش]
- Ekhtiar، Maryam، ۱۹۹۴، "The Dar al-Funun: Educational reform and cultural development in Qajar Iran"، Ph.D Dissertation، New York University، USA.
