الفبای ارمنی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
پرش به: ناوبری، جستجو
بخشی از نوشتارهای
فرهنگ ارمنی

معماری
هنر
سینما
آشپزی
رقص
پوشاک
نقاشی
تاریخ
خط
زبان
ادبیات
موسیقی
مذهب
اساطیر ارمنستان
ورزش
وارداوار

Julfa Khachkar.jpg

الفبای ارمنی (به ارمنی: Հայկական գիր) نام سامانه نگارشی است که برای نوشتن زبان ارمنی بکار می‌رود. این الفبا در سال ۴۰۵ میلادی اختراع شد و با اندکی تغییر تا به امروز برای نگارش زبان ارمنی بکار رفته است. الفبای ارمنی از چپ به راست نوشته می‌شود.

تاریخچه[ویرایش]

الفبای ارمنی هنگامی ابداع شد که منطقه ارمنی‌نشین از نظر سیاسی میان دو کشور توانمند آن زمان یعنی ایران و روم شرقی بخش شده بود و ارزشهای ملی، قومی و فرهنگی ارمنی در آستانه ویرانی و نابودی قرار داشت. کاهنی به نام مسروپ ماشتوس ابداع کننده الفبای ارمنی است. او همراه با شاگردان خود به جای‌جای ارمنستان سفر می‌کرد و به ترویج مسیحیگری می‌پرداخت و همین سبب شد که او بیش از پیش خطر نابودی دین، فرهنگ و تمدن ملت خود را احساس کند. چرا که نبود یک الفبای ارمنی، آشنایی مردم با دین را دشوار می‌ساخت. بنابراین در اندیشه ابداع زبان نوشتاری ارمنی افتاد. مسروپ برای تحقق آرمان خویش به مرکز رفت و اندیشه خود را با جاثلیق ساهاک پارتو در میان گذاشت و به یاری وی توانست نظر ورامشاپوه، پادشاه ارمنستان شرقی را نیز جلب نماید.

مسروپ گروهی از جوانان را راهی اِدیسا کرد تا زبان سریانی را بیاموزند و گروهی را به ساموسات فرستاد تا زبان یونانی را فرا گیرند و خود در کانون علمی بزرگ آنجا، سامانه آوایی، هجایی و نوشتار زبان‌های گوناگون را بررسید. الفبایی که مسروپ ماشتوس ابداع کرد دارای ویژگی‌های زیر است:

  • هر واج تنها یک نشانه ویژه دارد.
  • سوی نوشتن این الفبا از چپ به راست است.
  • الفبای ابداعی وی نشانه‌های زیر و زبر و خط و نقطه ندارد.

در همین حین کتاب مقدس عهد عتیق و عهد جدید و دیگر متون دینی، دانشی و فلسفی به زبان ارمنی ترجمه شد و در پی این جنبش فرهنگی، سده پنجم میلادی به «سده طلایی فرهنگ ارمنی» شهرت دارد. مسروپ ماشتوس به پاس خدمات خود در زمره قدیسان کلیسای ارمنی جای گرفت. او در سال ۴۴۰ میلادی چشم از جهان فرو بست و در اوشاکان به خاک سپرده شد.

حروف الفبای ارمنی[ویرایش]

نام حرف حروف کوچک حروف بزرگ تلفظ ارزش عددی
Ayb ա Ա آ 1
Ben բ Բ ب 2
Gim գ Գ گ 3
Da դ Դ د 4
Yech` ե Ե اِ، یِ 5
Za զ Զ ز 6
Eh է Է اِ 7
Ët` ը Ը آ 8
T`o թ Թ ت 9
Zhe ժ Ժ ژ 10
Ini ի Ի ای 20
Liun լ Լ ل 30
Xeh խ Խ خ 40
C'a ծ Ծ تْس 50
Ken կ Կ ک 60
Ho հ Հ هـ 70
Dz'a ձ Ձ دْز 80
Ghat ղ Ղ غ 90
Cheh ճ Ճ چ 100
Men մ Մ م 200
Yi յ Յ ی 300
Nu ն Ն ن 400
Sha շ Շ ش 500
Vo ո Ո اُ 600
Ch`a չ Չ چ 700
Peh պ Պ پ 800
Jheh ջ Ջ ج 900
Rra ռ Ռ ر 1000
Seh ս Ս س 2000
Vew վ Վ و 3000
Tiun տ Տ ت 4000
Reh ր Ր ر 5000
C`o ց Ց تْس 6000
Hiun ւ Ւ و 7000
P`iur փ Փ پ 8000
K`eh ք Ք ک 9000
Oh օ Օ اُ 10000
Feh ֆ Ֆ ف 20000

منابع[ویرایش]

Wikipedia contributors, "Armenian alphabet," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Armenian_alphabet&oldid=183715594 (accessed January 16, 2008).