قلعه احمدآباد (مصدق)

قلعه احمدآباد مصدق
نام	قلعه احمدآباد مصدق
کشور	ایران
استان	البرز
شهرستان	نظرآباد
بخش	مرکزی
اطلاعات اثر
نام محلی	احمدآباد مصدق
نام‌های دیگر	آرامگاه دکتر مصدق
نوع بنا	کوشک
کاربری	سرای، آرامگاه
کاربری کنونی	فرهنگی تاریخی
دورهٔ ساخت اثر	اوائل پهلوی
بانی اثر	محمد مصدق
مالک اثر	خانواده مصدق
مالک فعلی اثر	خانواده مصدق و موقوفه آرامگاه
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت	۲۹۴۳
قلعه احمدآباد مصدق روی نقشه ایران ۳۵.۹۹۲۵۶۶° شمالی ۵۰.۴۷۴۴۱۵° شرقی / 35.992566; 50.474415

قلعه احمدآباد نام قلعه‌ای خشتی است که در روستای احمدآباد در هفت و نیم کیلومتری جنوب غربی شهر آبیک، در استان البرز جای گرفته است.بنای قلعه در فهرست آثار ملی ایران به شماره ثبت ۲۹۴۳ قرار داشته و در فهرست موقوفات سازمان اوقاف و امور خیریه کشور به ثبت رسیده است.

هم اکنون این روستا مرکز دهستان احمد آباد در بخش مرکزی شهرستان نظرآباد، غربی‌ترین شهرستان استان البرز است. اراضی این روستا پیش از این جزء املاک ابوالفضل میرزاعضدالسلطان پسر مظفرالدین شاه قاجار و شوهر خواهر دکتر مصدق بوده‌است که مصدق آنرا با زمین‌هایی که در اراک داشت معاوضه کرد. نام این روستا توسط دکتر محمد مصدق -که مالک آن بود- به نام پسرش احمد، «احمدآباد» نام گذاشته شد.

دکتر مصدق مدتی از دوران انزوای سیاسی پس از نمایندگی مجلس شورای ملی و زندان بیرجند را در زمان سلطنت رضاشاه پهلوی در این قلعه گذراند. پس از کودتای ۲۸ مرداد نیز در پی ۳ سال زندان در زندان لشکر ۲ زرهی ارتش، به احمدآباد تبعید شد و تا آخر عمر در حالت تبعید در آنجا بود.

دکتر مصدق در قلعه احمدآباد

مصدق در این باره می‌گوید:

دادگاه نظامی مرا به سه سال حبس مجرد محکوم کرد که در زندان لشکر ۲ زرهی آن را تحمل کردم. روز ۱۲ مرداد۱۳۳۵ که مدت آن خاتمه یافت به جای این‌که آزاد شوم به احمدآباد تبعید شدم و عده‌ای سرباز و گروهبان مأمور حفاظت من شدند. اکنون که سال ۱۳۳۹ خورشیدی هنوز تمام نشده مواظب من هستند و من محبوسم و چون اجازه نمی‌دهند بدون اسکورت به خارج [قلعه] بروم در این قلعه مانده‌ام و با این وضعیت می‌سازم تا عمرم به سر آید و از این زندگی خلاصی یابم.

علیرغم درخواست و وصیت دکتر مصدق برای دفن شدن در «قبرستان ابن‌بابویه»،در کنار شهدای قیام ملی سی تیر، وی در احمدآباد دفن شد.در سال‌های حکومت محمدرضا پهلوی برگزاری مراسم بزرگداشت دکتر محمد مصدق از سوی حکومت وقت ممنوع اعلام شد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی در تاریخ ۱۵ اسفند ۵۷ یکی از بزرگترین گردهمایی‌های سیاسی در سالروز درگذشت رهبر نهضت ملی نفت بر مزار وی در احمدآباد برگزار شد. در این مراسم که آیت‌الله طالقانی سخنران آن بود، به نوشته روزنامه اطلاعات یک میلیون نفر به احمدآباد رفتند.اطلاعات در شماره همان روز در توصیف این مراسم نوشت: «امروز ایران پس از دوازده سال خون دل خوردن و خاموشی بخاطر عجز از برپایی مراسم تجلیل از شادروان دکتر محمد مصدق رهبر ملی خود باشکوهی خیره کننده یاد آن بزرگ‌مرد تاریخ مبارزات ضد استعماری ملل شرق را گرامی داشت. مراسم تجلیل از این ابرمرد چندان باشکوه بود که بی‌شک پرتو پرجلالش قرون متمادی بر صفحات تاریخ جدید ایران پرتو خیره کننده‌ای داشت.»

پس از انقلاب نیز از سال ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۵ نیز هر گونه حضور رسمی بر سر مزار دکتر مصدق ممنوع بود و پس از آن فشار برای عدم برگزاری این مراسم کمتر گردید. یکی از نوادگان دکتر مصدق جهت حفظ آرامگاه و استفاده مردم ایران، آن را در سال ۱۳۷۳ وقف کرد.اعضای هیئت امنای آن :دکتر محمود مصدق، مهندس مهدی بازرگان، دکتر یدالله سحابی، دکتر نورعلی تابنده، داریوش فروهر، علی اردلان، حسین شاه‌حسینی و سیدجواد مادرشاهی بودند که با مرگ تنی چند از جمله مهندس بازرگان، دکتر یدالله سحابی،عزت‌الله سحابی، علی اردلان و سیدجواد مادرشاهی و قتل داریوش فروهر، آقایان دکتر فروزان، خسرو سیف، دکتر فریدون سحابی و قاضی خزاعی به هیأت امنا پیوستند.

تا سال 1388 خورشیدی هر سال مراسم سالگرد درگذشت محمد مصدق در قلعه احمدآباد برگزار می‌شد.بنای آرامگاه دکتر مصدق با شدت گرفتن تدابیر امنیتی و منع آمد و شد سالیان اخیر در خطر ویرانی است.