کاخ مروارید

کاخ مروارید
نام	کاخ مروارید
کشور	ایران
شهرستان	کرج
اطلاعات اثر
نوع بنا	کاخ
کاربری کنونی	اداره توسط میراث فرهنگی
دیرینگی	پهلوی
دورهٔ ساخت اثر	پهلوی
بانی اثر	بنیاد فرانک لوید رایت معمار: وسلی پیترز
مالک اثر	سازمان میراث فرهنگی
مالک فعلی اثر	نامعلوم
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت	۷۰۶۷
تاریخ ثبت ملی	۳۰ خرداد ۱۳۵۷
اطلاعات بازدید
امکان بازدید	وجود دارد

کاخ مروارید نام یک بنا از زمان پهلوی است که در مهرشهر منطقه ۱۲ شهرداری کرج قرار دارد. این بنا توسط وسلی پیترز و بنیاد فرانک لوید رایت به مبلغ یک میلیون دلار طراحی و ساخته شد. این کاخ اکنون در وضعیت بدی قرار دارد.

پیشینه

پیش از دهه ۴۰ شمسی این منطقه از چند روستا از جمله حسین‌آباد افشار تشکیل شده بود. شمس پهلوی خواهر محمد رضا پهلوی شاه سابق ایران به دلیل بیماری آسم این منطقه را برای زندگی انتخاب کرد و کاخ مروارید محل زندگی او به دست بنیاد فرانک لوید رایت طراحی و ساخته شد.

مشخصات

این کاخ در زمینی به گستردگی ۱۱۱ هکتار با ۲۵۰۰ متر زیربنا میان سال‌های ۴۷–۱۳۴۵ در مهرشهر کرج، ارم برای اقامت شمس پهلوی ساخته شد. سازهٔ اصلی و طرح کاخ به ریخت یک سفره‌ماهی است که صدفی را دربرگرفته است. همه فضاهای معماری در زیر سقفی با فرم حلزونی و با نورگیرهای گوناگون و به‌شکل دانه‌های مروارید اجرا شده است. در ضلع شمالی کاخ و در محوطهٔ بیرونی دریاچه نیز به‌شکل باله‌های سفره‌ماهی طراحی و اجرا شده است.

این بنا دربردارنده فضاهای گوناگونی از جمله تالار طلایی بار، دفتر مخصوص شمس، تالار پذیرایی، سالن سینما، سالن بیلیارد، استخر، آب‌نما، محل نگهداری پرندگان کمیاب، اتاق‌های خواب و غیره می‌باشد. یکی از مهمترین بخش‌های این کاخ اتاق صدف است که دارای تزئینات مختلفی بوده، بخصوص نمای بیرونی آن که بصورت حلزونی شکل ساخته شده است. در طراحی فضای بیرونی دریاچه کوچکی از سه طرف کاخ را احاطه کرده و به زیبایی آن افزوده است.

معماری این اثر که بخشی از تاریخ معماری مدرن است، با تأثیر از شیوه فرانک لوید رایت از پرآوازه‌ترین معماران آمریکایی است که از سوی یکی از شاگردان ایرانی‌اش به نام «عامری» شکل گرفته است.

مصادره

پس از انقلاب این ساختمان به بنیاد مستضعفان و بعد از آن به بنیاد تعاون داده شد.

این مجموعه تا چندی پیش به عنوان موزه و با نام مجتمع اردویی تفریحی شهید فهمیده استفاده می‌شد. این اثر در سال ۱۳۸۲ به شماره ثبت ۷۰۶۷ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت. در سال ۸۶، بنیاد مستضعفان و جانبازان در اقدام غیرقانونی در یکی از دفاتر اسناد رسمی بر پایه سند انتقال قطعی شماره ۳۰۸۳۸ مورخ ۲۷ اسفند ۱۳۸۶ خورشیدی به شهرداری کرج به بهای ۷۰ میلیارد ریال فروخته و تسلیم کرده است. اما چند ماه بعد از روی کار آمدن دولت یازدهم و در ۱ اردیبهشت ۹۳، حکم واگذاری این کاخ به اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان البرز، با حکم دادستانی عمومی و انقلاب کرج، صادر شد.

بازسازی و بازگشایی

با تملک مجدد میراث فرهنگی بر ۳۰ هکتار از مساحت این مجموعه که شامل کاخ اصلی نیز می‌باشد، مسئولان فرهنگی استان البرز، خبر از برنامه‌ریزی برای بازسازی این اثر دادند که در طی سال‌های بی‌توجهی به آن، تا حد زیادی، تخریب شده است. وعده بازدید عمومی این بنای منحصربفرد، بعد از بازسازی‌های اضطراری نیز از جانب مسئولان سازمان میراث فرهنگی، داده شده است.

مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان البرز، وعده داده‌است که این کاخ، در نوروز ۱۳۹۴، برای بازدید عمومی، آماده شود و روزانه، برنامه‌های فرهنگی مختلفی در آن، برای بازدیدکنندگان، به اجرا درآید.

آثار

کوچکترین عتیقه گران‌بها در کاخ مروارید+عکس.

پیوند به بیرون

• معماری نیوز - کاخ مروارید (شمس) را چگونه فروختند؟ + اسناد