تاج‌الملوک آیرملو

«تاج‌الملوک» به اینجا تغییرمسیر دارد. برای دیگر کاربردها، تاج‌الملوک (ابهام‌زدایی) را ببینید.

تاج‌الملوک آیرملو
ملکهٔ ایران
نام کامل	نیم‌تاج خانم
لقب(ها)	ملکهٔ مادر
زادروز	۲۷ اسفند ۱۲۷۴
زادگاه	باکو، امپراطوری روسیه
مرگ	۱۹ اسفند ۱۳۶۰ (۸۶ سال)
محل مرگ	آکاپولکو، مکزیک
همسر	رضاشاه
پدر	تیمورخان آیرملو
فرزندان	محمدرضا اشرف، شمس، علیرضا پهلوی
دین	اسلام

تاج‌الملوک آیرُملو (۲۷ اسفند ۱۲۷۴ در باکو - ۱۹ اسفند ۱۳۶۰ در آکاپولکو) معروف به «ملکه مادر»، ملکهٔ ایران در دوره پهلوی بود. او دومین همسر رضاشاه و مادر محمدرضا پهلوی بود.

زندگی نامه

از راست: اشرف پهلوی، شهناز پهلوی، تاج‌الملوک، محمدرضا پهلوی و فرح دیبا در مراسم نامزدی محمدرضا و فرح پهلوی

نیم‌تاج خانم یا تاج‌الملوک دختر یاور (سرگرد) تیمورخان آیرملو و از خوانین بزرگ سوادکوه مازندران و از سران قزاق بود. وی در سال ۱۲۹۵ خورشیدی به عقد رضاخان میرپنج درآمد. تاج‌الملوک مادر محمدرضا و اشرف است. وی پس از پادشاهی محمدرضاشاه پهلوی، «ملکه مادر» لقب گرفت.

ازدواج با رضاخان

او زمانی که هنوز رضاشاه افسر آتریاد قزاق بود، با وی ازدواج کرد. رضاخان برای تشکیل خانواده خود در محله سنگلج خانه‌ای اجاره نمود و ظرف مدت ۵ سال، صاحب چهار فرزند (دو دختر و دو پسر) شد. این چهار فرزند شمس پهلوی، محمدرضا (محمدرضاشاه پهلوی)، اشرف پهلوی و علیرضا پهلوی نام دارند. تاج‌الملوک پس از به سلطنت رسیدن رضاشاه پهلوی، به علت اینکه مادر ولیعهد محسوب می‌شد از اعتبار و نفوذ ویژه‌ای برخوردار شد که آن را در دوران سلطنت پسرش نیز حفظ کرد.

سکه یادبود روز مادر، با نقش نیم‌رخ رضاشاه پهلوی و ملکه مادر، سال ۱۳۵۵

در دوران پادشاهی

تاج‌الملوک در دوران پادشاهی رضاشاه یک بانوی درباری و ملکه ایران بود و اجازه دخالت در مسائل سیاسی را نداشت و تنها در امور مالی فعالیت می‌کرد. وی در سال ۱۳۱۲ برای دیدار ولیعهد جوان محمدرضا شاه سفرهایی به آلمان، سوئیس و فرانسه داشت.

به دستور محمدرضاشاه، کاخی در منطقه مازوپشته زوات در جنوب غرب شهر چالوس برای سکونت و استراحت وی تحت مدیریت اسدالله علم ساخته شد. مادر محمدرضاشاه حدود یک ماه در سال به ویژه زمانی که پسرش در کاخ رامسر به سر می‌برد در این کاخ زندگی می‌کرد. این کاخ به کاخ مادر مشهور است.

تاج‌الملوک همچنین در روستای مردآباد کرج ویلایی ساخت و این روستا را شاه‌دشت (ماهدشت امروزی) نامید. این ویلا امروزه ساختمان شهرداری ماهدشت است. تاج‌الملوک آیرملو در زمان انقلاب ۱۳۵۷ به ویلای خود در آمریکا هجرت کرد و همراه فرزندش شمس در آن‌جا ساکن شد.

مرگ

تاج‌الملوک در روز ۱۰ اسفند ۱۳۶۰ در آکاپولکوی مکزیک بر اثر کهولت درگذشت و به خاک سپرده شد.