جمال‌الدین عبدالرزاق اصفهانی

برای دیگر کاربردها، جمال‌الدین را ببینید.

جمال‌الدین محمدبن عبدالرزاق اصفهانی یا اسپهانی شاعر سده ششم هجری بود.

زندگی

وی در اصفهان زاده شد اما به آذربایجان نیز سفر کرد و گویا در نقاشی نیز دست داشته و با خاقانی شروانی و انوری و ظهیر فاریابی و رشید وطواط مکاتبه و مشاعره می‌کرده‌است. او مداح حکمرانان سلجوقی و آل خُجند بود و در اصفهان می‌زیست.

نوع شعر

شعر او از حکمت و اخلاث و وعظ بهره بسیار دارد . یکی از بهترین سروده های وی ترکیب بند مشهورٍ وی در نعت و ستایش پیامبر اسلام است. وی در این سروده با بهره گیری از آیات و احادیث٬ شخصیت پیامبر را توصیف کرده است

مقام شاعر

عبدالرزاق از شاعرانی است که از تصوف و حکمت بهره فراوان داشته است. وی پدر کمال‌الدین اصفهانی است. دیوانش نزدیک به بیست‌هزار بیت شعر است. جمال‌الدین عبدالرزاق درلطافت طبع یگانه و در فضل و هنر سرآمد بود.

منم آن‌کس که عقل را جانم		منم آن‌کس که روح را مانم
دعوی فضل را چو معناام		معنی عقل را چو برهانم
گلبن روح را چو صدبرگم		باغ دل را هزاردستانم
نثر را نوشکفته بستانم		نظم را دسته‌بسته ریحانم

نمونه شعر

الحذار ای غافلان زین وحشت‌آباد الحذار		الفرار ای عاقلان زین دیومردم الفرار
ای عجب، دلتان نه بگرفت و نشد جانتان ملول		زین هواهای عفن زین آب‌های ناگوار
عرصه نادلگشا و بقعه نادلپسند		قرصه‌ای ناسودمند و شربتی ناسازگار
مرگ در وی حاکم و آفات در وی پادشاه		ظلم در وی قهرمان و فتنه در وی پیشکار
امن در وی مستحیل و عدل در وی ناامید		کام در وی ناروا، راحت در او ناپایدار
ماه را ننگ محاق و مهر را نقص کسوف		خاک را عیب زلازل چرخ را رنج دوار
مهر را خفاش دشمن، شمع را پروانه خصم		جهل را بر دست تیغ و عقل را بر پای خار
نرگسش بیمار بینی لاله‌اش دل‌سوخته		غنچه‌اش دلتنگ یابی و بنفشه سوگوار
تو چنین بی‌برگ در غربت به خواری تن‌زده		وز برای مقدمت روحانیان در انتظار
بوده‌ای یک قطره آب و پس شوی یک‌مشت خاک		در میانه چیست این آشوب و چندین کارزار

پایان زندگی

جمال‌الدین عبدالرزاق اصفهانی در حدود سال ۵۸۸ هجری قمری درگذشت.

منابع

• لوح فشرده لغت‌نامه دهخدا
• لباب‌الالباب محمد عوفی