رئیس‌جمهور ایران
| ریاست جمهوری اسلامی ایران | |
|---|---|
نشان رسمی جمهوری اسلامی ایران
|
|
| لقب | ریاست محترم جمهور |
| اقامت‌گاه | تهران، خیابان پاستور، نهاد ریاست جمهوری |
| نامزدکننده | رأی عمومی |
| درازی دوره | ۴ سال، یک‌بار تمدیدپذیر |
| دارندهٔ افتتاحی | ابوالحسن بنی‌صدر |
| بنیادگذاری | ۱۱ آذر ۱۳۵۸ (قانونی شدن سمت) ۱۵ بهمن ۱۳۵۸ (آغاز کار نخستین رئیس جمهور) |
| نخستین دارنده | ابوالحسن بنی‌صدر |
| جانشینی | معاون اول رئیس‌جمهور ایران (اسحاق جهانگیری) |
| حقوق | ماهانه ۳ میلیون تومان (سال ۱۳۹۰)[۱] |
| وب‌گاه | president.ir |
 |
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به رئیس‌جمهور ایران در ویکی‌گفتاورد موجود است. |
رئیس‌جمهور ایران عالی‌ترین مقام رسمی کشور ایران بعد از رهبر است که توسط رای عمومی مردم انتخاب می‌شود. مطابق با قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، رئیس جمهور مسئولیت اجرای قانون اساسی و ریاست قوه مجریه را عهده‌دار می‌باشد. امضای عهدنامه‌ها، موافقت‌نامه‌ها و مسائل مربوط به دیگر کشورها و سازمان‌های بین‌المللی، برنامه‌ریزی ملی، بودجه و وظیفه گماشتن‌های دولتی، گماشتن وزیرها، استان‌دارها و سفیرها تابع تصدیق مجلس شورای اسلامی، از جمله وظایف رئیس جمهور می‌باشد. همچنین رئیس‌جمهور در ایران رئیس شورای عالی امنیت ملی و رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز می‌باشد.[۲][۳]
برخلاف بسیاری از کشورها، برای مثال ایالات متحده آمریکا، در ایران دفتر ریاست جمهوری نظارت و کنترل کامل روی سیاست خارجی، نیروهای مسلح و یا سیاست هسته‌ای ایران را ندارد. این موارد همگی زیر نظر مستقیم رهبر ایران می‌باشد.[۴]
رئیس جمهور برای مدت چهار سال توسط رای مستقیم مردم انتخاب می‌شود و نباید برای بیش از دو دوره متوالی در این سمت باقی بماند. متصدی قبلی این سمت، محمود احمدی‌نژاد بود که برای اولین بار طی انتخابات سال ۱۳۸۴ انتخاب شد. او برای دومین بار طی انتخابات جنجالی سال ۱۳۸۸ برای چهار سال دیگر در سمت خود باقی ماند. پس از برگزاری انتخابات ۲۴ خرداد ۱۳۹۲ با اعلام وزارت کشور حسن روحانی با کسب ۱۸٬۶۱۳٬۳۲۹ رأی رسماً به عنوان هفتمین رئیس جمهوری اسلامی ایران برگزیده شد.[۵]
محتویات
پیشینه[ویرایش]
پس از انقلاب اسلامی ایران در بهمن ماه سال ۱۳۵۷ و رفراندوم مبنی بر ساختن جمهوری اسلامی در روزهای پنجشنبه و جمعه، ۹ و ۱۰ فروردین ماه ۱۳۵۸ هجری شمسی (۲۹ و ۳۰ مارس ۱۹۷۹ میلادی) و پیروزی جمهوری اسلامی با ۹۸ درصد آرا، دولت جدید نیاز به ساخت قانون اساسی جدید داشت. پس آیت الله روح‌الله خمینی، دستور اجرای انتخاباتی را برای مجلس خبرگان داد و این هیئت، موظف به نوشتن قانون اساسی جدید شدند. این هیئت، قانون اساسی را در روز چهارشنبه دوم آبانماه ۱۳۵۸ (۲۴ اکتبر ۱۹۷۹) به رهبر -آیت الله خمینی- عرضه کردند و نخست وزیر دولت موقت -مهدی بازرگان- آنرا به تأیید رسانید.
قانون اساسی سال ۱۳۵۸ (۱۹۷۹ میلادی)، رهبر را به عنوان رئیس حکومت، و رئیس‌جمهور و نخست وزیر را به عنوان رؤسای دولت معین می‌کرد. اگرچه سمت نخست‌وزیری در سال ۱۳۶۸ (۱۹۸۹ میلادی) لغو شد.
اولین انتخابات ریاست جمهوری ایران در روز سه شنبه ۲۵ دیماه سال ۱۳۵۸ (۱۵ ژانویه ۱۹۸۰) برگزار شد و نتیجه آن برنده شدن ابوالحسن بنی‌صدر با ۷۵٪ مجموع آراء بود. او در روز دوشنبه ۱۵ بهمن ماه ۱۳۵۸ کار خود را آغاز کرد؛ ولی در روز یکشنبه ۳۱ خردادماه سال ۱۳۶۰ (۲۱ ژوئن ۱۹۸۱ میلادی)، توسط پارلمان (مجلس شورای اسلامی) و نهایتاً تأیید رهبر -روح‌الله خمینی-، به دلیل عدم کفایت سیاسی، از مقام خویش عزل گردید.[۶] تا زمان دومین انتخابات ریاست جمهوری ایران در روز جمعه دوم مردادماه ۱۳۶۰ (۲۴ ژوئیه ۱۹۸۱ میلادی)، وظایف رئیس جمهور به عهده شورای موقّت ریاست جمهوری بود. محمدعلی رجایی در این انتخابات برگزیده شد و در روز دوشنبه ۱۲ مردادماه ۱۳۶۰ (۲ اوت ۱۹۸۱ میلادی) وارد دفتر ریاست جمهوری شد. اگرچه او کمتر از یک‌ماه در دفتر ریاست جمهوری ماند و بعد از آن در روز یکشنبه ۸ شهریورماه سال ۱۳۶۰ (۳۰ اوت ۱۹۸۱ میلادی)، همراه با نخست‌وزیرش -محمدجواد باهنر- ترور شد. شورای موقت ریاست جمهوری بار دیگر دفتر را به عهده گرفت و تا روز جمعه ۱۷ مهرماه سال ۱۳۶۰ (۹ اکتبر ۱۹۸۱) که سید علی خامنه‌ای برای ریاست جمهوری انتخاب شد، دفتر را به دست داشت.
سید علی خامنه‌ای، اکبر هاشمی رفسنجانی، سید محمد خاتمی و محمود احمدی‌نژاد افرادی هستند که هر کدام برای دو دوره متوالی ریاست جمهوری را تجربه کرده‌اند.
شرایط[ویرایش]
| جمهوری اسلامی ایران | |
 |
|
|
ارکان نظام جمهوری اسلامی ایران
رهبران
معاونان اول
رئیسان مجلس
رئیسان قوه قضائیه
رئیسان سازمان صدا و سیما
|
رئیس جمهور ایران می‌بایست دارای شرایط زیر باشد.[۷]؛
- از رجال سیاسی و مذهبی کشور باشد. (در مورد تعریف کلمه رجل به «مرد» یا «شخصیت مهم» اختلاف نظر وجود دارد)
- ایرانی‌الاصل
- مدیر و مدبر
- دارای حسن سابقه و امانت و تقوی
- مؤمن و معتقد به مبانی جمهوری اسلامی ایران و مذهب رسمی کشور (مذهب رسمی ایران شیعه دوازده امامی است)[۸]
جانشینی[ویرایش]
در صورت استعفای رئیس جمهور مطابق اصل ۱۳۱ قانون اساسی، «معاون اول رئیس جمهور با موافقت رهبری اختیارات و مسئولیت‌های وی را برعهده می‌گیرد و شورائی متشکل از رئیس مجلس و رئیس قوه قضائیه و معاون اول رئیس جمهور موظف است ترتیبی دهد که حداکثر ظرف مدت ۵۰ روز رئیس جمهور جدید انتخاب شود. در صورت فوت معاون اول و یا امور دیگری که مانع انجام وظایف وی گردد و نیز در صورتی که رئیس جمهور معاون اول نداشته باشد مقام رهبری فرد دیگری را به جای او منصوب می‌کند.»[۹]
فرایند کسب مقام ریاست جمهوری اسلامی ایران[ویرایش]
- احراز صلاحیت توسط شورای نگهبان قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
- برگزیدگی در انتخابات توسط حداقل نصف کل آرا به اضافه یک رای از آرای ماخوذه
- تنفیذ حکم ریاست جمهوری توسط رهبر جمهوری اسلامی ایران
- تحلیف رئیس جمهور در صحن علنی مجلس شورای اسلامی
تراز رئیس جمهور با دیگر مسئولان در ایران[ویرایش]
طبق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران رئیس جمهور پس از رهبری شخص دوم کشور و مسئول اجرای قانون اساسی در کشور است.[۱۰][۱۱][۱۲] مفهوم دیگر این اصل اینست که هیچ مسئول دیگری در کشور بجز رهبری در حد رئیس جمهور و یا بالاتر از او نیست بنابراین تصور اینکه روسای دو قوه دیگر با رئیس جمهور برابرند اشتباه است، چرا که رئیس جمهور بعنوان رئیس قوه مجریه در سطح روسای قواست اما مسئولیت او علاوه بر ریاست قوه مجریه، ریاست جمهوری و شخصیت دوم کشور بموجب اصل یادشده است.[۱۰][۱۲] هر چند که تفکیک قوا در این نظام برای جلوگیری از تمرکز قدرت و یکه‌تازی و استبداد فردی در نظر گرفته شده است اما «مسئولیت اجرای قانون اساسی» بر اساس اصل یکصد و سیزدهم به رئیس‌جمهور واگذار شده است که ارتباطی به قوه مجریه ندارد که عده‌ای بخواهند آن را به بهانه تفکیک قوا مخدوش نمایند.[۱۲] مراحل انتخاب مسئولیت روسای قوا نیز متفاوت است چه رئیس مجلس شورای اسلامی منتخب مردم یک شهر و منصوب نمایندگان مجلس[۱۳] و رئیس قوه قضائیه منصوب رهبری است[۱۴] اما رئیس جمهور منتخب ملت و منصوب رهبری است[۷][۸]
رئیسان جمهور پیشین[ویرایش]
|
|
آمار[ویرایش]
پانویس[ویرایش]
- ↑ «تفاوت حقوق روسای جمهور ایران و آمریکا». خبرگزاری تابناک، ۲۵ فروردین ۱۳۹۰. بازبینی‌شده در ۵ دی ۱۳۹۲.
- ↑ Iran - Constitution Chapter IX, section 1 & 2 of the constitution
- ↑ اصل یکصد و دهم قانون اساسی
- ↑ Mahmoud Ahmadinejad Accessed 5-23-2008, (see also Article 110 of the constitution)
- ↑ http://www.asriran.com/fa/news/279804/حسن-روحانی-رئیس-جمهور-ایران-شد/حسن-روحانی-رای-خود-را-به-صندوق-انداخت
- ↑ "Assembly of Experts". Retrieved 15 August 2009.
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ اصل یکصد و پانزدهم قانون اساسی
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ اصل دوازدهم قانون اساسی.
- ↑ مشایی تأیید نمی‌شود البرز نیوز
- ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ «جایگاه و مسئولیت‌های رئیس جمهور». جام جم آنلاین، 19 اردیبهشت 1384. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در 10 ژوئیه 2016.
- ↑ اصل113 قانون اساسی
- ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ ۱۲٫۲ «وظایف و اختیارات رئیس جمهور در قانون اساسی». فرهنگ نیوز، 13 خرداد 1393. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در 5 ژانویه 2016.
- ↑ آئین‌نامه داخلی مجلس
- ↑ اصل 110 قانون اساسی
پیوند به بیرون[ویرایش]
|
||||||||
