پسته
| پسته | |
|---|---|
 |
|
| پسته بر روی شاخه در کرمان | |
 |
|
| پسته سرخ شده با پوست | |
| وضعیت بقا | |
| طبقه‌بندی علمی | |
| فرمانرو: | گیاهان |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | گیاهان گلدار |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | دولپه‌ای‌های نو |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | رزیدها |
| راسته: | افراسانان |
| تیره: | پسته‌ایان |
| سرده: | پسته (سرده) |
| گونه: | P. vera |
| نام علمی | |
| Pistacia vera L. |
|
پسته گونه‌ای گیاه است[۱]که در کشورهایی مثل ایران، سوریه، ترکمنستان و غرب افغانستان رشد می‌کند.
تولید پسته در ایران در سال ۲۰۰۵ معادل ۱۹۰٬۰۰۰ تن بوده که ایران را در مقام یکم در جهان قرار داد. بعد از ایران آمریکا با تولید ۱۴۰٬۰۰۰ و ترکیه با تولید ۶۰٬۰۰۰ تن در مقام دوم و سوم قرار داشته‌اند.[۲] تولید پسته اغلب در شهرستان فردوس، شهرستان سیرجان، شهرستان رفسنجان، کاشان شهرستان انار، شهرستان دامغان، قزوین، یزد شهربابک و شهرستان زرند صورت می‌گیرد.
واژه پسته پارسی می‌باشد و از طریق زبان لاتین از پارسی وارد زبانهای اروپایی شده‌است.
محتویات
خواص پسته[ویرایش]
فواید[ویرایش]
پسته سرشار از مس، منیزیم و انواع ویتامین‌های B است که سیستم ایمنی را تقویت کرده و از بیماری‌های متعدد پیشگیری می‌کند. ویتامین B6 برای حفظ عملکرد سیستم ایمنی ضروری است. کمبود ویتامین B6 منجر به ناکارآمدی سیستم ایمنی برای مقابله با عفونت‌ها می‌شود. همچنین مصرف پسته به ساخته شدن مناسب گلبول‌های قرمز خونی کمک می‌کند.[۳] پسته یکی از بهترین منابع پتاسیم محسوب می‌شود که میزان پتاسیم آن با این جثه کوچک برابر با پتاسیم پرتقال است.[۴]
مصرف پسته چون سرشار از ویتامین E است برای پوست مفید است؛ زیرا ویتامین E پوست را از آسیب اشعه ماورای بنفش محافظت می‌کند.[۳]
پسته یکی از مغزهایی است که بیشترین مقدار فیبر را در خود دارد و می‌تواند علاوه بر بهبود هضم غذا به کاهش میزان کلسترول و قند خون کمک کند.[۴]
همچنین پسته به عنوان یک منبع آهن برای جلوگیری از کم‌خونی مفید است.[۴]
خوردن پسته نیروی جنسی را تقویت و ذهن را تقویت می‌کند.[۵]
مضرات[ویرایش]
مغز پسته گرم و خشک است خوردن زیاد آن باعث گرمی بدن و کهیر و دانه‌های قرمز رنگ در پوست می‌شود.[۵]
مصرف مقادیر زیادی از پسته عوارضی چون چاقی، فشار خون، بیماری‌های روده‌ای، معده‌ای و ... را به همراه دارد. همچنین مصرف روزانه پسته نمک‌زده احتمال ابتلا به فشار خون را افزایش می‌دهد؛ زیرا نصف فنجان از پسته نمک زده باعث افزایش دریافت سدیم به ۲۶۳ الی ۵۲۶ میلی‌گرم و منجر به افزایش فشارخون می‌شود.[۳]
مغز پسته چربی زیادی دارد و کسانیکه معده ضعیف دارند باید آنرا با زردآلو بخورند.[۵]
روغن پسته[ویرایش]
روغن پسته بسیار مقوی است و از ویتامین‌های A، D ،E، K سرشار است. از سوی دیگر روغن پسته دارای مقادیر بسیار بالایی از آهن، فسفر، مس، روی و منیزیم است. این روغن به صورت بسیار وسیعی در صنایع آرایشی و طب سنتی مورد استفاده قرار می‌گیرد و نیز به علت جذب سریع ویتامین‌های آن از طریق پوست در ضد لک بوده و در رفع اثرات باقیمانده جوش نیز مؤثر است.[۶]
اقتصاد پسته[ویرایش]
ایران و ایالات متحده آمریکا، دو کشور اصلی در زمینه تولید و صادرات پسته در جهان به شمار می‌روند.
شرکت‌هایی که هم اکنون در حال فعالیت گسترده در این زمینه هستند در آینده یک رقیب جدی برای شرکت‌های پسته ایران خواهند بود. اسراییل بیشترین مصرف سرانه پسته را به خود اختصاص داده‌است.[۷]
تولید پسته در جهان[ویرایش]
| ۵ کشور برتر تولیدکنندهٔ پسته در جهان در سال ۲۰۱۳ میلادی[۸] |
|||
|---|---|---|---|
| رتبه | کشور | تولید (بر حسب تُن) |
|
| 1 |  ایران |
۴۷۸٬۶۰۰ | |
| 2 |  ایالات متحده آمریکا |
۱۹۶٬۹۳۰ | |
| 3 |  ترکیه |
۸۸٬۶۰۰ | |
| 4 |  چین |
۷۴٬۰۰۰ | |
| 5 |  سوریه |
۵۴٬۵۱۶ | |
| — | جهان | ۹۱۶٬۹۲۱ | |
در فاصله سالهای ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۴ میلادی، ایالات متحده آمریکا، ایران، ترکیه، سوریه و اتحادیه اروپا، پنج تولیدکننده اصلی پسته در جهان بوده‌اند.[۹]
| میزان تولید پسته بر حسب هزار تن[۱۱] (آوریل ۲۰۱۶) | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| نام کشور | سال ۱۰–۲۰۰۹ | سال ۱۱–۲۰۱۰ | سال ۱۲–۲۰۱۱ | سال ۱۳–۲۰۱۲ | سال ۱۴–۲۰۱۳ | سال ۱۵–۲۰۱۴ |
| ایران |
۱۸۴ | ۲۱۶ | ۱۶۰ | ۱۸۳ | ۱۷۰ | ۲۳۰ |
| ایالات متحده آمریکا |
۱۶۱ | ۲۳۷ | ۲۰۱ | ۲۵۰ | ۲۱۳ | ۲۳۳ |
| ترکیه |
۳۸ | ۱۱۰ | ۵۰ | ۱۱۷ | ۵۰ | ۸۵ |
| سوریه |
۶۱ | ۵۷ | ۵۶ | ۵۷ | ۵۷ | ۵۷ |
 اتحادیه اروپا |
۱۱ | ۱۲ | ۱۳ | ۱۳ | ۱۳ | ۱۳ |
صادرات پسته در جهان[ویرایش]
در سال ۲۰۱۴ میلادی، ایران با صادر کردن بیش از ۱۹۱ هزار تن پسته بزرگترین صادرکننده این محصول در دنیا شناخته شد. ایالات متحده آمریکا نیز با صادر کردن حدود ۱۳۸ هزار تن پسته، بعنوان دومین صادرکننده پسته در جهان در سال ۲۰۱۴ میلادی شناخته شد. سومین صادرکننده پسته در جهان ترکیه بود. ترکیه در سال ۲۰۱۴ توانست حدود ۳ هزار تن پسته را صادر نماید و به لحاظ صادرات پسته در مقام سوم جهان قرار گرفت.[۱۲]
پسته در ایران[ویرایش]
تولید و صادرات پسته ایرانی، سالانه در حدود ۱٫۴ تا ۱٫۷ میلیارد دلار برای ایران، درآمدزایی می‌کند. استان کرمان و شهرستان رفسنجان، مراکز اصلی تولید پسته در ایران به‌شمار می‌آیند و ۸۰ درصد پسته تولیدشده در ایران، از این منطقه به‌دست می‌آید. در حالیکه در اواسط دهه ۸۰ خورشیدی، تولید پسته ایران بالغ بر ۲۵۰ هزارتن بوده است، این میزان در ابتدای دهه ۹۰ خورشیدی، به ۱۵۰ هزار تن کاهش یافته است. خشکسالی‌های پی‌درپی و عدم برنامه‌ریزی برای تأمین آب مورد نیاز باغ‌های پسته و نیز قوانین و مقررات دست و پاگیر صادراتی باعث شده که میزان صادرات پسته ایران، افت چشمگیری را در سالهای اخیر تجربه کند و در همین زمان، با افزایش تولید پسته در ایالت کالیفرنیای آمریکا، این کشور در حال تبدیل شدن به اولین صادرکننده این محصول در سطح جهان شده است.[۱۳]
صادرات پسته ایران در سال ۱۳۸۹ معادل ۱۵۰ هزار تن بوده‌است.[۱۴]
میزان تولید پسته در ایران سالانه حدود ۲۰۰ هزار تن است و تنها ۱۰ درصد از این محصول مصرف داخلی دارد و ۹۰ درصد دیگر صادراتی است. مصرف سالیانه پسته برای هر خانواده ایرانی حدود ۲ کیلوگرم است.[۱۵][۱۶]
بیماری مهم پسته در ایران[ویرایش]
آفلاتوکسین زهرابه‌ای است که بوسیله گروهی از قارچ‌ها بنام آسپرژیلوس که جزء کپک‌ها هستند ترشح می‌شود. این قارچ پس از تغذیه از مواد غذایی، گونه‌ای از زهرابه را تولید کرده و آن را داخل و یا روی مواد غذایی برجای می‌گذارد. آفلاتوکسین به انسان و دام ضرر فراوان می‌رساند. سم مذکور در صورت مصرف مزمن موجب سرطان می‌شود.[۱۷]
مشکلات باغ‌های پسته ایران[ویرایش]
آمریکا پسته را به‌صورت مکانیزه تولید می‌کند و همین امر موجب شده که محصول این کشور در هر هکتار ۳ تن و سه برابر محصول تولیدی ایران در هر هکتار باشد.
در سال ۱۳۹۳ صادرات پسته ایران به کشورهای اروپایی از ۹۰ هزار تن در سال به ۱۰ هزار تن کاهش یافته بود.
یکی دیگر از مشکلات صادرکنندگان را استفاده بی‌رویه سم در باغ‌های پسته است که سهم اندک پسته ایران در بازارهای اروپایی را با خطر مواجه می‌کند. اتحادیه اروپا در این مورد قوانین سخت‌گیرانه‌ای دارد و اگر این بازار از دست برود پسته آمریکا در زمان کوتاهی بازار ایران در اروپا را تصاحب می‌کند.[۱۸]
انواع پسته[ویرایش]
به طور کلی انواع پسته به دو گروه گرد و دراز تقسیم‌بندی شده‌اند؛ ولی به طور سنتی در ایران حدود ۹۰ گونه از پسته شناخته شده‌است؛ که تعدادی از آنها به صورت گسترده و تجاری و برخی به صورت پراکنده و محدود کشت می‌شوند.[۱۹]
روش نگه داری[ویرایش]
بهترین روش برای نگهداری از آجیل مغز شده، نگهداری درون فریزر است تا از رشد قارچ آفلاتوکسین بر سطح دانه‌ها و مغزها پیشگیری کنید. مصرف این قارچ سرطان زاست.[۴]
روش تکثیر پسته[ویرایش]
روش متداول تکثیر پسته از طریق کاشت دانه وایجاد نهال است و معمولاً پس از چند سال با سر برداری و پیوند زدن به گونه پسته دلخواه می‌رسند.[۲۰] روش دیگر تکثیر پسته روش تکثیر بافت است که بسیار محدود است.
ارزش غذایی پسته[ویرایش]
| - لوتئین و زآکسانتین | ۱۲۰۵ μg |
| تیامین (ویتامین ب۱) | ۰٫۸۴ میلی‌گرم (۶۵٪) |
| ریبوفلاوین (ویتامین ب۲) | ۰٫۱۵۸ میلی‌گرم (۱۱٪) |
| نیاسین (ویتامین ب۳) | ۱٫۴۲۵ میلی‌گرم (۱۰٪) |
| پانتوتنیک اسید (ویتامین ب۵) | ۰٫۵۱۳ میلی‌گرم (۱۰٪) |
| ویتامین ب۶ | ۱٫۲۷۴ میلی‌گرم (۹۸٪) |
| اسید فولیک (ویتامین ب۹) | ۵۰ میکروگرم (۱۳٪) |
| ویتامین C | ۲٫۳ میلی‌گرم (۴٪) |
| فسفر | ۴۸۵ میلی‌گرم (۶۹٪) |
| پتاسیم | ۱۰۴۲ میلی‌گرم (۲۲٪) |
| روی | ۲٫۳ میلی‌گرم (۲۳٪) |
| درصدها نسبی‌اند منبع: پایگاه اطلاعاتی مواد غذایی آمریکا |
|
نگارخانه[ویرایش]
-
دانه پسته
-
پسته یامچی
-
پسته ایرانی
منابع[ویرایش]
- ↑ دانشنامهٔ رشد
- ↑ Major Food And Agricultural Commodities And Producers - Countries By Commodity
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ «عوارض منفی مصرف زیاد پسته». مشرق‌نیوز، ۳۰ مهر ۱۳۹۳. بازبینی‌شده در ۲۵ تیر ۱۳۹۵.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ۴٫۳ «چرا دختران باید پسته بخورند». پارسی طب. بازبینی‌شده در ۲۵ تیر ۱۳۹۵.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ «خواص پسته و مضرات پسته، فواید پسته، خاصیت پسته». آکا ایران، ۱۸ دی ۹۴. بازبینی‌شده در ۲۵ تیر ۱۳۹۵.
- ↑ http://digiziba.com/Product/31/DZP-000115/صابون%20نرم%20پسته%20و%20کنجد/PISTACHIO%20and%20SESAME%20Soft%20Soap
- ↑ «لابی آمریکا و رژیم صهیونیستی در زمینه بازار پسته». آمریکا نگاه نو. ۲۰۱۳-۰۲-۲۳. بازبینی‌شده در ۲۰۱۴-۰۸-۱۷.
- ↑ "Pistachios, FAOSTAT Production/Crops". United Nations Food and Agricultural Organization, Statistics Division (FAOSTAT). 2015. Retrieved 7 October 2015.
- ↑ «Pistachios: World Markets and Trade». وب سایت رسمی وزارت کشاورزی ایالات متحده، بخش سرویس کشاورزی خارجی، فوریه ۲۰۱۵. بازبینی‌شده در ۲ آوریل ۲۰۱۶.
- ↑ Top production pistachio in world 2012 faostat.fao.org
- ↑ "TreeNuts".
- ↑ «Pistachios: World Markets and Trade». وب سایت رسمی وزارت کشاورزی ایالات متحده، بخش سرویس کشاورزی خارجی، فوریه ۲۰۱۵. بازبینی‌شده در ۲ آپریل ۲۰۱۶.
- ↑ انتقال پایتخت پسته جهان از کرمان به کالیفرنیا/ طلای سبز یخ زد خبرگزاری قدس
- ↑ «خبر آنلاین». بازبینی‌شده در ۲۷/۰۱/۲۰۱۲.
- ↑ عسگر اولادی خبر داد: عرضه پسته ۳۰ هزار تومانی در شهرهای بزرگ؛ ایلنا؛ ۲۹ بهمن ۱۳۹۱
- ↑ http://www.teribon.ir/archives/196650/%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D9%BE%D8%B3%D8%AA%D9%۸۷-%D8%B4%D8%A8-%D9%۸۵٪D9%۸۵٪D9%۸۶٪D9%۸۸٪D8%B9%D8%8C-%D9%۸۸-%D8%B5%D8%A8%D8%AD-%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF-%D8%B4%D8%AF.html
- ↑ مقالات - وبسایت بازرگانی پسته
- ↑ «کاهش ۳۰ درصدی صادرات پسته ایران در سال ۹۴». دویچه وله فارسی، ۲۶ مارچ ۲۰۱۶. بازبینی‌شده در ۲۷ مارچ ۲۰۱۶.
- ↑ http://iranpistachio.org/fa/homepage/2013-06-10-17-41-48/property
- ↑ «پسته - روش‌های ازدیاد پسته». اردیبهشت ۱۳۹۴. بازبینی‌شده در ۲۵ تیر ۱۳۹۵.
پیوند به بیرون[ویرایش]
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ پسته موجود است. |
Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Pistachio Nut". Encyclopædia Britannica (11th ed.). Cambridge University Press.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
این یک مقالهٔ خرد مرتبط با گیاه‌شناسی است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |
- سیاهه قرمز IUCN از گونههای در مرز تهدید
- پسته
- آجیل و دانه‌های خوراکی
- آشپزی ایتالیایی
- پسته‌ایان
- خشکبار
- درختان از آب و هوای مدیترانهای
- درختان در ایران
- درختان در ترکیه
- سیاهه قرمز IUCN از گونههای با کمترین نگرانی
- صادرات ایران
- گیاگان آسیای مرکزی
- گیاگان پاکستان
- گیاگان سوریه
- گیاگان غرب آسیا
- گیاگان قرقیزستان
- گیاگان کردستان
- گیاهان توصیفشده در ۱۷۵۳ (میلادی)
- محصولات کشاورزی استان کرمان
- نمادهای ملی ایران
