گردشگری در ایران

صنعت گردشگری در ایران از ظرفیت‌های بسیار بالایی برای رشد و توسعه برخوردار است. بر اساس گزارش سازمان جهانی گردشگری، ایران رتبه دهم جاذبه‌های باستانی و تاریخی و رتبه پنجم جاذبه‌های طبیعی را در جهان دارا است در سال ۲۰۰۶، در حدود ۵۰ هزار گردشگر خارجی از ایران بازدید کرده‌اند و این در حالی است که در این سال ۸۴۲ میلیون جهانگرد در دنیا سفر کرده‌اند.

به نظر کارشناسان، این صنعت از توسعه‌ای که شایستهٔ آن است برخوردار نبوده‌است. از دلایل آن می‌توان به آماده نبودن بسترهای اقتصادی مناسب در ایران برای جذب سرمایه‌گذاری در ساخت هتل و سایر صنایع جانبی این حوزه اشاره کرد. بی‌خبر بودن سرمایه‌گذاران از زمینه‌های موجود در ایران و تبلیغات ضعیف و نیز انتشار اخبار منفی از ایران، محدودیت‌های اجتماعی و مذهبی برای گردشگران خارجی و همچنین تنش‌های سیاسی با بعضی کشورهای غربی نیز از دیگر موانع در راه رشد صنعت گردشگری در ایران است.

در مقایسه با ایران، برخی کشورها توانسته‌اند کارنامه موفقی را در این زمینه از خود برجای بگذارند. به طور مثال تنها در سال ۲۰۰۷ میلادی، حدود ۱۵ میلیون گردشگر خارجی از شهر دبی در کشور امارات متحده عربی در جنوب خلیج فارس دیدار کردند. این در حالی است که کشور ایران با سهمی کمتر از یک پانزدهم تعداد گردشگران شهر دبی در سال مشابه، تنها کمتر از یک درصد سهم درآمد جهانی از صنعت توریسم را به خود اختصاص داده‌است.

بدیهی است بخش گردشگری سلامت ایران باعث شد که در سالهای اخیر ایران به مرکز درمان کشورهای همسایه تبدیل شود که می‌توان به عراق. اقلیم کردستان عراق که طبق برخی امار تنها از این اقلیم در سال گذشته بیش از ۱۰۰۰ویزا روزانه صادر شد که بیش از نیمی برای درمان بهتر به ایران سفر کردن؛ و می‌توان به کشور باکو. ارمنستان. تاجیکستان اشاره کرد. بدهی است در سال گذشته نزدیک به ۴۰۰۰ هزار نفر از کشور عمان تنها برای کاشت مو به ایران سفر کرداند؛ و بخش جراحی زیبای ایران از جمله جراحی زیبای بینی. لفتینگ صورت. کاشت مو بخشهای است که بسیار از گردشگران سلامت کشورهای اروپای را به ایران سرازیر کرداست. تمامی این موارد به دلیل دانش فنی و اطمینانی هست که در بین کشورهای همسایه و دیگر کشورها رواج پیدا کرداست و دومین دلیل عمد کاهش نرخ پول ملی در مقابل ارزهای معتبر دنیا از جمله دلار و یور می‌باشد.

لازم است ذکر شود که توافق اخیر ایران با قدرتهای جهانی می‌تواند رشد گردشگری ایران را تا حدود زیاد تصریح و گسترش دهد تا جای که در حال حاضر طبق گفته مسولین ایران نیاز به ۲۰۰هتل چهار ستاره و پنج ستاره دارد؛ و درصورت تقویت ناوگان هوائی ایران می‌توان ایند روشنی در برای صنعت گردشگری ایران انتظار داشت

جاذبه‌های گردشگری ایران

جاذبه‌های طبیعی

مناطق شمالی

سواحل دریای خزر (کاسپین)، تالاب انزلی و ماسوله از دیدنی‌های این ناحیه هستند. منطقه کوهستانی ماسوله در استان گیلان که حدود ۳۰ آبادی کوچک و بزرگ را دربردارد خانه‌ها با استفاده از چوب و پنجره‌های مشبک چوبی به صورت مشرف بر یکدیگر در دامنه کوه بنا شده‌اند. از جمله جاذبه‌های طبیعی این ناحیه پارک جنگلی سی سنگان است که در شرق شهرستان نوشهر قرار دارد. در این ناحیه جنگلی امکاناتی نظیر میز و نیمکت‌های چوبی، سرویس‌های بهداشتی، آلاچیق چوبی، اجاق‌های آتش و چادرهایی جهت اسکان مسافران ساخته شده است که البته به نسبت انبوه مسافران ناکافی است. متأسفانه در این ناحیه به دلیل عدم فرهنگ صحیح استفاده از پارک و کارهایی نظیر روشن کردن آتش زیر درختان، کندن پوست درختان با چاقو، ریختن زباله و استفاده از تفنگ‌های ساچمه‌ای محیط زیست تخریب می‌شود.

یکی دیگر ار جاذبه‌های برجسته طبیعی در شمال ایران پارک ملی گلستان است که بین گنبد کاووس و بجنورد قرار دارد. در این پارک همانند پارک‌های ملی دیگر کشورها، منطقه‌ای به بخش تفرجگاه اختصاص یافته که سالیانه صدها هزار نفر به آن وارد می‌شوند. تجمع بیش از اندازه توریست‌ها در مراکز تفریحی این ناحیه سبب، آسیب رساندن به پوشش گیاهی و فرار و جابه‌جایی غیرعادی حیوانات می‌شود و آلودگی‌های ایجاد می‌کند.

سواحل جنوبی ایران

کناره های خلیج فارس و تنگه هرمز به دلیل آب و هوای گرم برای گذراندن اوقات فراغت به ویژه در فصل زمستان مناسب است. جنگل‌های سحرآمیز حرا در سواحل بندرعباس که به هنگام جذر و مد تا نیمه به زیر آب می‌روند و هنگام جزر سر از آب بیرون می‌آورند از دیدنی‌های این ناحیه است.

مناطق غرب و شمال غربی

ارتفاعات البرز و زاگرس در هنگام زمستان که پوشیده از برف است حوزه‌های ورزش زمستانی را تشکیل می‌دهند. در فصل تابستان دامنه‌ها این ارتفاعات با آب و هوای معتدل، چشم‌اندازهای طبیعی زیبا، آبشارها، چشمه سارها و غارهای طبیعی به نواحی جاذب تبدیل می‌شوند. دامنه‌های سبلان و سهند در آذربایجان و اردبیل منطقه دماوند در البرز و... از نواحی عمده جذب مسافر در فصل تابستان است. از حوزه‌های مهم ورزش زمستانی در ایران می‌توان آبعلی، دیزین، شمشک و توچال را در ارتفاعات البرز نام برد.

آب‌های معدنی یکی از عوامل توسعهٔ گردشگری در هر ناحیه محسوب می‌شود. با نگاهی به نقشه پراکندگی چشمه‌های آب معدنی ملاحظه می‌کنیم که اکثر این چشمه‌ها در مناطق فعال زمین‌شناسی چون سرعین، لاریجان، آوج و ... تمرکز یافته‌اند.

جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی

اماکن مقدس مذهبی

در ایران مراکز و اماکن مقدس مذهبی مهم‌ترین قطب‌های جاذبه گردشگری را تشکیل می‌دهند. شهر مشهد به دلیل وجود بارگاه امام رضا (ع) مهم‌ترین قطب مذهبی کشور است. همه ساله تعداد زیادی از زائران ایرانی و خارجی از کشورهای همسایه و مسلمان به این شهر سفر می‌کنند. در اطراف حرم مطهر نیز بناهای متعددی، چون صحن مسجد گوهرشاد و ... وجود دارد که از نظر کاشی کاری، معماری و هنرهای تزئینی از جالب‌ترین بناهای مذهبی اسلامی به شمار می‌رود. بارگاه حضرت معصومه (ع) در شهر مذهبی قم، شاهزاده عبدالعظیم حسنی در شهر ری و شاهچراغ فرزند امام کاظم (ع) در شهر شیراز و بارگاه سید جلال الدین اشرف، برادر امام رضا در شهر آستانه اشرفیه نیز از جمله مراکز مهم گردشگری مذهبی ایران به شمار می‌روند. در شهر مشهد به دلیل حجم میلیونی زائر در ایام تعطیل چون عید نوروز هتل‌ها مراکز تفریحی و رستوران‌های بسیاری در این شهر وجود دارد.

ابنیه و آثار تاریخی

استان فارس با بناهای باستانی چون تخت جمشید، نقش رستم و خرابه‌های استخر، تخت سلیمان، پاسارگاد (مقبره کوروش) و آثار تاریخی پس از اسلام چون مسجد و حمام و بازار وکیل شیراز، دروازه قرآن و آرامگاه حافظ و سعدی از قطب‌های عمده گردشگری فرهنگی و تاریخی کشور محسوب می‌شود و پایتخت فرهنگی ایران می‌باشد. شهر اصفهان نیز با وجود میدان نقش جهان، عمارت عالی قاپو، مسجد امام خمینی (ع)، مسجد شیخ لطف‌الله، بازار قیصریه، سی و سه پل، پل خواجو و کاخ چهل ستون گنجینه‌ای از هنرهای گوناگون معماری، مینیاتور، کاشی کاری و حجاری را به وجود آورده است ، همچون استان کرمانشاه هم با وجود آثار تاریخی قبل از اسلام چون سنگ نبشته بیستون (بزرگترین نبشته جهان) ، طاق بستان ، طاق گرا ، معبد آناهیتا (کنگاور) ، تندیس هرکول ،فرهادتراش تپه و شکارگاه و آثار تاریخی بعد از اسلام مثل کاروانسرای عباسی ، تکیه معاون الملک ،تکیه بیگلربیگی ، مسجد شافعی ، مسجد عمادالدوله ، مسجد و حمام حاج شهبازخان ، بزرگترین بازار سنتی خاورمیانه ، معماری ، آینه کاری ، کاشی کاری ، این استان را یکی قطب های گردشگری فرهنگی ، تاریخی ایران را به وجود اورده است . ا

آمار و ارقام در رابطه با گردشگری در ایران

• در نیمه نخست سال ۱۳۹۱، استان‌هایی که بیشترین گردشگر خارجی را داشته‌اند به ترتیب خراسان رضوی، ایلام، آذربایجان غربی، اردبیل، آذربایجان شرقی، تهران، خوزستان، گیلان، سیستان و بلوچستان و کردستان اعلام شدند. به نظر می‌رسد دلیل دوم شدن ایلام در این مقاصد، ورود گردشگران عراقی از مرز ایلام به ایران است. همین قاعده برای سیستان و بلوچستان هم وجود دارد؛ گردشگران افغانستان و پاکستان از این مسیر به ایران می‌آیند.
• آمارگیری از گردشگران یکی از طرح‌های مرکز آمار ایران است که باهدف تهیه آمار و اطلاعات مربوط به سفرهای گردشگری، برای بررسی‌های اقتصادی و تصمیم‌گیری مدیران و برنامه ریزان در حوزه گردشگری به‌صورت فصلی در سطح ایران، توسط مرکز آمار ایران و با همکاری معاونت برنامه‌ریزی استانداری‌های کشور ایران به اجرا درمی‌آید. مشهد، تهران، رشت، قم، ساری، بندرانزلی، شیراز، اصفهان ، کرمانشاه و چالوس با بیشترین تعداد سفر، ده شهرستان با بیشترین گردشگر پذیر در کشور ایران در تابستان سال هزار و سیصد و نود و دو بوده‌اند. عمده سفرها در شهرستان‌های مشهد، تهران، قم، ساری، شیراز، اصفهان و چالوس از نوع سفرهای با اقامت شبانه و عمده سفرها در شهرستان‌های رشت، قزوین و بندرانزلی از نوع سفرهای بدون اقامت شبانه بوده است. شهرهای مشهد، تهران، رشت، شیراز و قم ۵ شهری بوده‌اند که بیشترین مقصد اصلی سفر را به خود اختصاص داده‌اند.

آمار و برآوردهای اقتصادی

به گفته کارشناسان گردشگری به صورت غیر مستقیم ۶٫۱ تولید ناخالص ملی و نیم درصد اشتغال را به عهده دارد و توجه بیشتر به آن، می‌تواند کشور را از بحران اشتغال خارج سازد.

نگارخانه

• 

  یک گیف تصویری از جاذبه‌های گردشگری در ایران
  

• 

  نمایی از طاق بستان در کرمانشاه

• 

  نمایی از کاخ تچر در تخت جمشید.
  

• 

  سی‌وسه‌پل اصفهان.
  

آرامگاه حافظ و سعدی شیراز

جستارهای وابسته

• گردشگران ایرانی