استان کردستان
مختصات: ۳۵°۱۸′۴۱″ شمالی ۴۶°۵۹′۴۶″ شرقی / ۳۵.۳۱۱۳° شمالی ۴۶.۹۹۶۰° شرقی
کردستان | |
---|---|
مرکز | سنندج |
مساحت | ۲۸٬۲۰۳ کیلومترمربع |
جمعیت (۱۳۹۰) | ۱٬۴۹۳٬۶۴۵[۱] |
تعداد شهرستانها | ۱۰ |
منطقه زمانی | IRST (گرینویچ+۳:۳۰) |
-تابستان (دیاستی) | IRDT (گرینویچ+۴:۳۰) |
نماینده ولی فقیه | محمدحسین شاهرودی |
استاندار | عبدالمحمد زاهدی[۲] |
استان کردستان(کردی:پارێزگای کوردستان) یکی از استانهای ایران به مرکزیت شهر سنندج است که در غرب کشور واقع شدهاست. مساحت این استان ۲۸٬۲۰۰ کیلومتر مربع معادل ۱/۷٪ مساحت کل کشور ایران است. این استان که در دامنهها و دشتهای پراکنده سلسله جبال زاگرس میانی قرار گرفته است، از شمال به استانهای آذربایجان غربی و زنجان، از شرق به همدان و زنجان، از جنوب به استان کرمانشاه و از غرب به کشور عراق محدود است. استان کردستان با کشور عراق ۲۰۰ کیلومتر مرز مشترک دارد. استان کردستان براساس آخرین تقسیمات کشوری در سال ۱۳۹۰ دارای ۱۰شهرستان، ۲۹شهر، ۳۱بخش، ۸۶دهستان و ۱۶۹۷آبادی دارای سکنه و ۱۸۷ آبادی خالی از سکنه بودهاست. شهرستانهای این استان عبارتند از: بانه، بیجار، دهگلان، دیواندره، سروآباد، سقز، سنندج، قروه، کامیاران و مریوان. بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۰ استان کردستان ۱٬۴۹۳٬۶۴۵ نفر جمعیت دارد که ۶۶درصد شهری و ۳۴درصد را جمعیت روستایی تشکیل میدهد. تراکم نسبی جمعیت معادل ۵۱٫۲ نفر در کیلومتر مربع است.
محتویات
شهرستانها و شهرها[ویرایش]
شهرستان | مساحت شهرستان (کیلومتر مربع) | جمعیت شهرستان | شهر | جمعیت شهر[۱] |
---|---|---|---|---|
بانه | ۱۵۸۵ | ۱۳۲٬۵۶۵ | بانه | ۸۵٬۱۹۰ |
بیجار | ۵۳۵۰ | ۹۳٬۷۱۴ | بیجار | ۴۷٬۹۲۶ |
دهگلان | ۱۲۵۰ | ۶۲٬۸۴۴ | دهگلان | ۲۳٬۰۷۴ |
دیواندره | ۴۲۰۰ | ۸۱٬۹۶۳ | دیواندره | ۲۶٬۶۵۴ |
سروآباد | ۱۲۰۰ | ۴۹٬۸۴۱ | سروآباد | ۴٬۹۷۶ |
سقز | ۴۳۷۰ | ۲۱۰٬۸۲۰ | سقز | ۱۳۹٬۷۳۸ |
سنندج | ۳۰۳۰ | ۴۵۰٬۱۶۷ | سنندج | ۳۷۳٬۹۸۷ |
قروه | ۳۰۰۰ | ۱۳۶٬۹۶۱ | قروه | ۷۱٬۲۳۲ |
کامیاران | ۱۸۵۰ | ۱۰۵٬۹۹۶ | کامیاران | ۵۹٬۹۰۷ |
مریوان | ۲۳۶۵ | ۱۶۸٬۷۷۴ | مریوان | ۱۱۰٬۴۶۴ |
نام[ویرایش]
کردستان متشکل از دو کلمه «کرد» و پسوند «ستان» به معنی مکان میباشد. کردستان مکان و سرزمین کردها میباشد. ناحیهای است در ایران واقع شده است. کلمه کردستان برای اولین بار بطور رسمی در دوره سلجوقی بکار برده شد و از آن پس ثبت گردید.[۳][۴]
جغرافیا[ویرایش]
استان کردستان با مساحت ۲۸٬۲۰۳ کیلومتر در غرب ایران مجاور کشور عراق بین ۳۴ درجه و ۴۴ دقیقه تا ۳۶ درجه و ۳۰ دقیقه عرض شمالی و ۴۵ درجه و ۳۱ دقیقه تا ۴۸ درجه و ۱۶ دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار دارد که این مساحت ۱٫۷ درصد از مساحت کل کشور را شامل میشود و از نظر وسعت رتبه ۱۶ را در کشور دارا است. از شمال به استانهای آذربایجان غربی و قسمتی از زنجان و از جنوب به استان کرمانشاه و از شرق به استان همدان و قسمتی دیگر از استان زنجان و از غرب به کشور عراق محدود میباشد. این استان شامل ۲۳۰ کیلومتر مرز خاکی مشترک با کشور عراق است. از لحاظ اقلیمی و طبیعی استان کردستان منطقهای کوهستانی میباشد که دشتهای مرتفع و درههای پهن نیز در پهنه منطقه گسترده شدهاند. اختلاف ارتفاع بین بلندترین و پستترین نقاط استان به حدود ۲۴۰۰ متر میرسد. کوه شاهو با ارتفاع ۳۳۰۰ متر بلندترین و منطقه آلوت در بانه با ارتفاع حدود ۹۰۰ متر کم ارتفاعترین نقطه استان میباشد؛ که این اختلاف ارتفاع خود باعث به وجود آمدن اقلیمهای متفاوت میگردد. کردستان با دریا فاصله اش زیاد است، اما از طریق درههای عمیق در هم تنیده، به آبهای آزاد جهان در جنوب و دریاچههای شمالی نظیر دریای خزر و دریاچه ارومیه راه دارد. سرچشمه بسیاری از رودخانههای بزرگ در کوههای کردستان واقع شدهاند.
زنجان | آذربایجان غربی | ترکیه | ||
همدان | عراق | |||
کردستان | ||||
کرمانشاه |
تاریخ[ویرایش]
استان کردستان بخشی از سرزمینی است که به وسیله مادها حکمرانی میشده است.[۵] مرز تاریخی سرزمینهایی که بوسیله مادها اداره میشده، در شمال به اورارتو، در غرب به آشور و در جنوب و جنوب غربی به ایلام و سومر منتهی میشد. در ابتدا قبایل نژاد آریایی در شرق و غرب دریاچه ارومیه اسکان یافتند. تعدادی از آنان در شرق دریاچه مقیم شدند و آن را «آمادای» نامیدند و قسمتی که در غرب دریاچه ارومیه بود را پارسوا (پارسوما) نامیده میشد. اولین گروه دولت مادها را بنیان نهاد و دومین گروه سلطنت قدرتمند هخامنشیان را به وجود آورد. با توجه به متن نوشته داریوش در پرسپولیس و بیستون، دولت شاهنشاهی مادها در ناحیه هخامنشی در ۵۵۰ قبل از میلاد واقع شده و سرزمین مادها یکی از ایالات دولت هخامنشی شد. از زمان سلطنت هخامنشیان، در نواحی پارسها و ساسانیها، ایالت مادها بعنوان یکی از ایالات ایران باستان بنام «ماه» شناخته میشد. این ایالت شامل دو بخش «ماه پایین» یا رازی ماه و «ماه بالا» یا نهاوند ماه بود. در دوران قبل از اسلام سرزمین مادها، «مای» یا «ماه» نامیده میشد. ناحیه استان کردستان (اردلان)در دوره صفویه شامل ۹ شهر عمده بود: سنه، گروس، الکا، زرین کمر، طغامین، خورخوره، جوانرود، اورامان، الکای بانه، قالازالام و پالانگان. دولتمردان مستقل برای قبایل بزرگ منصوب میشدند. بنا به پیش نویس شماره ۱۲۷۵ در ۱۳۱۶/۹/۹، ایران به شش بخش تقسیم شده بود. استان غربی شامل شهرهای کردستان، کرمانشاه، گروس، باوندپور (کلهر)، پشت کوه، لرستان، بروجرد، همدان، ملایر، خرمشهر، آبادان، خوزستان و کهگیلویه بود. در سال ۱۳۳۷ با توجه به فرمان شورای وزرا کردستان از پنجمین استان جدا شد و استان کردستان را تشکیل داد. شهرهای استان، سنندج، گروس، سقز و قروه بودند.
مردم[ویرایش]
استان کردستان یکی از استانهای کردنشین در غرب ایران است، اکثریت ساکنان این استان، کردزبان هستند که به لهجههای مختلف تکلم میکنند.[۶] زبان کردی در استان کردستان و همچنین در استانهای ایلام، کرمانشاه، همدان، قزوین،[۷] آذربایجان غربی و شمال خراسان و دیگر کشورها لهجههای گوناگونی دارد اما مهمترین، پر تکلمترین و یا به عبارتی لهجه رسمی و ادبی دو شاخه کرمانجی و سورانی است، شاخه سورانی در استان کردستان لهجه رایج در ادبیات مکتوب است.[۶]
علاوه بر زبان کردی اهالی شمال شرقی شهرستان قروه وشهریاسوکند و روستاهای شمالی شهرستان بیجار[۸] به زبان ترکی آذربایجانی تکلم میکنند و همچنین در بخش چهاردولی به زبان کردی کلهری نیز تکلم میکنند[۹] اقلیتهای ارمنی و یهودی نیز به تعداد اندک در برخی شهرهای استان یافت میشوند.[۸][۱۰]
آب و هوا[ویرایش]
اقلیم کردستان متأثر از تودههای هوای گرم و مرطوب مدیترانهای است که این تودهها موجب بارندگیهایی در بهار و ریزش برف در زمستانها شده است. این تودههای هوایی که از اقیانوس اطلس و دریای مدیترانه با برخورد به ارتفاعات زاگرس بخش قابل توجهی از رطوبت را بصورت بارشهای پراکنده برف و باران در این منطقه نشان میدهند. تعداد روزهای یخبندان ۱۰۹ روز و میزان بارندگی سالانه در شرایط عادی اقلیمی معادل ۵۰۰ میلیمتر میباشد. بیشترین میزان بارندگی مربوط به شهرهای مریوان و بانه حدود ۸۰۰ میلیمتر در سال و کمترین میزان بارندگی در ناحیه شرق حدود ۴۰۰ میلیمتر و در قسمت مرکزی استان یعنی سنندج نزدیک به ۵۰۰ میلیمتر در سال است. نفوذ تودههای مرطوب زمستانی و بهاری در مریوان و دریاچه زریوار تأثیر فراوانی در مرطوب و معتدل شدن هوای این ناحیه دارد. میزان رطوبت و بارش مناسب باعث ایجاد جنگلهای انبوه بلوط و گونههای مختلف درختان جنگلی شده است. درغرب استان میزان بارشها بیشتراز سایر نقاط است. فصل تابستان کمترین بارشها را دارد. هوای استان در تابستان گرم و زمستان ان سرد میباشد. کردستان به دلیل اب وهوای منحصر به فردش پتانسیل بالایی برای جذب گردشگر دارد. اب وهوای خاص کردستان باعث وجودو مهاجرت انواع پرندگان به ان شده به علاوه به دلیل وجود کوهستان و هوای کوهستانی ان برای پرورش زنبور عسل مناسب میباشد. در این اواخر گرم شدن زمین و تغییرات اب وهوایی اب وهوای کردستان رانیز تحت تأثیر قرار داده است.
کوهها و قلهها[ویرایش]
ارتفاعات، دامنهها و رشته کوههای متعدد استان کردستان از دیگر قابلیتهای تفرجگاهی آن به شمار میآیند. رشته کوههای غرب کشور به صورت رشتههایی موازی، تمامی پهنه استان را در بر گرفتهاند و محدوده طبیعی آن را تشکیل میدهند. یخچالهای قلل مرتفع، چشمه سارهای فراوان پوشش مناسب جنگلی و مرتعی دامنههای مناطق کوهستانی، به ویژه مناطق نزدیک شهرها (آبیدر، آربابا، شاهو) در جنوب استان عمدتاً در روزهای تعطیل، پذیرای گروه زیادی از ساکنین مناطق شهری و مسافران استان هستند. مهمترین کوههای استان که بیش از ۲۸۰۰ متر ارتفاع دارند عبارتند از: کوه کوچسار، کوه شیخ معروف، کوه پنجه علی، کوه کانی چرمه، کوه حلقه مسیر، کوه سنا سره، کوه میانه، کوه مسجد میرزا، کوه ملاکاوو، کوه حسین بک، کوه پیازه، کوه تخت، کوه هوعالی داغ، کوه چهل چشمه، کوه هواربرزه، کوه چرخ لان، کوه سراج الدین. ارتفاعات (ته ته) در غرب استان در منطقهٔ هورامانات هم یکی از مرتفعترین گردنههای استان کردستان وراه مواصلاتی به استان کرمانشاه است که نزدیک به ۱۵۰روز ازسال به علت برف و ارتفاع زیاد مسدود میشود. ارتفاعت غرب استان خط مرزی پایداری بین ایران و کشور عراق شده است. با صعود به این ارتفاعات و کوههای سربه فلک کشیده میتوان وجود رشته کوههای زاگرس را نظاره گر بود.
رودخانهها و منابع آب استان کردستان[ویرایش]
نام رودخانه | محل سرچشمه | محل ریزشگاه |
---|---|---|
قزل اوزن | کوههای سارال و چهلچشمه | دریای خزر |
گاورود | ||
سیروان | بخش رزاب و مریوان | دریاچه سددربندخان |
زرینهرود | کوههای چهلچشمه | دریاچه ارومیه |
بردهسور | کوه کان کبوتر | دریاچه ارومیه |
سدها[ویرایش]
مناطق دیدنی و گردشگری[ویرایش]
بزرگترین سینمای روباز جهان در آبیدر[ویرایش]
بزرگترین سینمای روباز جهان با گنجایش ۱۰هزار نفر در پارک جنگلی آبیدر سنندج میباشد.[۱۱] آبیدر با پردهای در ابعاد ۱۲×۲۵ متر، بزرگترین سینمای روباز جهان محسوب میشود. صدای فیلمهای این سینما از طریق موج اف ام رادیو در هر مکان از پارک جنگلی آبیدر قابل دریافت است و پرده آن به گونهای تعبیه شده که ۱۰ هزار نفر بتوانند روبهروی آن قرار گیرند. حوزه هنری کردستان ساعت ۲۱ هر شب یک فیلم را در این سینما اکران میکند. همچنین مسابقات مهم از جمله نیمه نهایی و فیتال جام جهانی ۲۰۱۰ از این سینما برای شهروندان سنندجی پخش شد.
جاذبههای طبیعی
استان کردستان به علت دارا بودن شرایط مساعد اقلیمی و زیستمحیطی، از دوران پیش از تاریخ، به عنوان یکی از استقرارگاههای بشری مورد توجه بوده و نتایج حاصل از کاوشهای علمی باستانشناسی در مکانهای باستانی حاکی از این مطلب است. در کردستان حدود هزار و دویست و سی و چهار اثر باستان شناسایی شده و حدود پانصد اثر از آنها در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
بیشتر جنگلهای استان دراطراف شهرهای بانه و مریوان واقع شده و بعد از جنگلهای شمال کشور در درجهٔ دوم اهمیت قرار دارد. در حال حاضر جنگلهای استان به صورت درختچه و بوتههای پراکنده درآمده است. معروفترین درختان جنگلی این جنگلها بلوط، گلابی، گردو، سیب وحشی، پسته وحشی، زالزالک، آلبالو جنگلی، نارون، افرا و درختهایی مانند گز و بید وحشی در کنار رودخانه است. نواحی جنگلی استان عبارت اند از: جنگلهای مریوان (۱۸۵۰۰۰ هکتار)، بانه (۵۰۰۰۰ هکتار)، سقز (۷۰۰۰ هکتار) و جنگلهای منطقه سنندج که مساحت آن حدود ۷۸۰۰۰ هکتار است و بیشتر درغرب کامیاران و جنوب سنندج واقع شدهاند. از دیگر جاذبههای طبیعی استان میتوان به
- پارک جنگلی آبیدر
- منطقه اورامان
- روستای پلکانی پالنگان
- رودخانه سقز (چم سقز)
- دریاچه زریوار
- کوه آر بابا بانه
- آبشاربل
- چهلچشمه
- سراب قروه
- آبشارکویله
- غار کرفتو اشاره کرد.
اماکن باستانی و تاریخی استان کردستان
-
درب ورودی عمارت سالار سعید (موزه سنندج)
اماکن باستانی و تاریخی | مکان | کاربری | دیرینگی | دورهٔ تکمیل اثر |
---|---|---|---|---|
قلعه قمچقای | بیجار | قلعه، دژ | هزاره سوم پیش از میلاد | |
سنگنبشته اورامان | اورامان | کتیبه | هزاره اول پیش از میلاد | |
غار کرفتو | دیواندره | غار | دورانهای تاریخی پس از اسلام | |
عمارت سالار سعید (موزه سنندج) | سنندج | موزه | دوره قاجار | |
عمارت آصف وزیری (خانه کرد) | سنندج | موزه | دوره صفویه | دوران صفویه، قاجاریه |
عمارت خسروآباد | سنندج | دوره قاجاریه | ||
عمارت مشیر دیوان | سنندج | دوران قاجاریه | ||
عمارت امجدالاشراف | سنندج | دوران قاجاریه | ||
عمارت وکیلالملک | سنندج | دوره زندیه | دوره زندیه، قاجاریه | |
بازار سنندج | سنندج | دوره صفویه | ||
مجموعه بازار بیجار | بیجار | دوره صفویه | دوره صفویه، قاجاریه | |
بازار تاریخی سقز | سقز | |||
مسجد دو مناره سقز | سقز | |||
حمام حاج صالح | سقز | |||
قلعه تاریخی زیویه | سقز | سده نهم تا ششم پیش از میلاد است | ||
مسجد تاریخی روستای ترجان | سقز | |||
حمام یاسوکند | بیجار | دوره ایلخانی | ||
حمام خان سنندج | سنندج | کاربری فعلی (موزه) | دوره زندیه | |
حمام وکیلالملک | سنندج | دوره زندیه | ||
حمام شیشه | سنندج | دوره قاجاریه | ||
حمام قصلان | قروه | دوره زندیه | ||
مسجد دارالاحسان | سنندج | |||
مسجد خسروآباد گروس | بیجار | دوره قاجاریه | ||
برج آجری اشقون بابا | بیجار | برج | سدهٔ ششم ه. ق | |
پل قشلاق | سنندج | دوره صفویه زندیه | قاجاریه (بازسازی) | |
پل صلواتآباد | بیجار | دوره صفوی | دوره صفوی، دوره قاجار | |
قلعه حسنآباد | سنندج | دوران اشکانیان و ساسانیان | ||
محوطه یاسوکند و امامزاده عقیل | بیجار | دوره سلجوقیان |
آئینها و مراسمها[ویرایش]
مراسم پیر شالیار در روستای اورامانتخت (هورامان) کردستان، هر سال دو بار در نیمه بهار و نیمه زمستان برگزار شده و عروسی «پیر شالیار» در سه روز جشن گرفته میشود. مقبره پیر شالیار که از موبدان عبدالقادر گیلانی بوده است در انتهای جاده آسفالته اورامان قرار دارد. این مراسم شامل ذبح دام قربانی، دفزنی، نوعی رقص، خوردن آش، و شبنشینی و خواندن شعر و دعا است. شروع مراسم روز چهارشنبه است که سه روز به طول میانجامد.
موقعیت اقتصادی اجتماعی[ویرایش]
این استان از لحاظ اقتصاد کشاورزی از مناطق قابل توجه و از لحاظ دامپروری یکی از قطبهای اساسی دامداری کشور است. فعالیتهای صنعتی این استان بسیار محدود میباشد، ولی به طور کلی صنایع این استان به دو گروه ماشینی و دستی تقسیم میشوند که صنایع ماشینی آن مشتمل بر صنایع کانی غیرفلزی، شیمیایی، نساجی و چرم، غذایی، برق و الکترونیک میباشد و صنایع دستی آن نیز شامل فرشبافی، گلیمبافی، نساجی و غیره میباشد.
مشاهیر استان کردستان[ویرایش]
سیاسیون، دولتمردان، نظامیان[ویرایش]
- امیرنظام گروسی (سیاستمدار٬دیپلمات، ادیب و خوشنویس دوره قاجار)
- امینه اقدس از همسران ناصرالدین شاه قاجار
- غلامعلی بایندر فرمانده کل نیروی دریایی ارتش شاهنشاهی ایران در جنگ جهانی دوم
- یدالله بایندر ناوسروان نیروی دریایی ارتش شاهنشاهی ایران
- یحیی صادق وزیری وزیر، قاضی
- علیقلی اردلان آخرین وزیر دربار ایران و عضو شورای سلطنت سفیر ایران در سازمان ملل متحد
- فرح کریمی (سیاستمدار ایرانی-هلندی عضو حزب سبزهای چپ، مدیر آکسفام نویب، نماینده پارلمان هلند، مشاور ارشد برنامه عمران ملل متحد در پروژه SEAL)
- احمد مفتیزاده فعال سیاسی و مذهبی رهبر حزب و مکتب قرآن کردستان--دبیر حزب دموکرات کردستان ورییس دفتر حزب دموکرات کردستان ایران وترکیه در تهران
- بهاالدین ادب سیاستمدار، مؤسس حزب جبهه متحد کرد، مؤسس و رئیس سازمان نظام مهندسی، عضو هیئت مؤسس بانک کارآفرینان، نایب رئیس فدراسیون بسکتبال ایران.
- عبدالله رمضان زاده عضو شورای مرکزی جبهه مشارکت ایران، استاد دانشگاه تهران، سخنگوی دولت خاتمی، استاندار کردستان
- محمدرضا رحیمی معاون اول رئیس جمهور در دولت احمدینژاد
- صدیق کمانگر از اعضای جنبش کارگری ایران و از رهبران جنبش کارگری در کردستان ایران
- محمدصدیق کبودوند
- رؤیا طلوعی روزنامهنگار، از مدافعان حقوق بشر و طرفدار حقوق زنان
- احسان هوشمند فعال ملی مذهبی، پژوهشگر
- حسن امینی فعال مذهبی- قومی
- هانا عبدی فعال سیاسی.
- جلال جلالیزاده رهبر اصلاح طلبان کرد و اهل سنت در ایران، استاد دانشگاه تهران، عضو سابق شورای شهر سنندج، فعال سیاسی کرد و اهل سنت و نماینده مجلس دوره ششم و عضو شورای مرکزی جبهه مشارکت ایران اسلامی و اتحاد ملت ایران اسلامی
- سید عماد حسینی معاون وزیر نفت اولین معاون وزیر اهل کردستان و نماینده ادوار هفتم و هشتم مجلس
حوزهٔ فرهنگ و ادب[ویرایش]
- فاضلخان گروسی شاعر و نویسنده دربار فتحعلی شاه
- ملا ابوبکر مصنف چوری
- محمد کابلی (قانع) شاعر
- علیاصغر امیرانی روزنامهنگار و بنیانگذار، مدیر و نویسندهٔ مجلهٔ خواندنیها
- ابراهیم یونسی مترجم، نویسنده و محقق
- مستوره اردلان شاعر، نویسنده و تاریخنگار
- فرجالله محمودی استاد گروه جغرافیای طبیعی (ژئومورفولوژی) دانشگاه تهران و از پیشکسوتان و صاحبنظران این رشته در ایران، عضو وابستهٔ فرهنگستان علوم ایران و رئیس پیشین انجمن جغرافیای ایران
- فرخ نعمتپور رماننویس و مترجم
- شکرالله بابان گوینده، مفسر، شاعر، نویسنده و مترجم
- ذبیحالله منصوری مترجم، روزنامهنگار و نویسنده
- کامران نجاتاللهی استاد دانشگاه
- محیالدین حقشناس شاعر و ادیب
- عطا نهایی نویسنده
- سوران کردستانی محقق، نویسنده، مورخ و شاعر
- عرفان قانعیفرد پژوهشگر
هنرمندان[ویرایش]
- سید علیاصغر کردستانی از اساتید آواز دوران قاجار و پهلوی
- مظهر خالقی خواننده
- ناصر رزازی خواننده
- عباس کمندی خواننده، آهنگساز، شاعر
- حسن کامکار موسیقیدان، نوازندهٔ ویولن و بنیانگذار گروه موسیقی کامکارها
- گروه کامکارها شامل خانواده هنرمند و سرشناس کامکار
- هوشنگ کامکار آهنگساز، عضو شورای عالی خانه موسیقی ایران
- بیژن کامکار خواننده و نوازنده دف، رباب، تار، تمبک و دهل
- پشنگ کامکار نوازنده سنتور
- قشنگ کامکار نوازندهٔ سهتار و ویلن
- ارژنگ کامکار نوازنده تمبک، نقاش
- اردشیر کامکار نوازندهٔ ویولن و کمانچه
- ارسلان کامکار نوازندهٔ بربط و ویولن
- اردوان کامکار نوازنده سنتور
- هانا کامکار نوازندهٔ دف و عکاس
- سیاوش کامکار نوازنده سنتور
- بهروز غریبپور نویسنده کارگردان تئاتر و سینما و استاد نمایش عروسکی
- ایرج گلافشان تدوینگر فیلم
- عربعلی شروه نقاش، سفالگر و مجسمهساز
- محمد رشید شیخالاسلامی کردستانی خطاط
- پل کلدانی موزیسین، مجری رادیوئی٫محقق٫مترجم و نویسنده حکایتهای فولکلور ایرانی
- بهمن قبادی، کارگردان و نویسنده
- هادی ضیاءالدینی مجسمهساز و نقاش
- حسن یوسفزمانی آهنگساز، نوازنده و رهبر ارکستر ایرانی
- حسین یوسفزمانی آهنگساز، نوازنده ویلن
- احمد ابراهیمی (خواننده)
- صدیق تعریف خواننده
- محمدجلیل عندلیبی آهنگساز و نوازنده سنتور
- قطبالدین صادقی نویسنده کارگردان تئاتر و بازیگر سینما و تلویزیون.
- فرهاد اصلانی بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون
- فرامرز صدیقی بازیگر سینما و تلویزیون
- مهوش افشارپناه بازیگر سینما و تلویزیون
- بیژن صیفوری طراحِ گرافیک، مدیر هنری، عکاس، نویسنده و استاد دانشگاه
- سعید فرجپوری نوازنده کمانچه
- جمشید عندلیبی نوازنده نی
- سعید آقاخانی نویسنده، کارگردان و بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون
- حسین هاشمی-نویسنده-کارگردان-تهیه کننده
- مهرداد کریم خاوری نوازنده و مدرس دف
- احمد رمضانزاده نویسنده و کارگردان سینما و تلویزیون
- محمود شهریاری مجری برنامههای تلویزیونی
- محمود دینی بازیگر سینما و تلویزیون
- شهره قمر بازیگر سینما
- روژان خواننده کردی کلاسیک
- تینو صالحی بازیگر و کارگردان تئاتر
- کیوان کریمی فیلمساز
- آزاد آزادپور رپر سبک هیپهاپ
- جمشید مقدم خواننده
- ستار چمنی گل - تهیه کننده و کارگردان
- ویدا صالحی - فیلمنامهنویس - بازیگر
علما و مذهبیها[ویرایش]
- مظفر پرتوماه از نخستین استادان ایرانی رشته فیزیک هستهای بود، که سه دهه در سازمان فضایی ناسا به پژوهش علمی اشتغال داشت.
- عبدالله سوری (مهلا سووری)
- پیرمراد (صحابه پیامبر (ص))
- محمد عزیزی (ملا محمد بهردهڕهش)
- آیت الله نصرالله بنی صدر
- سید ابوالفضل حسینی مجتهد
- عزالدین حسینی
ورزشکاران[ویرایش]
- بیژن ذوالفقارنسب بازیکن سابق و مربی فوتبال
- عبدالله چمنگلی قهرمان سابق کشتی فرنگی، مربی تیم ملی کشتی، برترین مربی کشتی فرنگی جهان در سال ۲۰۱۲
- بیت الله عباسپور قهرمان بدنسازی ایران و از قهرمانان این رشته در دنیا
- سامان ویسی بسکتبالیست
- حامد سهرابنژاد بسکتبالیست
- امجد شکوهمقام فوتبالیست
- ضیاءالدین نیکنفس فوتبالیست
- محمد زبیر نیک نفس فوتبالیست
- وریا غفوری فوتبالیست
- اسحاق سبحانی فوتبالیست
- سامان طهماسبی کشتیگیر
- شاهو نصرتی هندبالیست تیم ملی ایران
- ارسطو محمدی فوتبالیست تیم ملی جوانان و تیم ملی امید (المپیک) و باشگاه استقلال تهران پیکان و ابومسلم خراسان
جستارهای وابسته[ویرایش]
پانویس[ویرایش]
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ پایگاه اینترنتی مرکز آمار ایران-آمار سال ۱۳۹۰ خطای یادکرد: برچسب
<ref>
نامعتبر؛ نام ".D8.A2.D9.85.D8.A7.D8.B1" چندین بار با محتوی متفاوت تعریف شدهاست - ↑ عبدالمحمد زاهدی استاندار کردستان شد
- ↑ Kurdish Globe, accessed: 1 March 2010.
- ↑ Who Are the Kurds?
- ↑ جغرافیا و تاریخ کردستان
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ «استانداری کردستان». بازبینیشده در مارس ۲۰۱۰.
- ↑ «زبان و دین مردم استان قزوین». صدا و سیمای مرکز قزوین. بازبینیشده در مارس ۲۰۱۰.
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ «http://www.britannica.com/EBchecked/topic/322153/Kordestan».+۲۰۰۲.
- ↑ فرهنگ جغرافیایی ایران ج. ۵، حسنعلی رزمآرا، تهران، دایره جغرافیایی ستاد ارتش، ۱۳۱ -.۱۳۲
- ↑ «Sanandaj». Britannica Encyclopedia. بازبینیشده در ۸ ژوئیهٔ ۲۰۱۰.
- ↑ بزرگترین سینمای روباز جهان در سنندج
منابع[ویرایش]
پیوند به بیرون[ویرایش]
ویکیسفر یک راهنمای سفر برای استان کردستان دارد. |
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ استان کردستان موجود است. |
|
|